„Spóźniony, zakłopotany spadkobierca”. Męskie inicjacje w cieniu łagru, purgi, totemicznej krwi
Abstrakt
What this article attempts to gauge are the possibilities stemming from combining two methodologies: masculinity studies (as a part of gender studies) and ecocriticism/environmental studies. The material for the analysis is the novel by Sergei Lebedev, Oblivion. The author of the article reconstructs the hegemonic pattern of male initiation present in the novel and related with post-communist inheritance of Grandfather II, one of the novel’s characters. Overcoming the imposed pattern of masculinity (authoritative, totalitarian) takes a form of journey into subarctic Russia and seeking the traces of gulag camps. Climate-related factors play a significant role in this process: motifs of Purga, of permafrost, and endemic plant species of Ural and Syberia.
Słowa kluczowe
Sergei Lebedev; ecocriticism; masculinity studies; gulag literature
Bibliografia
Barad Karen, 2017: No Small Matter: Mushrooms Clouds, Ecologies of Nothingness, and Strange Topologies of Spacemattering. In: Arts of Living on a Damaged Planet. Ghosts of the Anthropocene. Eds. Anna Tsing et al. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Berressem Hanjo, 2016: Ecology and Immanence. In: Handbook of Ecocriticism and Cultural Ecology. Ed. Hubert Zapf. Berlin–Boston: Walter de Gruyter Verlag.
Blagojević Marina, 2018: Transnacjonalizacja i jej brak. Męskość z półperyferyjnej perspektywy Bałkanów. Przeł. Wojciech Śmieja. W: Formy męskości. Antologia przekładów. 3. Red. Adam Dziadek. Warszawa: IBL.
Bourdieu Pierre, 2007: Pokrewieństwo jako wyobrażenie i jako wola. W: Idem: Szkic teorii praktyki. Poprzedzony trzema studiami na temat etnologii Kabylów. Przeł. Wiesław Kroker. [Biblioteka Klasyków Antropologii]. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewecki.
Buell Lawrence, 1996: The Environmental Imagination. Thoreau, Nature Writing, and The Formation of American Culture. Cambridge: Belknap Press.
Burek Tomasz, 1997: „Cały ten okropny świat”. Sztuka pamięci głębokiej a zapiski w „Innym świecie” Herlinga-Grudzińskiego. W: Herling-Grudziński i krytycy. Antologia tekstów. Wybór i oprac. Zdzisław Kudelski. Lublin: „Presspublica”–Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Cielemęcka Olga, Rogowska-Stangret Monika, 2018: Feministyczne nowe materializmy: usytuowane kartografie. W: Feministyczne nowe materializmy: usytuowane kartografie. Red. Olga Cielemęcka, Monika Rogowska-Stangret. Lublin: Erste Stiftung.
Clark Timothy, 2011: The Cambridge Introduction to Literature and Environment. Cambridge–New York: Cambridge University Press.
Connell Raewyn, 2018: Obmapywanie męskości. Rozmawiają Wojciech Śmieja, Dawid Matuszek, Filip Mazurkiewicz, Tomasz Kaliściak, Krystyna Kłosińska. Przeł. Adam Dziadek. W: Formy męskości. Antologia przekładów. 3. Red. Adam Dziadek. Warszawa: IBL.
Foucault Michel, 2011: Narodziny biopolityki. [Wykłady w Collège de France 1978–1979]. Przeł. Michał Herer. Wyd. oprac. Michel Senellart. Pod kier. François Ewalda i Alessandro Fontany. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Garrard Greg, 2016: Conciliation and Concillience: Climate Change in Barbara Kingsoliver’s „Flight Behaviour”. In: Handbook of Ecocriticism and Cultural Ecology. Ed. Hubert Zapf. Berlin–Boston: Walter de Gryuter.
Hirsch Marianne, 2001: Family Frames. Photography, Narrative and Postmemory. Cambridge: Harvard University Press.
Janion Maria, Żmigrodzka Maria, 1998: Bildung i Bildungsroman. W: Eaedem: Odyseja wychowania. Goetheańska wizja człowieka w „Latach nauki i latach wędrówki Wilhelma Meistra”. Kraków: Aureus.
Karlsson Gunnar, 2018: Męskość jako projekt: kilka uwag psychoanalitycznych. Przeł. Filip Mazurkiewicz. W: Formy męskości. Antologia przekładów. 3. Red. Adam Dziadek. Warszawa: IBL.
Lebiediew Siergiej, 2018: Granica zapomnienia. Z języka rosyjskiego przeł. Grzegorz Szymczak. Warszawa: Claroscuro.
Leder Andrzej, 2002: Eichmann jako objaw. W: Wokół Freuda i Lacana. Interpretacje psychoanalityczne. Red. Lena Magnone, Anna Mach. Przedmowa Paweł Dybel. Warszawa: Difin.
McCarthy Cormac, 2008: Droga. Tłum. Robert Sudół. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Sucharski Tadeusz, 2019: „Fatamorgana” w „bezimiennym piekle”, czyli o naturze w dziełach polskiej literatury zesłanniczo-łagrowej. W: Poetyki ekocydu. Historia, natura, konflikt. Red. Aleksandra Ubertowska, Dobrosława Korczyńska-Partyka, Ewa Kuliś. Warszawa: IBL.
Szerszynski Bronislaw, 2018: Monument antropocenu, czyli o splocie czasu geologicznego z ludzkim. Przeł. Krzysztof Dix. „Prace Kulturoznawcze” 22, nr 1–2: Klimat kultury.
Trexler Adam, 2014: Mediating Climate Change. Ecocriticism, Science, and the Hungry Tide. In: The Oxford Handbook of Ecocriticism. Ed. Greg Garrard. Oxford: Oxford University Press.
Tsing Anna, 2018: Krnąbrne krawędzie: grzyby jako gatunki towarzyszące. Przeł. Monika Rogowska-Stangret. W: Feministyczne nowe materializmy: usytuowane kartografie. Red. Olga Cielemęcka, Monika Rogowska-Stangret. Lublin: Erste Stiftung.
Welzer Harald, 2010: Wojny klimatyczne. Za co będziemy zabijać w XXI wieku? Przeł. Michał Sutowski. Wstęp Zygmunt Bauman. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
