Ewolucja czy rewolucja? Kilka uwag o kolejnych nowelizacjach znamion przestępstwa płatnej protekcji
Abstrakt
Płatna protekcja jest niezwykle szkodliwym przestępstwem, podważającym zaufanie obywateli do instytucji państwowych. W niniejszym artykule omówione zostały historyczne regulacje, ich ewolucja oraz aktualnie obowiązujące rozwiązania prawne. Przedstawiono wnioski de lege lata i postulaty de lege ferenda, także w kontekście ostatniej nowelizacji art. 230 kk i art. 230a kk, która weszła w życie 1 października 2023 r.
Słowa kluczowe
płatna protekcja; powoływanie się na wpływy; kodeks karny; przestępstwo; nowelizacja
Bibliografia
Literatura
Andrejew I.: Polskie prawo karne w zarysie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1973.
Barczak-Oplustil A., Iwański M.: Komentarz do art. 230 kk. W: Kodeks karny. Część szczególna. T. 2. Cz. 2: Komentarz do art. 212–277d. Red. W. Wróbel, A. Zoll. Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2017, Lex.
Bednarzak J.: Odpowiedzialność karna za przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych i społecznych. „Nowe Prawo” 1968, nr 11, s. 1573–1586.
Buchała K.: Prawo karne materialne. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1989.
Chybiński O.: Łapownictwo i płatna protekcja w kodeksie karnym z 1969 r. W: Studia prawnicze. Księga pamiątkowa ku czci prof. dra Witolda Świdy. Red. J. Fiema, W. Gutekunst, S. Hubert. Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1969, s. 35–46.
Chybiński O.: Płatna protekcja. Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1967.
Chybiński O.: Przestępstwa urzędnicze. W: Prawo karne. Część szczególna. Red. O. Chybiński, W. Gutekunst, W. Świda. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa–Wrocław 1965, s. 275–296.
Hałas R.G.: Komentarz do art. 230a kk. W: Kodeks karny. Komentarz. Red. A. Grześkowiak, K. Wiak. Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2024, Legalis.
Kochanowski J.: Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych i społecznych w nowym kodeksie karnym. „Palestra” 1970, nr 6, s. 43–59.
Lachowski J.: Komentarz do art. 230a kk. W: Kodeks karny. Część szczególna. T. 3: Komentarz do artykułów 222–316. Red. M. Królikowski, R. Zawłocki. Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2024, Legalis.
Łodziana T.: Kilka uwag w przedmiocie 230 § 1 Kodeksu karnego. „Temidium” 2023, nr 4 (115), s. 56–60. https://www.temidium.pl/artykul/kilka_uwag_w_przedmiocie_art_230_1_kodeksu_karnego-7150.html [dostęp: 02.06.2024].
Palka P.: Przestępstwo płatnej protekcji – historia kryminalizacji. „Studia Prawnoustrojowe” 2014, nr 23, s. 101–118.
Palka P.: Sprzedajne nadużycie funkcji publicznej: studium z prawa karnego. Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2011.
Parylewicz spłaca to, co żona ukradła. „Dziennik Bydgoski” z dnia 15 grudnia 1936 r., s. 10.
Popek E.: Przestępstwo płatnej protekcji w ustawodawstwie karnym PRL. Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1971.
Skorupka J.: Ochrona interesów majątkowych Skarbu Państwa w kodeksie karnym. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2004.
Wspólnicy Parylewiczowej przed sądem. Pierwszy dzień procesu w Krakowie. „Kurier Wieczorny” z dnia 23 sierpnia 1937 r., s. 1.
Zawadzak T.: Niektóre formy płatnej protekcji. „Problemy Kryminalistyki” 1964, nr 52, s. 690–707.
Akty prawne
Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. – Kodeks karny. Dz.U. 1969, nr 13, poz. 94.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny. T.j. Dz.U. 2024, poz. 17.
Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Dz.U. 2003, nr 111, poz. 1061.
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Dz.U. 2023, poz. 1270.
Ustawa z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Dz.U. 2022, poz. 2600.
Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 listopada 1938 r. o ochronie niektórych interesów Państwa. Dz.U. 1938, nr 91, poz. 623.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. – Kodeks karny. Dz.U. 1932, nr 60, poz. 571.
Dekret z dnia 16 listopada 1945 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa. Dz.U. 1945, nr 53, poz. 300.
Dekret z dnia 13 czerwca 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa. Dz.U. 1946, nr 30, poz. 192.
Orzecznictwo
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 1947 r. K 1805/46. OSN(K) 1948, nr 1, poz. 9.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 września 1950 r. K 726/50. OSN(K) 1951, nr 1, poz. 11.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 września 1953 r. I K 182/53. OSNCK 1955, nr 1, poz. 10.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1953 r. II K 632/53. OSNCK 1954, nr 3, poz. 48.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 1963 r. VI KO 7/63. OSNKW 1963, nr 12, poz. 211.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 1963 r. II K 1127/60. OSNKW 1964, nr 4, poz. 57.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 1964 r. II K 447/62. OSNKW 1964, nr 7–8, poz. 111.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 września 1974 r. IV KR 191/74. OSNPG 1975, nr 2, poz. 22.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 lutego 1984 r. Rw 53/84. OSNKW 1984, nr 9–10, poz. 94.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2010 r. IV KK 174/09. OSNKW 2010, nr 1, poz. 5.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2005 r. II KK 184/2005. OSNKW 2005, nr 12, poz. 120.
Uniwersytet Gdański Polska
https://orcid.org/0000-0003-1867-716X
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
