W wyniku rozłamu pomiędzy ZSRR a Jugosławią, pod wpływem nacisków Moskwy władze komunistycznej Czechosłowacji podjęły w 1948 roku wobec rzekomych agentów jugosłowiańskich zakrojone na szeroką skalę represje. Skutkowały one licznymi aresztowaniami i sfingowanymi procesami politycznymi, z których część zakończyła się wyrokami śmierci. Nagonka antyjugosłowiańska została przerwana w 1955 roku, po unormowaniu stosunków pomiędzy ZSRR a Jugosławią.

W artykule przedstawiono różnorakie działania pomocowe i polityczne polskiej dyplomacji podejmowane dla powstańców warszawskich w pierwszym miesiącu walki z okupantem niemieckim – w sierpniu 1944 roku. Bazowano przy tym na materiale źródłowym, jakim są depesze Poselstwa Rzeczypospolitej Polskiej w Bernie w Szwajcarii. Temat opracowano na podstawie depesz szyfrowanych, w tym sekretowanych, wymienionych między polskim poselstwem w Bernie a Ministerstwem Spraw Zagranicznych RP w Londynie oraz innymi placówkami zagranicznymi. Polscy dyplomaci różnymi drogami nieśli różnorodną pomoc zarówno powstańcom warszawskim w pierwszym miesiącu ich walk z okupantem niemieckim, jak i całemu społeczeństwu w Warszawie. Gdyby nie połączone siły polskiej dyplomacji, Ministerstwa Spraw Zagranicznych, rządu i jego agend, być może ofiar wśród uczestników i świadków powstania warszawskiego byłoby więcej.

Przedmiotem artykułu jest religijne odrodzenie islamu w sowieckim Kazachstanie pod koniec II wojny światowej i tuż po niej. Odrodzenie to rozumiane jest jako obłożony licznymi ograniczeniami powrót praktyk religijnych do przestrzeni publicznej, cechujący się dążeniami wspólnot religijnych do oficjalnej rejestracji. Bazę źródłową stanowią raporty obwodowych pełnomocników sowieckiej Rady ds. Kultów Religijnych. W Kazachstanie można było zaobserwować dwa typy odrodzenia: pierwszy dokonał się na fali patriotycznego wzmożenia wielkiej wojny ojczyźnianej; impulsem dla drugiego była zaś tragedia deportacji i konieczność adaptacji w nowych warunkach. Pierwszy typ charakteryzował się adaptacją do systemu sowieckiego i przenikaniem się elementów religijnych z sowiecką mitologią wojenną. Z kolei drugi typ oznaczał długie lata funkcjonowania w religijnym podziemiu, nieuznawanym przez państwowe struktury religijne.

W artykule przedstawiono dokument regulujący obronę przed pożarami w Szczecinie XVII wieku; jest to pierwsza jego prezentacja przed czytelnikami. W analizowanym porządku ogniowym z 1631 roku omówione są postanowienia dotyczące zapobiegania pożarom, organizacji gaszenia pożarów, wyposażenia miasta w narzędzia ogniowe, przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz działań rady miejskiej po pożarze.

Artykuł poświęcony jest mniejszości żydowskiej województwa białostockiego, która przed wybuchem II wojny światowej liczyła 200 tys. ludzi, a do 1944 roku dotrwało ok. tysiąca. Ogólnie wskazano sposoby, dzięki którym Żydzi mogli ocaleć. Ramy chronologiczne obejmują cały 1944 rok – od ostatnich miesięcy okupacji niemieckiej, przez moment wyzwolenia, po okres władzy PKWN. Wykorzystując fragmenty wspomnień, ukazano przeżycia związane z wyjściem Żydów z kryjówek, ich konfrontacją z zastaną sytuacją i próbami powrotu do normalności. Wiązało się to z doświadczaniem sprzecznych emocji, ale w 1944 roku Żydzi jako zbiorowość demonstrowali wiarę w odbudowę swego życia na miejscu, w którym żyli przed wojną, co wkrótce miało się zmienić.

Artykuł poświęcony został mało znanemu w Polsce udziałowi Francuskich Sił Zbrojnych, dokładniej 1 Armii Francuskiej „Ren i Dunaj” oraz 2 Dywizji Pancernej, w kampanii niemieckiej wiosną 1945 r.. Przedstawione zostały w nim powody i działania, które doprowadziły do tegoż udziału, jak również przebieg samych walk, które przyczyniły się do nadania Francji strefy okupacyjnej w Niemczech oraz Austrii.

Recenzowana książka to publikacja naukowa słowackiej dialektolożki Anny Ramšákovej na temat gwar w okręgu czadeckim (Górne Kisuce) znajdującym się na pograniczu polsko‑słowacko‑czeskim. Praca jest efektem wieloletnich badań terenowych autorki. Celem recenzji jest jednak nie tyle ocena krytyczna metodologii czy wniosków badaczki na temat zebranego materiału gwarowego, ile spoj-rzenie pod kątem przydatności książki do badań historycznych nad kontrowersyjnymi kwestiami związanymi z przeszłością oraz uwarunkowaniami politycznymi badań pograniczy. Fakt, że praca Ramšákovej nie doczekała się recenzji polskich dialektologów, również wpisuje się w ten kontekst, stanowiąc pole dla historiograficznych interpretacji.