Korzenie pamięci. O Mirabelce Cezarego Harasimowicza
Abstrakt
The article attempts to interpret the novel Mirabelle in the light of hauntology, taken from Jacques Derrida’s works, existing in the Polish literary studies first and foremost thanks to the works of Jakub Momro and Andrzej Marzec. Harasimowicz’s novel recounts the history of Warsaw from the 1920s until the present-day period. The mirabelle plum tree growing on one of the backyards in Warsaw tells the story of the following generations of the city dwellers who fade away and fall into oblivion. The Holocaust, depicted in the beginning of the novel, does not, however, become the past. The recollection of the genocide is inscribed in contemporary Warsaw, in the city space and the consciousness of its inhabitants. The phantoms of the former dwellers of Nalewki, the Jewish district in Warsaw, visit their homes, little stores, and workshops, trying to end unfinished businesses and engaging with the representatives of the present-day citizens. The gesture of remembrance, which is the replanting and redeveloping a new mirabelle tree in the place of the damaged one, gives people hope for the restoration of balance and strengthens the bonds between the living and the dead.
Słowa kluczowe
hauntology; memory; postmemory; Holocaust; Jewish culture
Bibliografia
Bauman Z., 2009, Świat nawiedzony, w: Czapliński P., Domańska E., Zagłada. Współczesne problemy rozumienia i przedstawienia, Poznań 2009, s. 7—34. Esej, wcześniej opublikowany na łamach „Więzi” 2007, nr 8—9. http://wiez.com.pl/2020/02/28/swiat-nawiedzony/ [data dostępu: 15.04.2020].
Bieliaszyn W., 2018, Słynna mirabelka z Nalewek wróciła na Muranów. Drzewko przyleciało ze Stanów Zjednoczonych, „Gazeta Wyborcza” z 20 września 2018. https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/7,54420,23955201,slynna-mirabelka-wrocila-na-muranow-drzewko-przylecialo-ze.html [data dostępu: 15.04.2020].
Bielik‑Robson A., 2016, Uśmiech widma bez Ciała: kabalistyczna baśń z Derridą w tle, „Teksty Drugie”, nr 2, s. 15—37.
Borkowska G., 1991, Szymborska eks‑centryczna, „Teksty Drugie”, nr 4, s. 45—58.
Bukowiecki Ł., 2016, „Tu było skrzyżowanie…”. O widmobraźni przestrzennej w Warszawie, „Teksty Drugie”, nr 2, s. 309—323.
Derrida J., 2016, Fora. „Kanciaste” słowa Nicolasa Abrahama i Márii Török, Brzezicka B., przeł., „Teksty Drugie”, nr 2, s. 122—168.
Gralewicz‑Wolny I., 2020, „Gdzieś nieopodal płynie rzeka”. O czym szumią wierzby Kennetha Grahame’a, w: Gralewicz‑Wolny I., Mytych‑Forajter B., Po pierwsze. O literaturze dla dzieci (i nie tylko), Kraków, s. 9—18.
Grochowski G., 2016, Nawiedzony numer, „Teksty Drugie”, nr 2, s. 7—13.
Harasimowicz C., 2018, Mirabelka, Warszawa.
Hirsch M., 2010, Żałoba i postpamięć, Bojarska K., przeł., w: Domańska E., red., Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Antologia, Poznań, s. 247—280.
Karolak S., 2013, Widma (z) Zagłady, „Czas Kultury”, nr 2, s. 118—125.
Krall H., 1998, Obecność, w: tejże, Tam już nie ma żadnej rzeki, Kraków, s. 126—134.
Kraskowska E., 2010, Czytelnik jako kobieta, Poznań.
Leociak J., 2011, Koniec ery pamięci, „Tygodnik Powszechny”, nr 50. https://www.tygodnikpowszechny.pl/koniec-ery-pamieci-141098 [data dostępu: 20.04.2020].
Lynch K., 1960, The Image of the City, Cambridge.
Marzec A., 2015, Widmontologia. Teoria filozoficzna i praktyka artystyczna ponowoczesności, Poznań.
Momro J., 2014, Widmontologie nowoczesności. Genezy, Warszawa.
Momro J., 2016, Echo i medium, „Teksty Drugie”, nr 2, s. 38—54.
Mytych‑Forajter B., 2020, „Doktor Dolittle i jego zwierzęta” Hugha Loftinga — lektura ekokrytyczna, w: Gralewicz‑Wolny I., Mytych‑Forajter B., Po pierwsze. O literaturze dla dzieci (i nie tylko), Kraków, s. 19—30.
Szpociński A., 2008, „Miejsca pamięci (milieux de memoire)”, „Teksty Drugie”, nr 4, s. 11—20.
Wójcik‑Dudek M., 2016, W(y)czytać zagładę. Praktyki postpamięci w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży, Katowice.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
https://orcid.org/0000-0002-5178-631X
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
