Stalkerzy vs Nocni Łowcy. Wizje męskości w uniwersach fantastycznych dla młodych mężczyzn i kobiet w Polsce
Abstrakt
The presented analysis juxtaposes a half-peripheral, essentially dystopian masculinity depicted in a Polish fantasy universe (including over 30 volumes by Polish and Russian authors of both genders) and a projected (utopian?) masculinity at the heart of another universe, most of all addressed to girls. Visions of masculinity presented in both the universes are the bases of comparative analysis conducted in the article. The differences between the considered warriors are made conspicuous within a few spheres of their relations and actions, from their purity and body care, to their attitudes to women and erotic relationships they engage in. What concludes the article is the analysis of the protagonists’ and narrators reactions to non-heteronormative behaviours (trace amounts of which appear in the world of the Factory Zone [Polish: Fabryczna Zona] novels, yet feature opulently and overtly in Shadowhunters).
Słowa kluczowe
masculinity; universe; stalkers; Night Hunters; dirt
Bibliografia
Barber Benjamin R., 2004: Dżihad kontra McŚwiat. Przeł. Hanna Jankowska. Wyd. 4. Warszawa: „Muza”.
Bauman Zygmunt, 2018: Retrotopia. Jak rządzi nami przeszłość. Przeł. Karolina Lebek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Biedrzycki Bartek, 2017: Dworzec Śródmieście. Opowieści z postapokaliptycznej aglomeracji. Ilustr. Robert Adler. [Seria: Fabryczna Zona]. Lublin: Fabryka Słów.
Blagojević Marina, 2018: Transnacjonalizacja i jej brak. Męskość z półperyferyjnej perspektywy Bałkanów. Przeł. Wojciech Śmieja. W: Formy męskości 3. Antologia przekładów. Red. Adam Dziadek. Warszawa: Wydawnictwo IBL.
Campbell Joseph, 1997: Bohater o tysiącu twarzy. Przeł. Andrzej Jankowski. Poznań: Zysk i S-ka. Wydawnictwo.
Clare Cassandra, 2009a: Miasto kości. Przeł. Anna Reszka. Warszawa: Wydawnictwo Mag.
Clare Cassandra, 2009b: Miasto popiołów. Przeł. Anna Reszka. Warszawa: Wydawnictwo Mag.
Clare Cassandra, 2010: Miasto szkła. Przeł. Anna Reszka. Warszawa: Wydawnictwo Mag.
Connell Raewyn W., 2002: Masculinities. Berkeley: University of California Press.
Corbin Alain, 1998: We władzy wstrętu. Społeczna historia poznania przez węch. Od odrazy do snu ekologicznego. Przeł. Andrzej Siemek. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Wolumen.
Douglas Mary, 2007a: Czystość i zmaza. Przeł. Marta Bucholz. Wstępem opatrzyła Joanna Tokarska-Bakir. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Douglas Mary, 2007b: Ukryte znaczenia. Wybrane szkice antropologiczne. Przeł. Ewa Klekot. Kęty: Wydawnictwo Marek Drzewiecki.
Dyer-Witheford Nick, Peuter Greig de, 2019: Gry imperium. Globalny kapitalizm i gry wideo. Przeł. Krzysztof Abriszewski, Paweł Gąska, Adrian Zabielski. Red. naukowa oraz naukowe oprac. przekładu Krzysztof Abriszewski, Paweł Gąska. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Gołkowski Michał, 2014a: Droga donikąd. Ilustr. Szymon Radomski. [Seria: Fabryczna Zona]. Lublin: Fabryka Słów.
Gołkowski Michał, 2014b: Drugi brzeg. Ilustr. Szymon Radomski. [Seria: Fabryczna Zona]. Lublin: Fabryka Słów.
Gołkowski Michał, 2015: Sztywny. Ilustr. Andrzej Łaski. [Seria: Fabryczna Zona]. Lublin: Fabryka Słów.
Gołkowski Michał, 2018: Powrót. Ilustr. Paweł Zaręba. [Seria: Fabryczna Zona]. Lublin–Warszawa: Fabryka Słów.
Gołuński Mirosław, 2014: Między gnozą a kabałą. Egzemplifikacje religijności w powieściach o wojnie polsko-krzyżackiej napisanych około roku 2010. „Świat i Słowo”, nr 2/23.
Gołuński Mirosław, 2019: Stalker jako męska retrofantazja na nowe czasy (uniwersum „Kompleks 7215”). „Czas Kultury”, nr 1.
Gołuński Mirosław, 2020: Świat postapokaliptyczny jako powrót „silnych” męskości. Subuniwersum S.T.A.L.K.E.R. Michała Gołkowskiego. W: Biopolityka męskości. Red. Tomasz Kaliściak, Wojciech Śmieja, przy współpracy Piotra Mosaka. Warszawa: IBL.
Haladyn Krzysztof, 2016: Na skraju strefy. Ilustr. Rafał Szłapa. T. 1. [Seria: Fabryczna Zona]. Lublin: Fabryka Słów.
Haladyn Krzysztof, 2017: Na skraju strefy. Ilustr. Rafał Szłapa. T. 2. [Seria: Fabryczna Zona]. Lublin: Fabryka Słów.
Kanicka Joanna, 2018: Bagno szaleńców. Ilustr. Paweł Zaręba. [Seria: Fabryczna Zona]. Lublin: Fabryka Słów.
Kloss Jacek, 2018: Ziemia złych uroków. Ilustr. Paweł Zaręba. T. 1. [Seria: Fabryczna Zona]. Lublin: Fabryka Słów.
Lemann Natalia, 2019: Historie alternatywne i steampunk w literaturze. Archipelagi badawczo-intepretacyjne. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Maj Krzysztof M., 2015: Allotopie. Topografia światów fikcjonalnych. Kraków: Universitas.
Nieściur Sławomir, 2016: Wedle zasług. Ilustr. Paweł Zaręba. [Seria: Fabryczna Zona]. Lublin–Warszawa: Fabryka Słów.
Nieściur Sławomir, 2017: Ostatniego zeżrą psy. Ilustr. Paweł Zaręba. [Seria: Fabryczna Zona]. Lublin–Warszawa: Fabryka Słów.
Nieściur Sławomir, 2018: Do zobaczenia w piekle. [Seria: Fabryczna Zona]. Lublin: Fabryka Słów.
Noczkin Wiktor, 2013: Ślepa plama. Przeł. Michał Gołkowski. Lublin: Fabryka Słów.
Pazderski Filip, 2018: Odlegli obserwatorzy, niezadowoleni konformiści czy poszukujący obywatele? Postawy młodych Polek i Polaków wobec demokracji i polityki. [Online:] https://isp.org.pl//pl/publikacje/odlegli-obserwatorzy-niezadowoleni-konformisci-czy-poszukujacy-obywatele-postawy-mlodych-polek-i-polakow-wobec-demokracji-i-polityki [31.01.2020].
Sedgwick Eve Kosofsky, 1985: Between Men. English Literature and Male Homosocial Desire. New York: Columbia University Press.
Sussman Herbert, 2012: Masculine Identity. History and Meanings of Manliness. Santa Barbara: Praeger.
Theweleit Klaus, 2015: Męskie fantazje. Przeł. Mateusz Falkowski, Michał Herer. Przekł. przejrzał Arkadiusz Żychliński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Wallerstein Immanuel, 2007: Analiza systemów-światów. Wprowadzenie. Przekł. Katarzyna Gawlicz, Marcin Starnawski. Przedm. Marcin Starnawski, Przemysław Wielgosz. Warszawa: Dialog.
Warkocki Błażej, 2018: Pamiętnik afektów z okresu dojrzewania. Gombrowicz – queer – Sedgwick. Poznań–Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza–Instytut Badań Literackich PAN. Wydawnictwo.
Zimbardo Philip G., Coulombe Nikita S., 2015: Gdzie ci mężczyźni? Przeł. Małgorzata Guzowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy Polska
https://orcid.org/0000-0002-2958-835X
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
