Horyzont oczekiwań czytelniczych A.D. 1618 Tradycje epiki i romansów rycerskich w literaturze polskiej przed Gofredem… Tassa–Kochanowskiego
Abstrakt
The article considers circumstances contributing to the readership success of the Polish translation of The Goffredo… The author advances a thesis that the narrative poem in question met the expectations of Polish audience having been previously kindled not so much by Andrzej Kochanowski’s translation of The Aeneid, but rather by Polonized versions of mediaeval chivalric romances (Historja o cesarzu Otonie, Historia o Magielonie, Historia wdzięczna […] o Meluzynie). They gave the Polish readers their first chance to acquaint themselves with high chivalric culture, adventures of valiant knights, and their love affairs. After their publications in the 1560s, it was not until a half of century later that readers had a chance to enjoy a piece of literary work with a similar theme, that is The Goffredo… The success of the latter book was partly due to the precedence of particular literary pieces.
Słowa kluczowe
The Goffredo…; chivalric romance; heroic narrative poem; horizon of rea-ders’ expectations
Bibliografia
Dunin Janusz, 1974: Papierowy bandyta. Książka kramarska i brukowa w Polsce. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
Ertzdorff Xenja von, Seelbach Ulrich, 1993: Nachwort. In: Florent et Lyon, Wilhelm Salzmann: Kaiser Octavianus. Ed. Xenja von Ertzdorff, Ulrich Seelbach, Christina Wolf. Amsterdam: Rodopi.
Grzeszczuk Stanisław, 1968: Piotra Kochanowskiego poemat o „wojnie pobożnej”. W: Kochanowski Piotr, Tasso Torquato: Gofred abo Jeruzalem wyzwolona. Oprac. Stanisław Grzeszczuk. Przypisy Roman Pollak. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Historia o Magielonie królewnie neapolitańskiej, 1739. Kraków: w Drukar- ni Dominika Siarkowskiego, J.K. Mći Typogr. PAN, Biblioteka Gdańska. Sygn. Dm 3281 8°.
Historia wdzięczna o szlachetnej a pięknej Meluzynie, 2015. [Kraków: Drukarnia Wojciecha Góreckiego, 1671]. W: Historia o szlachetnej a pięknej Meluzynie. Wyd. Roman Krzywy. Warszawa: Sub Lupa.
Jauss Hans Robert, 1972: Historia literatury jako wyzwanie rzucone na- uce o literaturze (fragmenty). Przeł. Ryszard Handke. „Pamiętnik Literacki”, R. 63, z. 4
Jauss Hans Robert, 1974: Literaturgeschichte als Provokation. Frankfurt am Mein: Suhrkamp Verlag.
Jauss Hans Robert, 1980: Czytelnik jako instancja nowej historii literatury. Przeł. Krystyna Krzemieniowa. „Pamiętnik Literacki”, R. 71, z. 1.
Jauss Hans Robert, 1999: Historia literatury jako prowokacja. Przeł. Małgorzata Łukasiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich.
Kochanowski Piotr, Tasso Torquato, 1968: Gofred abo Jeruzalem wyzwolona. Oprac. Stanisław Grzeszczuk. Przypisy Roman Pollak. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Kośny Witold, 1967: Das deutsche Volksbuch vom Kaiser Octavian in Polen und Russland. Berlin: Ernst-Reuter-Gesellschaft.
Krzywy Roman, 2019: L’epica polacca prima e dopo il „Gofred” (dal Belum prutenum di Jan da Wiślica alla „Wojna chocimska” di Ignacy Krasicki). Transl. Emiliano Ranocchi. In: L’epica cavalleresca dell’eta’ moderna: un modello europeo. Atti delconvegno, Roma, 20–21 settembre 2018. Ed. Marta Wojtkowska-Maksymik. [Conferenze, 143]. Roma: Accademia Polacca delle Scienze.
Krzywy Roman, wyd., 2015: Historia o szlachetnej a pięknej Meluzynie. Warszawa: Sub Lupa.
Krzyżanowski Julian, 1962: Romans polski wieku XVI. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy (wyd. 1. – Lublin 1934).
Krzyżanowski Julian, wyd., 1928: Historja o cesarzu Otonie. 1569. Kraków: Wydawnictwo Polskiej Akademji Umiejętności.
Müller Jan-Dirk, 1990: Romane des 15. und 16. Jahrhunderts. In: Roma- ne des 15. und 16. Jahrhunderts. Nach den Erstdrucken mit sämtlichen Holzschnitten. Ed. Jan-Dirk Müller. Frankfurt am Main: Deutscher Klassiker Verlag.
Nieznanowski Stefan, 1989: Staropolska epopeja historyczna. Kształtowanie się pojęcia, drogi rozwoju. W: Idem: Studia i wizerunki. O poezji staropolskiej i jej badaczach. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”.
Pollak Roman, 1970: Rex interpretum Polonorum. W: W kręgu „Gofreda” i „Orlanda”. Księga pamiątkowa sesji naukowej Piotra Kochanowskiego w Krakowie dnia 4–6 kwietnia 1967 r. Red. Tadeusz Ulewicz. Wrocław: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich.
Pollak Roman, 1973: „Goffred” Tassa–Kochanowskiego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Rudnicka Jadwiga, 1964: Bibliografia powieści polskiej 1601–1800. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Wiesiołowski Jacek, 1993: Romans rycerski w kulturze społeczeństwa późnośredniowiecznej Polski. W: Literatura i kultura późnego średnio- wiecza w Polsce. Red. Teresa Michałowska. Warszawa: Wydaw- nictwo Instytutu Badań Literackich.
Uniwersytet Warszawski Polska
https://orcid.org/0000-0002-5575-7778
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
