Głos ze świata. Wersy o koniecznym oporze Szczepana Kopyta

Patryk Szaj

doi:10.31261/SSP.2022.20.04

Opublikowane: 2022-10-28

Tom 20 Nr 2 (2022)

Głos ze świata. Wersy o koniecznym oporze Szczepana Kopyta

Patryk Szaj

Dział: Rozprawy i artykuły

https://doi.org/10.31261/SSP.2022.20.04

Abstrakt

Autor artykułu podejmuje próbę wpisania Wersów o koniecznym oporze Szczepana Kopyta w teoretyczne ramy kapitałocenu. Punktem wyjścia czyni rekonstrukcję kondycji krytyki w antropocenie. Przeciwstawia się wyrażanym przez niektórych przedstawicieli i niektóre przedstawicielki dyskursu antropocenu przekonaniom o nieskuteczności krytyki wobec planetarnych wyzwań tej epoki. Dowodzi, że krytyka wciąż jest nam potrzebna, co podkreśla także alternatywna wobec antropocenu koncepcja kapitałocenu. Następnie autor przechodzi do dialogu z twórczością Kopyta. Korzystając zarówno z ustaleń teorii krytycznej, jak i z koncepcji (nowo)materialistycznych, wskazuje na uwikłanie Kopyta w obie te tradycje. Dowodzi, że poecie udaje się uniknąć wiązanego z krytyką „mówienia znikąd”. Kopyt mówi „ze świata”, jako jego uczestnik. Perspektywa ta, rekonstruowana w artykule na podstawie Wersów o koniecznym oporze, pozwala poecie zdiagnozować anachroniczność niektórych marksistowskich praktyk heterodoksyjnych (autonomizm), a także odnotować i twórczo rozwinąć pozytywne i negatywne splątania aktorów ludzkich i pozaludzkich w epoce kapitałocenu.

Słowa kluczowe:

Szczepan Kopyt , kapitałocen , nowy materializm , teoria krytyczna , autonomizm

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Szaj, P. (2022). Głos ze świata. Wersy o koniecznym oporze Szczepana Kopyta. Śląskie Studia Polonistyczne, 20(2), 1–20. https://doi.org/10.31261/SSP.2022.20.04

Cited by / Share

Bibliografia

Adorno Theodor W., Horkheimer Max, 2010: Dialektyka oświecenia. Fragmenty filozoficzne. Przekł. Małgorzata Łukasiewicz. Krytyka Polityczna, Warszawa.
Google Scholar

Althusser Louis, 2006: Ideologie i aparaty ideologiczne państwa. Przekł. Andrzej Staroń. Studenckie Koło Filozofii Marksistowskiej, Warszawa.
Google Scholar

Barad Karen, 2018a: Co jest miarą nicości? Nieskończoność, wirtualność, sprawiedliwość. Przekł. Monika Rogowska-Stangret. W: Feministyczne nowe materializmy: usytuowane kartografie. Red. Olga Cielemięcka, Monika Rogowska-Stangret. E-Naukowiec, Lublin, s. 63–70.
Google Scholar

Barad Karen, 2018b: Troubling Time/s and Ecologies of Nothingness: Re-turning, Re-membering, and Facing the Incalculable. W: Eco-Deconstruction: Derrida and Environmental Philosophy. Eds. Matthias Fritsch, Philippe Lynes, David Wood. Fordham University Press, New York, s. 206–248.
Google Scholar

Bauman Zygmunt, 2009: Nowoczesność i Zagłada. Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar

Bednarek Joanna, 2015: Akumulacja pierwotna i czasowości kapitalizmu. „Praktyka Teoretyczna”, nr 16 (2), s. 56–77. https://doi.org/10.14746/prt.2015.2.2.
Google Scholar

Bednarek Joanna, 2018: Różnica epistemologiczna i cięcie sprawcze: materializm marksistowski a nowy materializm. W: Feministyczne nowe materializmy: usytuowane kartografie. Red. Olga Cielemięcka, Monika Rogowska-Stangret. E-Naukowiec, Lublin, s. 89–108.
Google Scholar

Bennett Jane, 2010: Vibrant Matter: A Political Ecology of Things. Duke University Press, Durham, London.
Google Scholar

„Bifo” Berardi Franco, 2021: Dwadzieścia lat po Genui. Przekł. Magdalena Okraska. Nowy Obywatel, 10.10.2021. https://nowyobywatel.pl/2021/10/10/dwadziescia-lat-po-genui/ [dostęp: 19.12.2021].
Google Scholar

Bińczyk Ewa, 2018: Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Braudel Fernand, 1992: Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm. XV–XVIII wiek. T. 1–3. Przekł. Ewa Dorota Żółkiewska et al. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Calarco Matthew, 2022: Zoografie. Kwestia zwierzęca od Heideggera do Derridy. Przekł. Piotr Sadzik, Patryk Szaj. Wydawnictwo WBPiCAK, Poznań.
Google Scholar

Caparrós Martin, 2016: Głód. Przekł. Marta Szafrańska-Brandt. Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar

Clark Timothy, 2015: Ecocriticism on the Edge. The Anthropocene as a Threshold Concept. Bloomsbury, London–New York.
Google Scholar

Cuninghame Patrick, 2007: Przyszłość depcze nam po piętach. Autonomia i Autonomistyczne Ruchy Społeczne we Włoszech lat 70. Przekł. Krzysztof Król. W: Autonomia robotnicza. Red. Krzysztof Król. Wydawnictwo Poznańskiej Biblioteki Anarchistycznej, Poznań, s. 38–47.
Google Scholar

Dauvergne Peter, 2016: Environmentalism of the Rich. MIT Press, Cambridge–London.
Google Scholar

Dolphijn Rick, Tuin Iris van der, 2018: Nowy materializm. Wywiady i kartografie. Przekł. Jacqueline Czajka et al. Fundacja Machina Myśli, Gdańsk–Poznań–Warszawa.
Google Scholar

Esposito Roberto, 2015: Pojęcia polityczne. Wspólnota, immunizacja, biopolityka. Przekł. Joanna Ugniewska et al. Universitas, Kraków.
Google Scholar

Fanon Frantz, 1985: Wyklęty lud ziemi. Przeł. Hanna Tygielska. Przedmową poprzedziła Elżbieta Rekłajtis. Posłowie Jean Paul Sartre. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Federici Silvia, 2004: Caliban and the Witch: Women, the Body and Primitive Accumulation. Autonomedia, New York.
Google Scholar

Foster John Bellamy, 2000: Marx’s Ecology. Monthly Review Press, New York.
Google Scholar

Goodland Robert, Anhang Jeff, 2009: Livestock and Climate Change. „World Watch”, November/December. https://awellfedworld.org/wp-content/uploads/Livestock-Climate-Change-Anhang-Goodland.pdf [dostęp: 19.12.2021].
Google Scholar

Goody Jack, 2020: Kapitalizm i nowoczesność. Przekł. Mariusz Turowski. Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa.
Google Scholar

Graeber David, 2019: Praca bez sensu. Teoria. Przekł. Mikołaj Denderski. Krytyka Polityczna, Warszawa.
Google Scholar

Hamilton Clive, 2017: Defiant Earth. The Fate of the Humans in the Anthropocene. Allen&Unwin, Crows Nest.
Google Scholar

Haraway Donna, 2015: Anthropocene, Capitalocene, Plantationocene, Chthulucene: Making Kin. „Environmental Humanities”, vol. 6 (1), s. 159–165. https://doi.org/10.1215/22011919-3615934.
Google Scholar

Haraway Donna, 2021: Nie uciekajmy przed kłopotami. Antropocen – kapitałocen – chthulucen. Przekł. Krzysztof Hoffmann, Weronika Szwebs. W: Antropocen czy kapitałocen? Historia, natura i kryzys kapitalizmu. Red. Jason W. Moore. Wydawnictwo WBPiCAK, Poznań, s. 49–94.
Google Scholar

Haraway Donna, Tsing Anna, 2019: Reflections on the Plantationocene: A Conversation with Donna Haraway and Anna Tsing. „Edge Effects”. https://edgeeffects.net/wp-content/uploads/2019/06/PlantationoceneReflections_Haraway_Tsing.pdf [dostęp: 19.12.2021].
Google Scholar

Harvey David, 2008: Neoliberalizm. Historia katastrofy. Przekł. Jerzy Paweł Listwan. Książka i Prasa, Warszawa.
Google Scholar

Hickel Jason, 2021: Mniej znaczy lepiej. O tym, jak odejście od wzrostu gospodarczego ocali świat. Przekł. Jerzy Paweł Listwan. Karakter, Kraków.
Google Scholar

Hoffmann Krzysztof, Kopyt Szczepan, 2018: Szczepan Kopyt: „Jestem nieheterodoksyjnym komunistą. Rozmowa celowo nieautoryzowana”. Wyborcza.pl, Tygodnik Poznań, 6.04.2018. https://poznan.wyborcza.pl/poznan/7,105531,23225416,szczepan-kopyt-jestemnieheterodoksyjnym-komunista-rozmowa.html [dostęp: 25.04.2022].
Google Scholar

hooks bell, 2013: Teoria feministyczna. Od marginesu do centrum. Przeł. Ewa Majewska. Przekł. przejrz. Ewa Klekot. Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Google Scholar

IPCC, 2019: Special Report: Climate Change and Land. https://www.ipcc.ch/srccl/ [dostęp: 19.12.2021].
Google Scholar

Kaczmarski Paweł, 2014: Domniemanie naiwności. W: Tajne bankiety. Red. Paweł Kaczmarski et al. Wydawnictwo WBPiCAK, Poznań, s. 84–93.
Google Scholar

Kaczmarski Paweł, 2018: Wysoka łączliwość. Szkice o poezji współczesnej. Fundacja na rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza, Wrocław.
Google Scholar

Kallis Giorgos, 2017: In Defense of Degrowth: Opinions and Minifestos. Ed. Aaron Vansintjan. https://indefenseofdegrowth.com/ [dostęp: 19.12.2021].
Google Scholar

Kałuża Anna, 2014: Kiedy poezja? O możliwości poezji we współczesnym świecie komunikatów. W: Tajne bankiety. Red. Paweł Kaczmarski et al. Wydawnictwo WBPiCAK, Poznań, s. 33–46.
Google Scholar

Kałuża Anna, 2018: Komentarz: Wiersz jako materiał dowodowy dla historii kulturowej. „Kontent. Kwartalnik Literacki”, nr 8, s. 48–49. http://kontent.net.pl/files/KONTENT_kwartalnik_nr_8.pdf [dostęp: 19.12.2021].
Google Scholar

Kopyt Szczepan, 2011: buch. Wydawnictwo WBPiCAK, Poznań.
Google Scholar

Kopyt Szczepan, 2013: kir. Wydawnictwo WBPiCAK, Poznań.
Google Scholar

Kopyt Szczepan, 2016: z a b i c. Wydawnictwo WBPiCAK, Poznań.
Google Scholar

Kopyt Szczepan, 2017: wypisy dla klas pracujących. Wydawnictwo WBPiCAK, Poznań.
Google Scholar

Kopyt Szczepan, 2019: na giełdach nadprodukcji pikują akcje przetrwania. WBPiCAK, Poznań.
Google Scholar

Kopyt Szczepan, 2021: konfetti. Wydawnictwo WBPiCAK, Poznań.
Google Scholar

Kujawa Dawid, 2016: Forma konieczna. O „z a b i c” Szczepana Kopyta. Wakat/Notoria. http://wakat.sdk.pl/forma-konieczna-o-z-a-b-i-cszczepana-kopyta/ [dostęp: 19.12.2021].
Google Scholar

Latour Bruno, 2004: Why Has Critique Run out of Steam? From Matters of Fact to Matters of Concern. „Critical Inquiry”, vol. 30 (2), s. 225–248. https://doi.org/10.1086/421123.
Google Scholar

Latour Bruno, 2011: Nigdy nie byliśmy nowocześni. Studium z antropologii symetrycznej. Przekł. Maciej Gdula. Oficyna Naukowa, Warszawa.
Google Scholar

Latour Bruno, 2014: Czekając na Gaję. Komponowanie wspólnego świata poprzez sztukę i politykę. Przekł. Agnieszka Kowalczyk. W: Ekologie. Red. Aleksandra Jach, Piotr Juskowiak, Agnieszka Kowalczyk. Muzeum Sztuki, Łódź, s. 157–174.
Google Scholar

Lymbery Philip, Oakeshott Isabel, 2015: Farmagedon. Rzeczywisty koszt taniego mięsa. Przekł. Ryszard Oślizło. Vivante, Białystok.
Google Scholar

Marcuse Herbert, 1991: Człowiek jednowymiarowy. Badania nad ideologią rozwiniętego społeczeństwa przemysłowego. Przekł. Stanisław Konopacki. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Marzec Andrzej, 2021: Antropocień. Filozofia i estetyka po końcu świata. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Moore Jason W., 2017a: Anthropocenes & the Capitalocene Alternative. „Azimuth”, vol. 9. https://www.academia.edu/es/38631190/Anthropocenes_and_the_Capitalocene_Alternative [dostęp: 13.05.2022].
Google Scholar

Moore Jason W., 2017b: The Capitalocene, Part I: On the Nature and Origins of Our Ecological Crisis. „The Journal of Peasant Studies”, vol. 44, s. 594–630. https://doi.org/10.1080/03066150.2016.1235036.
Google Scholar

Moore Jason W., 2018: The Capitalocene, Part II: Accumulation by Appropriation and the Centrality of Unpaid Work/Energy. „The Journal of Peasant Studies”, vol. 45, s. 237–279. https://doi.org/10.1080/03066150.2016.1272587.
Google Scholar

Moore Jason W., 2021: Narodziny Taniej Natury. Przekł. Krzysztof Hoffmann. W: Antropocen czy kapitałocen? Historia, natura i kryzys kapitalizmu. Red. Jason W. Moore. Wydawnictwo WBPiCAK, Poznań, s. 97–136.
Google Scholar

Morton Timothy, 2013: Hyperobjects: Philosophy and Ecology After the End of the World. University of Minnesota Press, Minneapolis–London.
Google Scholar

Morton Timothy, 2016: Dark Ecology: For a Logic of Future Coexistence. Columbia University Press, New York.
Google Scholar

Morton Timothy, 2018: Being Ecological. The MIT Press, Cambridge.
Google Scholar

Orska Joanna, 2014: Muzyka i zaangażowanie. W: Tajne bankiety. Red. Paweł Kaczmarski et al. Wydawnictwo WBPiCAK, Poznań, s. 71–83.
Google Scholar

Patel Raj, Moore Jason W., 2019: Tania natura. Przekł. Przemysław Czapliński, Andrzej W. Nowak. W: O jeden las za daleko. Demokracja, kapitalizm i nieposłuszeństwo ekologiczne w Polsce. Red. Przemysław Czapliński, Joanna B. Bednarek, Dawid Gostyński. Książka i Prasa, Warszawa, s. 311–331.
Google Scholar

Rogowska-Stangret Monika, 2021: Być ze świata. Cztery eseje o etyce posthumanistycznej. Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk.
Google Scholar

Run The Jewels, 2020: RTJ 4. CD. Jewel Runners.
Google Scholar

Scott-Heron Gil, 1971: Pieces of a Man. CD. Flying Dutchman.
Google Scholar

Sikora Agata, 2019: Wolność, równość, przemoc. Czego nie chcemy sobie powiedzieć. Karakter, Kraków.
Google Scholar

Srnicek Nick, Williams Alex, 2019: Wymyślając przyszłość. Postkapitalizm i świat bez pracy. Przekł. Ewa Bińczyk, Jakub Gurzyński, Krzysztof Tarkowski. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Google Scholar

Stengers Isabelle, 2014: Propozycja kosmopolityczna. Przekł. Agnieszka Kowalczyk. W: Ekologie. Red. Aleksandra Jach, Piotr Juskowiak, Agnieszka Kowalczyk. Muzeum Sztuki, Łódź, s. 136–156.
Google Scholar

Szaj Patryk, 2021: Antropocen i kapitałocen: w poszukiwaniu fuzji horyzontów. „Porównania”, nr 2 (29), s. 371–386. https://porownania.amu.edu.pl/assets/Porownania/741/21-Szaj.pdf [dostęp: 19.12.2021].
Google Scholar

Świeściak Alina, 2020: Co robić? Poezja najnowsza wobec teorii wspólnych światów. „Teksty Drugie”, nr 5, s. 156–175. https://doi.org/10.18318/td.2020.5.10.
Google Scholar

Tsing Anna, 2018: Krnąbrne krawędzie: grzyby jako gatunki towarzyszące. Przekł. Monika Rogowska-Stangret. W: Feministyczne nowe materializmy: usytuowane kartografie. Red. Olga Cielemięcka, Monika Rogowska-Stangret. E-Naukowiec, Lublin, s. 71–87.
Google Scholar

Ubertowska Aleksandra, 2020: Historie biotyczne. Pomiędzy estetyką a geotraumą. Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa.
Google Scholar

Wielgosz Przemysław, 2021: Gra w rasy. Jak kapitalizm dzieli, by rządzić. Karakter, Kraków.
Google Scholar

Tom 20 Nr 2 (2022)
Opublikowane: 2023-01-20

ISSN: 2084-0772

eISSN: 2353-0928

Wydawca

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Prześlij tekst