Ekokrytyczne i etyczne czytanie poezji w szkole podstawowej na przykładzie Piosenki o końcu świata Czesława Miłosza oraz Chwilę błyśniesz potem zgaśniesz Artura Rojka


Abstrakt

Addressing the challenges of the contemporary world, the climate crisis among them, Samanta Dryja-Zabielska presents her reflections on the function of assigned reading at school and on the role of the teacher in educating young generations. After analyzing the core curriculum and the texts of Polish educators, she goes on to recommend methodological pluralism in literary education. This idea consists in taking advantage of the opportunities offered by the ecocritical reading model in combination with the ethical and intertextual methods of reading literary texts. Dryja-Zabielska presents the main assumptions of these two methods and justifies her choice. A comparative analysis of poems by Czesław Miłosz and Artur Rojek enables her topoint out references to traditional literary and cultural motifs. In the final part of her article, the author emphasizes the role of the teacher, who needs to be open towards the Other: both the student and the literary text. The aim of this approach is not solely to make possible an intellectual and an emotional experience, but also to teach students how to be critical and responsible readers as well as creators of culture and the surrounding world.


Słowa kluczowe

ecocriticism; ethical reading; ecocritical reading; intertextuality; Czesław Miłosz; Artur Rojek

Literatura

Bakke M., 2015, Bio-transfiguracje. Sztuka i estetyka posthumanizmu, Poznań.

Baluch A., 2008, Od form prostych do arcydzieła, Kraków.

Bortnowski S., 2009, Jak zmienić polonistykę szkolną?, Warszawa.

Czabanowska-Wróbel A., 2013, [Ta dziwna] instytucja zwana literaturą dla dzieci. Historia literatury dla dzieci w perspektywie kulturowej, „Teksty Drugie”, nr 5, s. 13—24.

Domańska E., 2013, Humanistyka ekologiczna, „Teksty Drugie”, nr 1—2, s. 13—32.

Janus-Sitarz A., 2009, Przyjemność i odpowiedzialność w lekturze. O praktykach czytania literatury w szkole. Konstatacje. Oceny. Propozycje, Kraków.

Jaskółowa E., 2019, Niespieszna lektura poezji, w: Janus-Sitarz A., red., Lektury w ręku nauczyciela. Perspektywa polska i zagraniczna, Kraków.

Kania A., 2016, Niewykorzystany potencjał „W pustyni i w puszczy” Henryka Sienkiewicza w kontekście kształtowania tożsamości narodowej i kulturowej, Dydaktyka Polonistyczna”, nr 2, s. 54—63.

Kronenberg A., 2014, Gepoetyka jako przykład zielonego czytania i pisania, „Teksty Drugie”, nr 5, s. 294—320.

Nasiłowska A., 2013, Piosenka o końcu świata, w: Klejnocki J., red., Miłosz w szkole. Szkice interpretacyjne, Warszawa.

Tabaszewska J., 2018, Ekokrytyczna (samo)świadomość, „Teksty Drugie”, nr 2, s. 7—15.

Tabaszewska J., 2011, Zagrożenia czy możliwości? Ekokrytyka — rekonesans, „Teksty Drugie”, nr 3, s. 205—220.

Uryga Z., 2007, Gospodarze szkolnego kanonu lekturowego, „Polonistyka”, nr 8, s. 7—13.

Źródła internetowe

Memling H., Sąd ostateczny. http://mng.gda.pl/zbiory/sztuka-dawna/hans-memling/ [data dostępu: 18.07.2020].

Miłosz śpiewa cz. 3 - Piosenka o końcu świata. https://www.youtube.com/watch?v=SW8c-mY1_mk&ab_channel=Cz%C5%82owiekJajko [data dostępu: 15.07.2020].

Podstawa Programowa Kształcenia Ogólnego z komentarzem. Szkoła podstawowa. Język polski, Dobra Szkoła. https://cke.gov.pl/images/_EGZAMIN_OSMOKLASISTY/Podstawa_programowa/SP_PP_2017_Jezyk_polski.pdf [data dostępu: 10.03.2020].

Pobierz

Opublikowane : 2021-12-30


Dryja-ZabielskaS. (2021). Ekokrytyczne i etyczne czytanie poezji w szkole podstawowej na przykładzie Piosenki o końcu świata Czesława Miłosza oraz Chwilę błyśniesz potem zgaśniesz Artura Rojka. Paidia I Literatura, (3), 1-13. https://doi.org/10.31261/PiL.2021.03.06

Samanta Dryja-Zabielska 
Uniwersytet Warszawski  Polska
https://orcid.org/0000-0002-1513-0209




Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).