Zarejestruj Zaloguj
Flaga wersji językowej  English Flaga wersji językowej  Język Polski
Opublikowane: 2014-06-30
Tom 6 Nr 11 (2014)

Wizerunek barokowego sarmaty i oświeceniowego Europejczyka, czyli August III Wettyn i Stanisław August Poniatowski

Jerzy Dygdała
Dział: Artykuły
https://doi.org/10.31261/WSN.2014.14.01.04

Abstrakt

W swojej propagandzie król August III z dynastii Wettynów świadomie odwoływał się do tradycji sarmackiej, ukazując się w stroju polskim tuż po koronacji w Krakowie 24 stycznia, podczas pielgrzymki do Częstochowy do sanktuarium Matki Boskiej, poprzez dary dla klasztoru, częsty udział w katolickich obrzędach religijnych oraz polowania — ulubioną rozrywkę monarchy. Ważną rolę odegrały również obrazy Louisa de Silvestre’a przedstawiające Augusta III i księżniczkę Marię Józefę w polskich strojach, pochlebne opinie o królu w pamiętnikach Jerzego Kitowicza oraz dzieła historyczne Jerzego Samuela Bandtkiego. Dopiero od 1815 roku zaczęło słabnąć uznanie dla króla; pod wpływem nowszej historiografii pozytywne opinie zostały zastąpione negatywnymi. Z kolei Stanisław August był często przedstawiany jako Europejczyk i kosmopolita; tradycyjny polski strój, taki jak żupan i kontusz, nosił jedynie w dzieciństwie. Później zaczął występować w zagranicznych ubiorach (francuskich). Liczne podróże zagraniczne oraz wychowanie przez niezwykle ambitną i dumną matkę, Konstancję Czartoryską, ukształtowały go mentalnie jako przyszłego króla, który okazywał pogardę wobec prowincjonalnej szlachty. Sejm konwokacyjny (1764) domagał się, by przyszły król nosił strój polski; jednak Stanisław August Poniatowski przedstawił zaświadczenia lekarskie, wskazujące na szkodliwość takiej mody (ze względu na obowiązkowe golenie głowy), wystawione przez siedmiu lekarzy. Strój koronacyjny króla (hiszpański) został uwieczniony na obrazie Marcella Bacciarellego. Większość obrazów i szkiców przedstawia króla w stroju francuskim; jednak istnieją dzieła ukazujące go w zbroi lub ubiorach nawiązujących do antyku, w mundurze Szkoły Rycerskiej, mundurze polskiego generała lub w codziennym stroju (bekieszy lub szlafroku). Później król był również widywany w angielskim fraku. Stanisław August podkreślał znaczenie zerwania z zdegenerowaną tradycją sarmacką zakorzenioną w ideologii i obyczajach, a także propagowania intelektualnych trendów Oświecenia oraz nowych form codzienności (popularyzacja „Monitora”, sztuki obalające starych Sarmatów, utwory literackie promujące nowe zwyczaje). Ponadto Stanisław August był mniej ostentacyjny w kwestiach religijnych, przez co sprzyjał tolerancji wyznaniowej.

Słowa kluczowe:

Rzeczpospolita szlachecka , August III , August Poniatowski , Barok , Oświecenie

Pobierz pliki

Zasady cytowania

Dygdała, J. (2014). Wizerunek barokowego sarmaty i oświeceniowego Europejczyka, czyli August III Wettyn i Stanisław August Poniatowski. Wieki Stare I Nowe, 6(11), 38–57. https://doi.org/10.31261/WSN.2014.14.01.04

Cited by / Share

Crossref
Scopus
Google Scholar
Europe PMC

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.


Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).

Tom 6 Nr 11 (2014)
Opublikowane: 2020-02-25

ISSN: 1899-1556
eISSN: 2353-9739
Wydawca
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press
Licencja CC Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Prześlij tekst
Ta strona używa pliki cookie dla prawidłowego działania, aby korzystać w pełni z portalu należy zaakceptować pliki cookie.