Podstawa stosowania mechanizmów związanych z redukcją wielości ocen w kontekście zagadnienia wymiaru kary w świetle ostatnich nowelizacji Kodeksu karnego
Abstrakt
W artykule omawiana jest problematyka mechanizmów związanych z redukcją wielości ocen w zestawieniu z zagadnieniami dotyczącymi wymiaru kary. Autor przedstawia problemy, które powstały wskutek ostatnich nowelizacji Kodeksu karnego, i próbuje odpowiedzieć na pytanie, jaki wpływ na wymiar kary ma zastosowanie mechanizmów redukcji wielości ocen. Co istotne, okoliczności obciążające i łagodzące, które dodano do ustawy karnej, dodatkowo komplikują sytuację, gdyż zależnie od oceny mogą stanowić znamiona modyfikujące czyny zabronione, co dodatkowo wpłynie na zaostrzenie odpowiedzialności karnej.
Słowa kluczowe
zbieg przepisów; zbieg przestępstw; dyrektywy wymiaru kary; sądowy wymiar kary; ustawowy wymiar kary; mechanizmy redukcyjne; znamiona czynu
Bibliografia
Literatura
Andrejew I.: O pojęciu czynu w prawie karnym. „Studia Filozoficzne” 1985, nr 2/3.
Bielski M.: Normatywne mechanizmy zapobiegające przyjęciu realnego zbiegu przestępstw jako negatywna przesłanka zastosowania instytucji kary łącznej. W: Zagadnienia teorii i nauczania prawa karnego. Kara łączna. Księga jubileuszowa Profesor Marii Szewczyk. Red. W. Górowski et al. Warszawa 2013.
Buchała K., Zoll A.: Polskie prawo karne. Wyd. 2. Warszawa 1997.
Cieślak M.: Polskie prawo karne. Zarys systemowego ujęcia. Warszawa 1990.
Cieślak M.: Recenzja książki L. Kubickiego „Przestępstwo popełnione przez zaniechanie. Zagadnienia podstawowe”. „Państwo i Prawo” 1977, nr 2.
Duma T.: Rola istnienia (bytu) w metafizycznym wyjaśnianiu rzeczywistości. „Rocznik Tomistyczny” 2021, nr 10. https://doi.org/10.5281/zenodo.5791349.
Giezek J.: Fragmentacja zachowania podlegającego prawnokarnemu wartościowaniu a mechanizmy racjonalizujące odpowiedzialność karną. W: Tożsamość czynu w prawie karnym. Red. P. Wiliński, R. Zawłocki. Warszawa 2021 [Legalis].
Giezek J.: Komentarz do art. 1. W: Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz. Red. J. Giezek. Warszawa 2021.
Giezek J.: Komentarz do art. 91. W: Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz. Red. J. Giezek. Warszawa 2021.
Giezek J.: Prawo karne materialne. Część ogólna i szczególna. Red. M. Bojarski. Wyd. 7. Warszawa 2017.
Giezek J.: Tożsamość czynu jako podstawa różnicowania mechanizmów redukujących odpowiedzialność karną. „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2017, t. 43.
Giezek J.: Znamiona modyfikujące typ czynu zabronionego a okoliczności wpływające na wymiar kary. W: Zmodyfikowane typy przestępstw w teorii i praktyce sądowej. Red. J. Giezek, J. Brzezińska. Warszawa 2017.
Hirsch H.J.: Die Lehre von den negativen Tatbestandsmerkmalen. Bonn 1960.
Jescheck H.H.: Lehrbuch des Strafrechts. Allgemeiner Teil. Berlin 1988.
Kardas P.: „Idealny zbieg przestępstw” jako problem teoretyczny, dogmatyczny i kryminalnopolityczny. „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2014, z. 3.
Kardas P.: Kilka uwag na temat materialnoprawnych i procesowych aspektów tożsamości czynu w prawie karnym. Zarys problematyki i zagadnień spornych. W: Tożsamość czynu w prawie karnym. Red. P. Wiliński, R. Zawłocki. Warszawa 2021 [Legalis].
Kardas P.: Przestępstwo ciągłe w prawie karnym materialnym. Analiza konstrukcji modelowych na tle pojęcia czynu, zbiegu przepisów i zbiegu przestępstw. Kraków 1999.
Kardas P.: Zbieg przepisów ustawy w prawie karnym. Analiza teoretyczna. Warszawa 2011.
Konieczniak P.: Czyn jako podstawa odpowiedzialności w prawie karnym. Kraków 2002.
Krawczyk P.: (Nie)proporcjonalność kary za przestępstwo popełnione w warunkach czynu ciągłego. „Przegląd Sądowy” 2023, nr 4.
Krawczyk P.: Problemy związane z tzw. konstrukcją ciągłości przestępstwa w odniesieniu do instytucji prawa karnego procesowego – res iudicata oraz zakazu ne bis in idem. „Problemy Prawa Karnego” 2021, t. 5, nr 2. https://doi.org/10.31261/PPK.2021.05.02.05.
Krawczyk P.: Rozważania na temat ciągłości przestępstwa w nawiązaniu do zmian dokonanych w polskim prawie karnym nowelizacją kodeksu karnego z dnia 4 października 2018 roku. „Studenckie Zeszyty Naukowe WPiA UMK” 2019, nr 2.
Majewski J.: Prawnokarne przypisywanie skutku przy zaniechaniu. Zagadnienia węzłowe. Kraków 1997.
Majewski J.: Reguły wyłączania wielości ocen a konstrukcja idealnego zbiegu czynów zabronionych (przestępstw lub wykroczeń). „Palestra” 2015, nr 11/12.
Małecki M.: Przypisanie winy. Podstawy teorii ekskulpantów. Kraków 2019.
Mącior W.: Błąd jako nieświadomość lub urojenie czy jako nieświadomość lub niewiedza. W: Zagadnienia prawa karnego i teorii prawa. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Władysława Woltera. Red. M. Cieślak. Warszawa 1959.
Mącior W.: Czyn ludzki i jego znaczenie w prawie karnym. Zagadnienia podstawowe. Warszawa 1990.
Mącior W.: Negatywne znamiona istoty czynu. „Państwo i Prawo” 1964, nr 5/6.
Mącior W.: Z problematyki zbiegu przestępstw i przepisów ustawy (w sprawie pozornego zbiegu realnego przestępstw). „Państwo i Prawo” 1965, nr 1.
Mozgawa M.: Komentarz do art. 1. W: Kodeks karny. Komentarz aktualizowany. Red. M. Mozgawa. LEX/el. 2023.
Picker R.C.: An introduction to game theory and the law. Coase-Sandor Institute for Law & Economics Working Paper 1994, No. 22.
Rodzynkiewicz M.: Modelowanie pojęć w prawie karnym. Warszawa 1998.
Spotowski A.: Pomijalny (pozorny) zbieg przepisów ustawy i przestępstw. Warszawa 1976.
Szczepaniec M.: Teoria ekonomiczna w prawie karnym. Warszawa 2012.
Tarnawski M.: Zagadnienia jedności i wielości przestępstw. Poznań 1977.
Wolter W.: Glosa do wyroku SN z dnia 29 czerwca 1963 r., sygn. I K 141/63. „Państwo i Prawo” 1964, nr 4.
Wolter W.: Kumulatywny zbieg przepisów ustawy. Warszawa 1960.
Wolter W.: Nauka o przestępstwie. Analiza prawnicza na podstawie przepisów części ogólnej kodeksu karnego z 1969 r. Warszawa 1973.
Wolter W.: O czynie jako działaniu lub zaniechaniu przestępnym. „Państwo i Prawo” 1956, nr 5/6.
Wolter W.: Reguły wyłączania wielości ocen w prawie karnym. Warszawa 1961.
Wróblewski B.: Przedmiot przestępstwa, zamachu i ochrony w prawie karnym. Warszawa 1936.
Zębik A.: Czyn a przestępstwo ciągłe. Łódź 1971.
Zębik A.: Czyn jako zachowanie się celowe a problematyka winy. „Państwo i Prawo” 1970, nr 2.
Zębik A.: Czyn przestępny w polskim kodeksie karnym. „Zeszyty Naukowe Akademii Spraw Wewnętrznych” 1974, nr 4.
Ziembiński Z.: Analiza pojęcia czynu. Warszawa 1972.
Ziembiński Z., Daszkiewicz K., Sołtysiński S.: Trójgłos o prawniczym pojęciu czynu. „Studia Prawnicze” 1971, nr 2.
Znamierowski C.: Oceny i normy. Warszawa 1957.
Zoll A.: Odpowiedzialność karna kierowcy za spowodowanie wypadku i nieudzielenie pomocy jego ofierze. „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1969, nr 1.
Zoll A.: Okoliczności wyłączające bezprawność czynu. Warszawa 1982.
Akty prawne
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny. T.j. Dz.U. 2022, poz. 1138 ze zm.
Ustawa z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19. T.j. Dz.U. 2022, poz. 2141.
Ustawa z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Dz.U. 2022, poz. 2600.
Orzecznictwo
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 1997 r. III KKN 196/96. OSNKW 1997, nr 7–8, poz. 59.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2011 r. II KK 145/11. OSNKW 2012, nr 2, poz. 13.
Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 29 marca 2012 r. II AKa 406/11. LEX nr 1153763.
Źródła internetowe
Barczak-Oplustil A. et al.: Populistyczna nowelizacja prawa karnego. Ustawa z dnia 7.07.2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (druk senacki nr 762). Fundacja Krakowski Instytut Prawa Karnego, 19.07.2022. Źródło: https://kipk.pl/ekspertyzy/populistyczna-nowelizacjaprawa-karnego/ [dostęp: 10.09.2023].
Giezek J. et al.: Opinia na temat projektu zmian przepisów kodeksu karnego (uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 maja 2019 roku). Katedra Prawa Karnego Materialnego Uniwersytetu Wrocławskiego. Źródło: strona WWW Biura Rzecznika Praw Obywatelskich: https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/Opinia%20Katedry%20Prawa%20Karnego%20Materialnego%20WPAE%20UWr%20do%20nowelizacji%20kodeksu%20karnego.pdf [dostęp: 24.03.2023].
Uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Druk nr 2024. Sejm IX kadencji, 22.02.2022. Źródło: https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/druk.xsp?nr=2024 [dostęp: 24.03.2023].
Uniwersytet Wrocławski; Izba Adwokacka we Wrocławiu Polska
https://orcid.org/0000-0002-5462-3540
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
