Koncepcja podziału procesu karnego na dwie fazy – 50 lat później
Abstrakt
This paper aims to answer the question whether the concept of dividing a criminal trial into two phases is still useful now, more than half a century after its last broader analysis. It also attempts to solve some specific problems related to the said analysis. The starting point for the considerations contained in the paper was to look at the concept of a two-phase criminal trial as a purely procedural construction and thus to reject its functional link with any model of substantive criminal law. The first part of the paper discusses the history of the concept of a two-phase criminal trial, as well as some of the arguments put forward by its supporters and opponents. In the course of further deliberations, the focus is on searching for elements of the concept in the current legal status. The final part of the text deals with the question whether and, possibly, in what form the concept of division of jurisdictional proceedings should become an element of the Polish criminal procedure. This is followed by numerous and widely justified de lege ferenda conclusions.
Słowa kluczowe
the concept of dividing the criminal trial into two phases; two-phase criminal trial; preliminary judgment; final judgment; horizontal validity of part of the judgment; independence of jurisdiction of the criminal court; measures of appeal; cassation; consensual proceedings; criminal proceedings; prohibited act; offence; offender
Bibliografia
Andrejew I.: Ustawowe znamiona przestępstwa. Warszawa 1959.
Berutowicz W.: Postępowanie cywilne w zarysie. Wyd. 3. Warszawa 1984.
Cieślak M.: Koncepcja podziału procesu karnego na dwie fazy (jej miejsce i perspektywy w prawie karnym). PiP 1968, z. 3.
Doda Z.: Rewizja nadzwyczajna w polskim procesie karnym. Warszawa 1972.
Gardocki L.: Prawo karne. Wyd. 21. Warszawa 2019.
Góra-Błaszczykowska A. W: Kodeks postępowania cywilnego. T. IA. Komentarz. Art. 1-42412. Red. Idem. Wyd. 3. Warszawa 2020.
Gudowski J. W: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. T. II. Postępowanie rozpoznawcze. Red. T. Ereciński. Wyd. 5. Warszawa 2016.
Haber J.: Istota prawomocności w prawie procesowym karnym. „Zeszyty Prawnicze Polskiej Akademii Nauk” 1960, nr 1.
Hofmański P.: Częściowa prawomocność wyroków w procesie karnym. Probl. Prawa Karnego 1991, nr 17.
Hofmański P.: Samodzielność jurysdykcyjna sądu karnego. Katowice 1988.
Hofmański P., Sadzik E., Zgryzek K. W: Kodeks postępowania karnego. T. II. Komentarz do artykułów 297–467. Red. P. Hofmański. Wyd. 4. Warszawa 2011.
Klejnowska M.: Wyjątki od reguł rozkładu ciężaru dowodu w procesie karnym. „Ius et administratio” 2004, z. 1.
Kociubiński W.: Glosa do postanowienia z dnia 16 maja 2007 r., III KK 46/06. PS 2010, nr 7–8.
Kondracki M.: Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 16 maja 2007 r., III KK 46/06. Pal. 2010, nr 5–6.
Markiewicz K. W: Kodeks postępowania cywilnego. T. I. Komentarz. Art. 1–366. Red. A. Marciniak, K. Piasecki. Wyd. 7. Warszawa 2016.
Murzynowski A.: Refleksje na temat nauki procesu karnego w Polsce Ludowej. Pal. 1977, nr 1.
Pieniążek E.: Prejudycjalność orzeczeń w procesie karnym. Prok. i Pr. 2005, nr 12.
Prawo karne materialne. Część ogólna i szczególna. Red. M. Bojarski. Wyd. 7. Warszawa 2017.
Rolland M.: La scission du procès en deux phases. W: L’individualisation des mesures prises à l’égard du délinquant. Paryż 1954.
Sawicki J.: O nowej ochronie społecznej. PiP 1955, z. 1.
Schmidt E.: Lehrkommentar zur Strafprozeßordnung und zum Gerichtsverfassungsgesetz. Cz. I. Göttingen 1964.
Skorupka J. W: Proces karny. Red. Idem. Wyd. 2. Warszawa 2018.
Steinborn S.: Prawomocność części orzeczenia w procesie karnym. Warszawa 2011.
Śliwiński S.: Polski proces karny przed sądem powszechnym. Zasady ogólne. Warszawa 1961.
Świecki D.: Czynności procesowe obrońcy i pełnomocnika w sprawach karnych. Wyd. 3. Warszawa 2015.
Świecki D.: Konstrukcja apelacji jako środka odwoławczego w procesie karnym. Warszawa 2018.
Vouin R.: La division du procès pénal en deux phases. W: L’individualisation des mesures prises à l’égard du délinquant. Paryż 1954.
Waiblinger M.: Der rechtliche Charakter und die Bedeutung der Schuldigerklärung im Strafprozeß. Das Problem der Teilrechtskraft. W: Strafprozess und Rechtsstaat. Festschrift zum 70. Geburtstag von Prof. Dr. H.F. Pfenninger. Zurych 1956.
Waltoś S., Hofmański P.: Proces karny. Zarys systemu. Wyd. 11. Warszawa 2013.
Wantoła M.: Ciężar dowodu i obowiązek dowodzenia okoliczności wpływających na wymiar kary i innych środków reakcji karnej. CPKNP 2019, poz. 9 (wyd. elektroniczne).
Warylewski J.: Kierunki i szkoły w nauce prawa karnego. W: System Prawa Karnego. T. I. Zagadnienia ogólne. Red. A. Marek. Warszawa 2010.
Ważny A. W: Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Red. A. Sakowicz. Wyd. 8. Warszawa 2018.
Woźniewski K.: Niedopuszczalność kasacji w świetle ponownego postępowania. Glosa do postanowienia SN z 16 maja 2007 r., III KK 46/06. GSP 2008, nr 2.
Wróbel W.: O domniemaniach w zakresie przesłanek odpowiedzialności karnej. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2006, nr 5.
Wróbel W., Zoll A.: Polskie prawo karne. Część ogólna. Kraków 2013.
Akty prawne
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, Dz.U. 2019, poz. 1460 ze zm.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, Dz.U. 2019, poz. 1950 i 2128.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego, Dz.U. 2020, poz. 30.
Ustawa z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy, Dz.U. 2020, poz. 19.
Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. poz. 1694.
Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary, Dz.U. 2019, poz. 628 i 1214.
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 listopada 2019 r. w sprawie wzorów formularzy uzasadnień wyroków oraz sposobu ich wypełniania, Dz.U. poz. 2349.
Orzecznictwo
Wyr. SN z dnia 12 maja 1976 r., V KR 20/76. GP 1976, nr 22.
Wyr. SN z dnia 7 czerwca 2018 r., V KK 172/18. LEX nr 2509700.
Post. SN z dnia 16 maja 2007 r., III KK 46/06. OSNKW 2008, nr 4, poz. 24.
Post. SN z dnia 17 stycznia 2012 r., V KZ 79/11, OSNKW 2012, nr 3, poz. 31, s. 49.
Wyr. SA w Warszawie z dnia 13 marca 2003 r., II AKa 87/03. OSA 2003, nr 12, poz. 119.
Post. SA w Lublinie z dnia 17 listopada 2010 r., II AKz 485/10. LEX nr 785264.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
