Predstavy detí mladšieho školského veku o procesoch čítania
Abstrakt
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie wyników badań dotyczących postrzegania odbioru czytania przez dzieci. Dane empiryczne zostały zebrane od uczniów klasy 3 szkoły podstawowej w ramach szerszych badań nad rozumieniem czytania. W badaniach jakościowych wykorzystano metodę półstrukturalnego mmikrowywiadu do zbierania danych oraz metodę analizy treści do oceny danych. Wyniki badań podkreślają podobieństwa i różnice w interpretacjach procesu czytania przez dzieci, a także wpływ ich wcześniejszych doświadczeń czytelniczych na sposób konceptualizowania i rozwój kompetencji językowych. Występowanie zidentyfikowanych kategorii znaczeniowych u poszczególnych uczestników potwierdza ustrukturyzowany i wieloskładnikowy charaktern wyobrażeń dzieci.
Słowa kluczowe
wyobrażenia dzieci; młody wiek szkolny; procesy czytania; kategorie semantyczne
Bibliografia
Babiaková S., Venzelová J., 2017, Skúmanie detských prekonceptov o fenoménoch jazykovej a literárnej gramotnosti, „Gramotnost, pregramotnost a vzdělávání“, č. 1 (2), s. 23–42, [prevzaté z:] https://pages.pedf.cuni.cz/gramotnost/files/2017/05/Gramotnost_02_Babiakova_Venzelova.pdf [03.04.2023].
Belešová M., 2017, Prekoncepty detí v predškolskom veku o procese čítania a písania, „Gramotnost, pregramotnost a vzdělávání“, č. 1 (1), s. 7–20, [prevzaté z:] https://pages.pedf.cuni.cz/gramotnost/files/2017/01/Gramotnost_01_Belesova.pdf [03.04.2023].
Gavora P., 1992, Žiak a text, Slovenské pedagogické nakladateľstvo, Bratislava.
Gavora P., 2015, Obsahová analýza v pedagogickom výskume: Pohľad na jej súčasné podoby, „Pedagogická orientace“, č. 25 (3), s. 345–371, [prevzaté z:] https://journals.muni.cz/pedor/article/view/3670/pdf_gavora [20.03.2023].
Jelemenská P., Sander E., Kattmann U., 2003, Model didaktickej rekonštrukcie. Impulz pre výskum v odborových didaktikách, „Pedagogika“, č. 53, s. 190–201, https://pages.pedf.cuni.cz/pedagogika/?p=1912 [dostup: 20.03.2023].
Klimovič M., 2020, Naratívne znalosti, in: M. Klimovič et al., Implicitné jazykové znalosti dieťaťa, Vydavateľstvo Prešovskej univerzity, Prešov, s. 15–108.
Niesporek-Szamburska B., 2009, Dziecięca konceptualizacja czasu w językowym obrazie pór roku, „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego“, nr 20, s. 141–151, [prevzaté z:] https://core.ac.uk/download/pdf/197745259.pdf [01.04.2023].
Niesporek-Szamburska B., 2010, Język pierwszy dziecka: od nabywania do kształcenia kompetencji językowej i komunikacyjnej, „Lingwistyka Stosowana“, nr 3, s. 99–112, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-1a01ce58-6f2e-4cbe-acdc-7829865fe749 [dostup: 01.04.2023].
Pacovská J., 2012, K hlubinám študákovy duše (Didaktika mateřského jazyka v transdisciplinárním kontextu), Nakladatelství Karolinum, Praha.
Pacovská J. et al., 2021, Škola jako místo radosti z přemýšlení o jazyce. (Pedagogický pohled na kognitivní a kulturní aspekty jazyka), Akropolis, Praha.
Škoda J., Doulík P., 2011, Psychodidaktika. Metody efektivního a smysluplného učení a vyučování, Grada Publishing, Praha.
Zápotočná O., 2001, Rozvoj počiatočnej literárnej gramotnosti, in: Predškolská a elementárna pedagogika, ed. B. Pupala, Z. Kolláriková, Portál, Praha, s. 271–305.
Uniwersytet Preszowski Słowacja
https://orcid.org/0000-0001-5639-6209
Ľudmila Liptáková, doktor nauk humanistycznych, profesor na Wydziale Edukacji Uniwersytetu Preszowskiego w Preszowie w Słowacji. Pracuje w dziedzinie lingwistyki i metodologii nauczania/uczenia się języka L1. Jej badania koncentrują się wokół następujących obszarów badawczych: słowotwórstwo współczesnego języka słowackiego; rozwój leksykalny i słowotwórczy dzieci słowackojęzycznych; ukryta wiedza językowa dziecka; metodologia nauczania/uczenia się L1; stymulacja funkcji wykonawczych i poznawczych u dzieci w młodszym wieku szkolnym.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
