<i>Czarnobylska modlitwa. Kronika przyszłości</i> Swietłany Aleksijewicz: konflikt postkatastroficznych narracji
Abstrakt
Czarnobylska modlitwa. Kronika przyszłości Swietłany Aleksijewicz jest zbiorem narracji powstałych po wybuchu elektrowni jądrowej w Czarnobylu. Publikacja przedstawia posttraumatyczną rzeczywistość jako przestrzeń „niewyrażalną”, niedającą się wytłumaczyć lub opisać. Brak możliwości reprezentacji doświadczenia traumatycznego nie oznacza jednak popadnięcia w milczenie, lecz powoduje uruchamianie wyobraźni. Wywiady z ofiarami katastrofy przeprowadzone przez autorkę potwierdzają istnienie swoistego imaginarium zbiorowego, w którym snucie fantazji uruchamia m.in. metafizyczny dyskurs apokaliptyczny, a także powoduje estetyzację katastrofy lub ironizowanie jej. Powstanie tak różnych języków odzwierciedla możliwe sposoby odbierania posttraumatycznej rzeczywistości, tworzenie dyskursu postkatastroficznego. Katastrofa, tworząc zagrożenie, jednocześnie przyciąga, stanowi odrealniony obiekt pożądania, jest przerażająca i zarazem śmieszna.
Słowa kluczowe
Aleksijewicz Swietłana; Czarnobylska modlitwa. Kronika przyszłości; Czarnobyl; katastrofa; trauma
Bibliografia
Aleksijewicz S.: Czarnobylska modlitwa. Kronika przyszłości. Tłum. J. Czech. Wołowiec 2018.
Andruchowycz J.: Czarnobyl, mafia i ja. Tłum. L. Stefanowska. W: J. Andruchowycz: Ostatnie terytorium. Wołowiec 2002, s. 52–59.
Artwińska A.: „Odrodziły się traumy z czasów Zagłady”. Marzec 1968 jako narracja postkatastroficzna. „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” 2015, nr 25, s. 187–208.
Artwińska A., Czapliński P., Molisak A., Tippner A.: Po Zagładzie. Narracje postkatastroficzne w literaturze polskiej. „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” 2015, nr 25, s. 9–18.
Beck U.: Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. Tłum. S. Cieśla. Warszawa 2006.
Berleant A.: Prze‑myśleć estetykę. Niepokorne eseje o estetyce i sztuce. Tłum. M. Korusiewicz, T. Markiewka. Kraków 2007.
Boruszkowska I.: Mapowanie apokalipsy – pustka i ślad czarnobylskiej zony w narracjach postczarnobylskich. W: Po Czarnobylu. Miejsce katastrofy w dyskursie współczesnej humanistyki. Red. I. Boruszkowska, K. Glinianowicz, A. Grzemska, P. Krupa. Kraków 2017, s. 80–89.
Brown K.: Czarnobyl. Instrukcje przetrwania. Tłum. T.S. Gałązka. Wołowiec 2019.
Brown K.: Plutopia. Tłum. T. Bieroń. Wołowiec 2019.
Caruth C.: Doświadczenie niczyje: trauma i możliwość historii. Freud, Mojżesz i monoteizm. Tłum. K. Bojarska. „Teksty Drugie” 2010, nr 6, s. 111–123.
Caruth C.: Introductio. In: Trauma. Explorations in memory. Ed. C. Caruth. Baltimore 1995, s. 3–12.
Caruth C.: Traumatyczne przebudzenia (Freud, Lacan i etyka pamięci). Tłum. K. Bojarska. W: Antologia studiów nad traumą. Red. T. Łysak. Przekł. T. Bilczewski, K. Bojarska, J. Burzyński, A. Kowalcze‑Pawlik, A. Rejniak‑Majewska. Kraków 2015, s. 31–57.
Czapliński P.: Katastrofa wsteczna. „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” 2015, nr 25, s. 37–66.
Derrida J.: Nie, apokalipso, nie teraz! (cała naprzód, siedem pocisków, siedem orędzi). W: Idem: O Apokalipsie. Tłum. I. Boruszkowszka, K. Wojtasik. Kraków 2018, s. 103–147.
Derrida J.: Różnia. W: Idem: Marginesy filozofii. Tłum. A. Dziadek, J. Margański, P. Pieniążek. Warszawa 2002, s. 29–56.
Dyskusja panelowa z udziałem: prof. dr hab. Tamary Hundorowej, prof. dr hab. Ingi Iwasiów, dr. hab. prof. UJ Tomasza Majewskiego. Prowadzenie: Aleksandra Grzemska. W: Po Czarnobylu. Miejsce katastrofy w dyskursie współczesnej humanistyki. Red. I. Boruszkowska, K. Glinianowicz, A. Grzemska, P. Krupa. Kraków 2017, s. 359–377.
Foucault M.: Historia seksualności. Przeł. B. Banasiak, T. Komendant, K. Matuszewski. Warszawa 1995.
Hirsch M.: Family Frames. Photography, Narrative, and Postmemory. Cambridge 1997.
Hundorowa T.: Czarnobyl, nuklearna apokalipsa i postmodernizm. Tłum. I. Boruszkowska. „Teksty Drugie” 2014, nr 6, s. 249–263.
Hundorowa T.: Gatunek Czarnobylski: wyparcie realnego i nuklearna sublimacja. Tłum. P. Tomanek. W: Po Czarnobylu. Miejsce katastrofy w dyskursie współczesnej humanistyki. Red. I. Boruszkowska, K. Glinianowicz, A. Grzemska, P. Krupa. Kraków 2017, s. 55–66.
LaCapra D.: Historia w okresie przejściowym: doświadczenie, tożsamość, teoria krytyczna. Tłum. K. Bojarska. Kraków 2009.
LaCapra D.: Trauma, nieobecność, utrata. W: Antologia studiów nad traumą. Red. T. Łysak. Przekł. T. Bilczewski, K. Bojarska, J. Burzyński, A. Kowalcze‑Pawlik, A. Rejniak‑Majewska. Kraków 2015, s. 59–107.
Lyotard J.‑F.: Odpowiedź na pytanie: co to jest postmodernizm? Tłum. M.P. Markowski. W: Postmodernizm. Antologia przekładów. Wybrał, oprac. i przedmową opatrzył R. Nycz. Kraków 1998, s. 47–61.
Sontag S.: Katastrofa w wyobrażeniu. Tłum. A. Skucińska. W: S. Sontag: Przeciw interpretacji i inne eseje. Kraków 2018, s. 279–301.
Ubertowska A.: Holokaust. Auto(tanato)grafie. Warszawa 2014.
Zabużko O.: Planeta Piołun – Dowżenko – Tarkowski – von Trier albo dyskurs nowej grozy. Tłum. K. Kotyńska. W: Po Czarnobylu. Miejsce katastrofy w dyskursie współczesnej humanistyki. Red. I. Boruszkowska, K. Glinianowicz, A. Grzemska, P. Krupa. Kraków 2017, s. 36–51.
Žižek S.: Patrząc z ukosa. Wprowadzenie do Jacques’a Lacana przez kulturę popularną. Tłum. J. Margański. Warszawa 2005.
Алексиевич С.: Радиоактивный огонь. Почему опыт Чернобыля ставит под сомнение нашу картину мира. http://alexievich.info/wp‑content/uploads/articlesDialog.pdf [dostęp: 10.04.2019].
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).