Tacierzyństwo i samotne ojcostwo. Zygmunt III i jego dzieci w latach 1593—1605
Abstrakt
W artykule ukazano króla Zygmunta III w roli ojca i jego stosunek do potomstwa zrodzonego z małżeństwa z Anną Habsburżanką. Skoncentrowano się na okresie po śmierci pierwszej małżonki monarchy, co pozwoliło pokazać, jak król wypełniał zadania samotnego ojca i jakie emocje temu towarzyszyły. Omówiono również główne zadania stojące przed królewskim ojcem, takie jak: wybór dla dziecka imienia i rodziców chrzestnych oraz modelu wychowania, wyznaczenie opiekunów i wychowawców, a także zaplanowanie przyszłości dzieci przez zacieśnianie więzów rodzinnych z najważniejszymi rodami panującymi Europy.
Słowa kluczowe
tacierzyństwo; ojcostwo; król Polski Zygmunt III Waza; królewicz Władysław Zygmunt Waza; królowa Anna Habsburżanka; królewna Anna Maria Wazówna; arcyksiężna Maria Bawarska
Bibliografia
Barwicka-Makula A., Królowe — Habsburżanki jako panie dworu. Proces rekrutacji na dwory żon Zygmunta III Wazy. „Perspektywy Kultury” 2022, nr 39, 4, s. 127—140.
Barycz H., Prewancjusz Władysławowski Gabriel (ok. 1570—1631), w: Polski słownik biograficzny, t. 28, Wrocław—Warszawa—Kraków—Gdańsk—Łódź 1984—1985, s. 443—445.
Betz S.H., Von Innerösterreich in die Toskana. Erzherzogin Maria Magdalena und ihre Heirat mit Cosimo de’ Medici, Frankfurt am Main 2008.
Borkowska U., Królewskie zaślubiny, narodziny i chrzest, w: Imagines potestatis. Rytuały, symbole i konteksty fabularne władzy zwierzchniej. Polska X—XV w. (z przykładem czeskim i ruskim), red. J. Banaszkiewicz, Warszawa 1994, s. 75—92.
Fabiani B., W kręgu Wazów. Ludzie i obyczaje, Warszawa 2014.
Keller K., Erzherzogin Maria von Innerösterreich (1551—1608). Zwischen Habsburg und Wittelsbach, Wien—Köln—Weimar 2012.
Koldau L.M., Frauen-Musik-Kultur. Ein Handbuch zum deutschen Sprachgebiet der Frühen Neuzeit, Köln—Weimar—Wien 2005.
König-Lein S., Die Portätsammlungen in der Grazer Burg und im Schloss Karlau im 17. und 18. Jahrhundert, „Acta Historiae Artis Slovenica” 2019, vol. 24, 2, s. 11—30.
Kutaś P., Testament królowej szwedzkiej Katarzyny Jagiellonki, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej” 1994, nr 44, s. 109—117.
Lechicki C., Mecenat Zygmunta III i życie umysłowe na jego dworze, Warszawa 1932.
Leitsch W., Trzy teksty źródłowe z lat 1592, 1593 i 1635 do dziejów Zamku Królewskiego w Warszawie, „Rocznik Warszawski” 1976, nr 14, s. 279—290.
Leitsch W., Das Leben am Hof Sigismunds III. von Polen, Bd. 2—3, Wien 2009. Ochmann-Staniszewska S., Dynastia Wazów w Polsce, Warszawa 2006.
Petrus J.T., Miniaturowa galeria portretów rodziny Zygmunta III, „Biuletyn Historii Sztuki” 1975, t. 37, 2, s. 150—161.
Petrus J.T., Portrety dziecięce Władysława IV i Anny Marii Wazówny w zbiorach hiszpańskich (ze studiów nad malarstwem dworskim epoki Wazów), „Folia Historiae Artium” 1975, t. 11, s. 109—138.
Pudełko J.J., Wychowanie według Syracydesa, „Verbum Vitae” 2012, nr 21, s. 83—104.
Sitkowa A., Piotr Skarga jako „kronikarz” domu Zygmunta III Wazy, w: Sarmackie theatrum. [T.] 1: Wartości i słowa. Materiały z konferencji naukowej, Katowice 9—11 grudnia 1998 roku, red. R. Ocieczek przy współudz. B. Mazurkowej, Katowice 2001, s. 127—141.
Skoczek J., Wychowanie Wazów, Lwów 1937.
Skowron R., Budowanie prestiżu królewskiego rodu. Związki rodzinne Wazów z dynastiami europejskimi, „Studia Europaea Gnesnensia” 2019, nr 20, s. 55—81.
Turkiel J., Nauka Syracha o wychowaniu, „Studia Teologiczne” 2008, nr 26, s. 151—170.
Weiss S., Zur Herrschaft geboren. Kindheit und Jugend im Haus Habsburg von Kaiser Maximilian bis Kronprinz Rudolf, Innsbruck—Wien 2008.
Wolke L.E., Jan III Waza: władca renesansowy, tłum. W. Łygaś, Gdańsk 2011.
Wrede M., Itinerarium króla Zygmunta III 1587—1632, Warszawa 2019.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0001-8053-5694
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
