https://doi.org/10.31261/WSN.2005.05.06
Badania autora nad karierami duchownymi poszczególnych przedstawicieli rodziny Rudzkich, a także nad ich dochodami i majątkiem prowadzą do następujących wniosków. Rudzcy nie należeli do najstarszej rodzimej szlachty Księstwa Cieszyńskiego, której początki sięgają drugiej połowy XIV wieku (jak na przykład Czelowie z Czechowic) lub, w niektórych przypadkach, nawet przełomu XIV wieku, czyli okresu formowania się tej klasy społecznej w nowo powstałym Księstwie Cieszyńskim. Pierwsi przedstawiciele rodziny Rudzkich pojawili się w otoczeniu książąt cieszyńskich już w ostatniej ćwierci XV wieku, jednak o ich rzeczywistej obecności na tym obszarze możemy mówić dopiero od lat 20. XVI wieku, kiedy to na dworze cieszyńskiej linii Piastów pojawił się Erasmus Rudzki. Otrzymawszy od księcia Kazimierza II dwór „Parchowo” we wsi Bobrek, położonej w pobliżu Cieszyna, Rudzcy uzyskali przywilej osiedlenia się, a tym samym mogli uważać się za członków cieszyńskiej szlachty i korzystać ze wszystkich przysługujących im z tego tytułu praw. Biorąc pod uwagę, że w XIV i na początku XV wieku szlachta cieszyńska była nieliczna, a większość rodzin szlacheckich stanowili przybysze spoza Księstwa, Rudzkich można zaliczyć do typowych przedstawicieli tej klasy społecznej, której członkowie poszukiwali miejsca do osiedlenia się w różnych regionach Górnego Śląska. Zdobycie przez Erasmusa zaufania księcia Kazimierza umożliwiło mu objęcie stanowiska przewodniczącego rady Księstwa Cieszyńskiego. Najprawdopodobniej książę powierzył mu również edukację swojego wnuka, Wacława III Adama. Dzięki temu Erasmus wprowadził na książęcy dwór swoich synów – Wacława i Mikołaja – co można przypuszczać, biorąc pod uwagę wyjątkowe pozycje, jakie obaj Rudzcy zajęli w niedalekiej przyszłości na dworze książęcym. Zaufanie, jakie synowie i wnukowie Erasmusa zdobyli u Wacława III Adama, otworzyło im drogę do kariery, jakiej nie osiągnęła żadna inna rodzina szlachecka w Księstwie Cieszyńskim – ani wcześniej, ani później. Dwaj synowie Erasmusa skutecznie zadbali o awans swoich braci: Melchiora i Kaspra. Pierwszy z nich został zarządcą majątków książęcych w domenie cieszyńskiej, natomiast drugi zarządzał domeną skoczowską. Wszyscy wymienieni pełnili swoje funkcje aż do śmierci, co świadczy o tym, że nie zawiedli zaufania, jakim ich obdarzono. Dalsza kariera Rudzkich została na jakiś czas wstrzymana z powodu braku doświadczonego dorosłego męskiego przedstawiciela rodu po śmierci dwóch najważniejszych urzędników – kanclerza Wacława i przewodniczącego rady Mikołaja. Jednak Wacław, idąc w ślady ojca Erasmusa, zdołał ulokować swoich synów – Kaspra i Erasmusa – w otoczeniu małoletniego księcia Adama Wacława, syna Wacława III Adama, co pozwoliło im później objąć na dworze książęcym stanowiska analogiczne do tych, które wcześniej zajmowali ich ojciec i stryj. Kaspar został zarządcą domeny cieszyńskiej, a później kanclerzem (do 1608 roku), przewodniczącym rady ziemskiej Księstwa Cieszyńskiego oraz przez pewien czas także sędzią grodzkim. Erasmus przejął po bracie urząd kanclerza, a pod koniec życia przez krótki czas pełnił również funkcję przewodniczącego rady. Śmierć obu dostojników zbiegła się z politycznymi zmianami w Księstwie Cieszyńskim, które wiązały się przede wszystkim z wygaśnięciem dynastii Piastów, a także z działaniami wojennymi podczas wojny trzydziestoletniej. W tym samym czasie wygasła również męska linia rodu Rudzkich w Księstwie Cieszyńskim, co doprowadziło do upadku znaczenia tej rodziny – zarówno w wymiarze politycznym, jak i majątkowym.
Pobierz pliki
Zasady cytowania
Cited by / Share
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
Tom 4 (2005)
Opublikowane: 2025-08-13
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
English
Język Polski