Nad kulturową mapą cierpienia
Abstrakt
Artykuł o charakterze analityczno‑ krytycznym stanowi omówienie książki Mapowanie bólu. Lektura – spojrzenie – afekt Sebastiana Porzuczka. Studium Porzuczka to antropologiczno‑ literaturoznawczy projekt, którego celem jest zaprezentowanie kulturowego ujęcia bólu w nowoczesności oraz – w mniejszym stopniu – ponowoczesności poprzez interpretację głównie europejskich dzieł literackich i – rzadziej – filmowych. Mapowanie bólu zostaje zanalizowane na tle innych polskich badań humanistycznych w tym zakresie. A jego odczytanie prowokuje autorkę do zadawania dalszych pytań, przykładowo dotyczących dualizmu Kartezjańskiego, etycznych skutków rozróżnienia między bólem a cierpieniem oraz wpływów pandemii COVID‑ 19 (wyprowadzającej chorobę z marginesu ponowoczesnego świata) na dzisiejszą wspólnotę.
Słowa kluczowe
ból; cierpienie; (post)modernistyczna kultura; mapowanie
Bibliografia
Adorno T.W.: Dialektyka negatywna. Przeł. K. Krzemieniowa. Warszawa 1986.
Augustyn, św.: Dialogi filozoficzne. Przeł. A. Świderkówna. Kraków 1999.
Borowicz J.: Ciało we fragmentach, strzępki historii. Post‑Zagładowe perwersje Leo Lipskiego. „Teksty Drugie” 2017, nr 2, s. 356–374.
Boruszkowska I.: Sygnatury choroby. Literatura defektu w ukraińskim modernizmie. Warszawa 2018.
Bourke J.: The Story of Pain. From Prayer to Painkillers. Oxford 2014.
Ból. Red. A. Czekanowicz, S. Rosiek. Gdańsk 2004.
Brückner A.: Słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa 1985.
Brzozowska-Brywczyńska M.: Polityka litości i reżimy reprezentacji. Dylematy widza cudzego cierpienia. „Kultura Współczesna” 2018, nr 4, s. 126–140.
Cuber M.: Proza Leo Lipskiego. Poetyka i egzystencja. Katowice 2006. https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/4960/1/Cuber_Proza_Leo_Lipskiego.pdf [dostęp: 31.05.2020].
Czajka C.: Człowiek jako cierpiące ciało w filozofii Johna D. Caputo. „Przegląd Filozoficzny” 2012, nr 2, s. 425–440.
Descartes R.: Rozprawa o metodzie. Przeł. T. Boy‑Żeleński. Warszawa 2008.
Descartes R.: Zasady filozofii. Przeł. I. Dąmbska. Warszawa 1960.
Durkheim É.: Elementarne formy życia religijnego. System totemiczny w Australii. Przeł. A. Zadrożyńska. Warszawa 1990.
Fragmenty dyskursu maladycznego. Red. M. Ganczar, I. Gielata, M. Ładoń. Gdańsk 2019.
Gert B., Culver Ch.M., Denner Clouser K.: Bioetyka. Ujęcie systematyczne. Przeł. M. Chojnacki. Gdańsk 2009.
Gogacz M.: Filozoficzne rozważania o rozpaczy i nadziei. „Studia Philosophiae Christianaes” 1983, nr 2, s. 151–182.
Haneke łamie poczucie czasu. Rozmowa D. Bugalskiego z D. Prokulską‑Balcerzak i T. Sobolewskim. https://www.polskieradio.pl/9/396/Artykul/717707,Hanekelamie‑poczucie‑czasu [dostęp: 1.06.2020].
Hinc S.: Emile Durkheim: edukacja moralna jako podstawa egzystencji. „Przegląd Naukowo‑Metodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa” 2008, nr 1, s. 13–25.
Janowski Z.: Index augustino‑cartésien. Textes et commentaire. Paris 2000.
Jünger E.: O bólu. Przeł. J. Prokopiuk. „Literatura na Świecie” 1986, nr 9, s. 177–230.
Kobieta, literatura, medycyna. Red. A. Galant, A. Zawiszewska. Szczecin 2016.
Konończuk E.: Mapa w interdyscyplinarnym dialogu geografii, historii i literatury. „Teksty Drugie” 2011, nr 5, s. 255–264.
Lévinas E.: Czas i to, co inne. Przeł. J. Migasiński. Warszawa 1999.
Lipszyc A.: Część śmierci: bierny frankizm i czarna gnoza w „Piotrusiu” Leo Lipskiego. „Teksty Drugie” 2017, nr 2, s. 333–355.
Ładoń M.: Choroba jako literatura. Studia maladyczne. Katowice 2019.
Ładoń M.: Kartografia (Nie)możliwego. „artPapier” 2020, nr 13. http://artpapier.com/index.php?page=artykul&wydanie=397&artykul=7948&kat=15 [dostęp: 9.07.2020].
Ładoń M.: Ślady Barthes’a: migrena, symbolizacja, fragment (słowo wstępne). W: Fragmenty dyskursu maladycznego. Red. M. Ganczar, I. Gielata, M. Ładoń. Gdańsk 2019, s. 7–13.
Musiał Ł.: Laboratorium bólu (Ernst Jünger). W: Idem: O bólu. Pięć rozważań w poszukiwaniu autora. Poznań 2016, s. 79–96.
Nycz R.: Lekcja Adorna. „Teksty Drugie” 2012, nr 3, s. 34–50.
Okupnik M.: W niewoli ciała. Doświadczenie utraty zdrowia i jego reprezentacje. Kraków 2018.
Porzuczek S.: Mapowanie bólu. Lektura – spojrzenie – afekt. Kraków 2020.
Pyszkowska J.: Cierpienie chorych u kresu życia. W: W poszukiwaniu sensu cierpienia – dialog interdyscyplinarny. Red. ks. A. Bartoszek. Katowice–Tarnów 2006.
Sławek T.: Czy ból uczy? Lekcja spojrzenia dolorycznego. W: Ból. Red. A. Czekanowicz, S. Rosiek. Gdańsk 2004, s. 11–21.
Sławek T.: „Ja bolę”. Boleść i terapia. W: Fragmenty dyskursu maladycznego. Red. M. Ganczar, I. Gielata, M. Ładoń. Gdańsk 2019, s. 89–107.
Sławek T.: Nadzieja rozbitka. https://www.youtube.com/watch?feature=youtu.be&v=Kk6eQNSk7uo&fbclid=IwAR1qmkImVtRUZPk5zK2ddOMD6OhlSKACcYM_Ck9maCEyBaPu4D3XA_TjXE&app=desktop [dostęp: 30.05.2020].
Szacki J.: Historia myśli socjologicznej. Warszawa 2002.
Szpunar M.: Niewrażliwa kultura. O chronicznej potrzebie wrażliwości we współczesnym świecie. „Kultura Współczesna” 2018, nr 4, s. 13–23.
Szubert M.: Anatomia bólu. Ujęcie socjokulturowe. „Ethos” 2017, nr 4, s. 102–117.
Szubert M.: Dyskurs maladyczny – perspektywy badawcze. W: Fragmenty dyskursu maladycznego. Red. M. Ganczar, I. Gielata, M. Ładoń. Gdańsk 2019, s. 17–35.
Śliwiński T.: Źródła filozofii Descartes’a w myśli św. Augustyna. „Acta Universitatis Lodziensis Folia Philosopica” 2011, nr 24, s. 45–72.
Tatarkiewicz W.: Historia filozofii. T. 1: Filozofia starożytna i średniowieczna. Warszawa 2004.
Weil S.: Świadomość nadprzyrodzona. Wybór myśli. Przeł. A. Olędzka‑Frybesowa. Warszawa 1999.
Wieczorek K.: Samotność bólu, ból samotności. „Ethos” 2017, nr 4, s. 19–48.
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie Polska
https://orcid.org/0000-0002-6574-5842
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).