Trybunat ludowy Marka Antoniusza (49 rok przed Chr.)
Abstrakt
The author begins his discussion of the problems associated with Marcus Antonius’s exercise of the office of a tribune of the plebs in 49 BC by indicating the peculiar features of his tribunate. For it turned out that Antonius had to hold his plebeian office in a time when the Roman Republic saw events which would determine its future fate. Antonius actively participated in these events and played a decisive role in them due to his political associations. The consequence of his engagement was a delay of many months in his activity associated with this tenure and active participation in the civil war. Antonius resumed his duties as the tribune of the plebs as late as at the end of his term i.e. shortly before 9 December, 49.
Then the author describes the problems associated with Antonius’s appointment to the college of tribunes of the plebs for the year 49, especially the support that was expressed to him at that time by C. Scribonius Curio, a former‑year tribune of the plebs who was his friend, and by a protector and at the same time the principal of both men — C. Iulius Caesar. Due to this fact a great deal of attention was devoted to the analysis of source information associated with these issues, especially the ones contained in the Eighth Book of the Bellum Gallicum by Aulus Hirtius.
The author begins his discussion of the activities initiated by Antonius after he assumed the office on 10 December, 50 by presenting his expression of support for the defence of Caesar and the activities directed against Pompeius that were realised until the end of this month. Then the author concentrates
his attention on the presentation of the most important and best known manoeuvres of Antonius that he realised in the senate forum during 1—7 January, 49, during the sessions devoted to Pompeius’s conflict with Caesar. The author devoted due attention to the events that happened in the senate room on the first and last day of the sessions. The activity of Antonius away from Rome during the Italic campaign was mentioned only briefly as it is not directly associated with the problem stated in the title of the article. The author’s considerations are concluded by a discussion of Antonius’s resumption of the duty of a tribune of the plebs in the final period of his tenure and an evaluation of his tribunate.
Słowa kluczowe
Marka Antoniusza; trybun ludowy; starożytny Rzym
Bibliografia
Bardt C.: Die Übergabe des Schwertes an Pompeius im Dzember 50 v. Chr. „Hermes“ 1910, Bd. 45, s. 337—346.
Bartsch B.: Die Legaten der römischen Republik vom Tode Sullas bis zum Ausbruche des zweiten Bürgerkrieges. Breslau 1908.
Bengtson H.: Marcus Antonius. Triumvir und Herrscher des Orients. München 1977.
Bergemann C.: Politik und Religion in spätrepublikanischen Rom. Stuttgart 1992.
Bernstein A.H.: Tiberius Sempronius Gracchus. Tradition and Apostasy. Ithaca N.Y. 1978.
Betti E.: La crisi della repubblica e la genesi del principato in Roma. Romae 1982.
Bleicken J.: Lex publica. Gesetz und Recht in der römischen Republik. Berlin—New York 1975.
Bonnefond‑Coudry M.: Le Sénat de la République romaine de laguerre d’Hannibal à Auguste. Rome 1989.
Boren H.C.: The Gracchi. New York 1968.
Botermann H.: Cato und die Sogenannte Schwertübergabe im Dezember 50 v. Christus. „Hermes“ 1989, Bd. 117, s. 62—85.
Bringmann K.: Historia Republiki Rzymskiej. Od początków do czasów Augusta. Tłum. A. Gierlińska. Poznań 2010.
Broughton T.R.S.: The Magistrates of the Roman Republic. Vol. 2: 99 B.C.—31 B.C. New York 1952.
Broughton T.R.S.: The Magistrates of the Roman Republic. Vol. 3: Supplement. Atlanta 1986.
Burckchardt L.: Politische Strategien der Optimaten in der späten römischen Republik. „Historia Einzelschriften“ 1988, H. 57.
The Cambridge Ancient History. Vol. 9: The Last Age of the Roman Republic, 146—43 B.C. Eds. J.A. Crook, A. Lintott, E. Rawson. Cambridge 1994.
Canfora L.: Giulio Cesare. Roma—Bari 1999.
Carlson J.: The Rise and Fall of a Roman Noble Family: The Domitii Ahenobarbii, 196 BC — AD 68. University Press of Southern Denmark 2006.
Chamoux F.: Der letzte Herrscher des griechischen Orients. Gernsbach 1989.
Christ K.: Pompeius. Der Feldherr Roms. Eine Biographie. München 2004.
Dahlheim W.: Julius Caesar. Die Ehre des Krieges und die not des Staates. Paderborn—München—Wien—Zürich 2005.
Dettenhofer M.H.: Perdita Iuventus. Zwischen den Generationen von Caesar und Augustus. „Vestigia“.Bd. 44. München 1992.
Doblhofer G.: Die Popularen der Jahre 111—99 vor Christus. Eine Studie zur Geschichte der späten römischen Republik. Wien—Köln 1990.
Drumann W., Groebe P.: Geschichte Roms in seinem Übergange von republikanischen zur monarchischen Verfassung. Bd. 1. Berlin 1899.
Dulski E.: Cyceron jako namiestnik Cylicji. W: Antiquitas. T. 15. Red. E. Konik. Wrocław 1992, s. 23—39.
Dulski E.: Podróże Marka Tulliusza Cycerona po Grecji. W: Antiquitas. T. 16. Red. E. Konik. Wrocław 1992, s. 5—11.
Durand R.: L’election de C. Scribonius Curio au tribunat de la plebe. In: Melanges Châtelain. [B.m.] 1910, s. 557—574.
Gardner J.F.: The Dictator. In: A Companion to Julius Caesar. Ed. M. Griffin. Blackwell Publishing 2009, s. 57—71.
Goltz Huzar E.: Mark Antony. A Biography. Minneapolis 1978.
Gruen E.S.: The Last Generation of the Roman Republic. Berekeley—Los Angeles—London 1974.
Halfmann H.: Marcus Antonius. Darmstadt 2011.
Heftner H.: Von den Gracchen bis Sulla. Die römische Republik am Scheideweg 133—78 v. Chr. Regensburg 2006.
Jaczynowska M., Pawlak M.: Starożytny Rzym. Warszawa 2008.
Jiménez R.L.: Caesar Against Rome. London 2008.
Kamienik R.: Klęska obozu republikańskiego w wojnie domowej 49—48 przed n.e. a odpowiedzialność Pompejusza. AUMCS, Sect. F, 1963, vol. 18, s. 5—31.
Kamienik R.: Kwestia naczelnego dowództwa Pompejusza i ewakuacja Italii przez wojska republikańskie w wojnie domowej 49 r. p.n.e. AUMCS, Sect. F, 1964, vol. 19, s. 57—85.
Kowalski H.: Przemoc jako metoda walki wyborczej w Rzymie w okresie schyłku republiki (78—50 p.n.e.). AUMCS, Sect. F, 1983/1984, vol. 38—39, s. 75—92.
Kowalski H.: Rola polityczna kapłanów w Rzymie w okresie schyłku Republiki. W: W 2500‑lecie powstania Republiki Rzymskiej. Red. A. Kunisz. Katowice 1995, s. 31—51.
Kumaniecki K.: Cyceron i jego współcześni. Warszawa 1989.
Kumaniecki K.: Literatura rzymska. Okres cyceroński. Warszawa 1977.
Lacey W.K.: The Tribunate of Curio. „Historia“ 1961, Bd. 10, s. 318—329.
Lange L.: Römische Altherthümer. Bd. 3. Berlin 1876.
Libero L. de: Obstruktion. Politische Praktiken im Senat und in der Volkversammlung der ausgehenden römischen Republik (70—49 v. Chr.). „Hermes Einzelschriften“. H. 59. Stuttgart 1992.
Linderski J.: Rzymskie zgromadzenie wyborcze od Sulli do Cezara. Wrocław—Warszawa—Kraków 1966.
Linderski J., Kamińska‑Linderski A.: The Quaestorship of Marcus Antonius. Vol. 28. Phoenix 1974, s. 213—223.
Lindsay J.: Marc Antony. London 1936.
Łoposzko T.: Historia społeczna republikańskiego Rzymu. Warszawa 1987.
Łoposzko T.: Problemy społeczne schyłkowej Republiki. W: Starożytny Rzym we współczesnych badaniach. Red. J. Wolski, T. Kotula, A. Kunisz. Kraków 1994, s. 235—279.
Łoposzko T.: Ruchy plebejskie w Rzymie (Od Grakchów do Cezara). Lublin 1982.
Łoposzko T.: Trybunat Publiusza Klodiusza w świetle źródeł i historiografii. Warszawa 1974.
Martin J.: Die Popularen in der Geschichte der Späten Republik. Diss., Freiburg i. Br. 1965.
Matijević K.: Marcus Antonius. Consul — Proconsul — Staatsfeind. Die Politik der Jahre 44 und 43 v. Chr. Rahden 2006.
Meyer E.: Caesars Monachie und das Principat des Pompejus. Stuttgart—Berlin 1922.
Mitchell T.N.: Cicero the Senior Statesman. New Haven—London 1991.
Neuendorff A.: Die römischen Konsulwahlen von 78—49 v. Chr. Breslau 1913.
Niccolini G.: I fasti dei tribune della plebe. Milano 1934.
Pasquali J.: Marcus Antonius — Todfeind Ciceros und Rivale des Octavianus. Bochum—Freiburg 2009.
Powell J.G.F.: The Tribune Sulpicius. „Historia“ 1990, Bd. 39, s. 446—460.
Raaflaub K.: Caesar und die Fiedensverhandlungen zu Beginn des Bürgerkrieges von 49 v. Chr. „Chiron“ 1975, Bd. 5, s. 247—300.
Raaflaub K.: Dignitas contentio. Studien zur Motivation und politischen Taktik in Bürgerkrieg zwischen Caesar und Pompeius. „Vestigia“. Bd. 20. München 1974.
Raaflaub K.: Zum politischen Wirken der caesarfreundlichen Volkstribunen am Vorabend des Bürgerkrieges. „Chiron“ 1974, Bd. 4, s. 293—326.
Ramsey J.T.: The Proconsular Years: Politics at a Distance. In: A Comapnion to Julius Caesar. Ed. M. Griffin. Blackwell Publishing 2009, s. 37—56.
Rawson E.: Cicero. A Portrait. Bristol 1983.
Rogosz N.: Debata senatu nad wyznaczeniem Cezarowi następcy w prowincjach galijskich (1 marca 50 r. p.n.e.). W: W 2500‑lecie
powstania Republiki Rzymskiej. Red. A. Kunisz. Katowice 1995, s. 65—96.
Rogosz N.: Debata senatu z 1 grudnia 50 r. przed narodzeniem Chrystusa w świetle konfliktu Pompejusza z Cezarem. W: Wieki stare i nowe. T. 2. Red. I. Panic, M.W. Wanatowicz. Katowice 2001, s. 19—42.
Rogosz N.: Geneza wojny domowej lat 49—48 a jej ujęcie w relacji Aulusa Hircjusza. W: „Historia i Współczesność”. T. 6. Red. A. Kunisz. Katowice 1982, s. 7—30.
Rogosz N.: Lex Tribunicia de Caesare absente consule creando (52 r. p.n.e.). „Przegląd Historyczny” 1985, t. 76, s. 1—13.
Rogosz N.: Stanowisko senatu wobec konfliktu Pompejusza z Cezarem (1 marca—1 grudnia 50 r. p.n.e.). AUMCS, Sect. F, 1994, vol. 49, s. 53—69.
Rogosz N.: Stanowisko senatu wobec rywalizacji Pompejusza z Cezarem (1 XII 50 r.—11 I 49 r. p.n.e.). W: Rzym antyczny. Polityka i pieniądz II. Red. A. Kunisz. Katowice 1997, s. 9—37.
Rotondi G.: Leges publicae populi romani. Hildesheim 1962.
Schleussner B.: Die Legaten der römischen Republik. München 1978.
Seager R.: Pompey. A Political Biography. Berkeley—Los Angeles 1979.
Stein P.: Die Senatssizungen der Ciceronischen Zeit (68—43). Münster 1930.
Stockton D.: The Gracchi. Oxford 1979.
Syme R.: Rewolucja rzymska. Tłum. A.M. Baziór. Poznań 2009.
Thommen L.: Das Volkstribunat der späten römischen Republik. „Historia Einzelschriften“. H. 59. Stuttgart 1989.
Traina G.: Marco Antonio. Editori Laterza. Roma—Bari 2003.
Utczenko S.L.: Kryzys i upadek republiki w starożytnym Rzymie. Tłum. M. Łesiów. Warszawa 1973.
Vanderbroeck P.J.J.: Popular Leadership and Colltective Behavior in the Late Roman Republic (ca 80—50 B.C.). Amsterdam 1987.
Will W.: Julius Caesar. Eine Bilanz. Stuttgart—Berlin—Köln 1992.
Wiseman T.P.: The Tragedy of Gaius Gracchus. Roman Drama and Roman History. Exeter 1998, s. 52—59.
Yakobson A.: Elections and Electioneering in Rome. A Study of Political System of the Late Roman Republic. „Historia Einzelschriften“. H. 128. Stuttgart 1999.
Ziółkowski A.: Historia Rzymu. Poznań 2004.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
