Blizna po solidarności. Polski ruch antyłowiecki w świetle tradycji XIX‑wiecznej ekologii i praktyki nieposłuszeństwa obywatelskiego
Abstrakt
Spór pomiędzy zwolennikami myślistwa oraz jego przeciwnikami z jesieni 2019 i zimy 2020 roku dotyczył zarządzania dobrami publicznymi. Jego rozwój przybrał kształt swego rodzaju manewrów wojennych, które wraz z kumulowaniem się kolejnych zakazów mogły przekształcić się w replikę wojny domowej. Przeszkodził temu rozwój pandemii. Tym samym ruch antyłowiecki, zdobywający sobie coraz większą popularność wśród ludzi, dla których leśne spacery stały się pierwszym w życiu doświadczeniem aktywizmu, praktycznie przestał istnieć. Czy był zatem obcym implantem, jak sugerowały głosy mu przeciwne? Autorka tego eseju zakłada, że ruch antymyśliwski był projektem zarówno altruistycznym, jak i edukacyjnym, który za podstawę postawił sobie solidarność i empatię oraz gotowość do poświęceń na rzecz innych, w tym wypadku – leśnych zwierząt, do których strzela się metonimicznie, w zastępstwie obywateli praktykujących nieposłuszeństwo obywatelskie, z którymi wciąż nie wypada prowadzić otwartej wojny.
Słowa kluczowe
myślistwo; tradycja; ekologia; sumienie; nieposłuszeństwo obywatelskie
Bibliografia
A38% Polaków czyta książki. https://www.bn.org.pl/w-bibliotece/3413-38%25-polakow-czyta-ksiazki.html [dostęp: 15.07.2020].
American Conservationism Timeline. https://www.nps.gov/mabi/learn/historyculture/conservation-timeline-1801-1900.htm [dostęp: 24.09.2020].
Andrzejczak T.: Wypadki na polowaniach. To nie musiało się zdarzyć. Warszawa 2010.
Arendt H.: O przemocy. Nieposłuszeństwo obywatelskie. Przeł. A. Łagodzka, W. Madej. Warszawa 1999.
Czuchnowski W.: PiS i Konfederacja za dopuszczeniem dzieci do polowań. „Gazeta Wyborcza”, 15 kwietnia 2020. https://wyborcza.pl/7,75398,25872338,dzieci-napolowaniach-pis-jest-za.html [dostęp: 10.07.2020].
Duda A.: List do wszystkich tych, którzy są przyjaciółmi zwierząt. https://www.facebook.com/RuchAntylowieckiWielkopolska/photos/a.251191325807683/477511779842302/?type=3&theater [dostęp: 10.07.2020].
Dutton K.: Mądrość psychopatów. Lekcja życia pobrana od świętych, szpiegów i seryjnych morderców. Przeł. M. Wyrwas‑Wiśniewska. Warszawa 2014.
„Ekologizm is very dangerous and contrary to the Bible”, warns Polish archbishop. „Notes from Poland”, 27 grudnia 2019. https://notesfrompoland.com/2019/12/27/ecologism-is-very-dangerous-and-contrary-to-the-bible-saysarchbishop-
of-krakow/?fbclid=IwAR1HEFGnV3pngWq1qBP7z2kC5YbyAXvsq7kD7oBzOWoHP2asUzulRIc5Lv8 [dostęp: 10.07.2020].
Elżanowski A.: Motywacja i moralność łowiecka. „Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies” 2018, nr 4, s. 121–191.
Etyczne potępienie myślistwa. Red. D. Probucka. Kraków 2020.
Historia kultury materialnej Polski. T. 5: Od 1795 do 1870 roku. Red. W. Hensel, J. Pazdura. Wrocław 1978.
Jurszo R.: Dzieci na polowaniach i łowy z łukiem w miastach. Ministerstwo ukrywa prace nad zmianą prawa łowieckiego. https://oko.press/dzieci-na-polowaniach-ilowy-z-lukiem-w-miastach-ministerstwo-ukrywa-prace-nad-zmiana-prawalowieckiego/?fbclid=IwAR3IzUT6Yq5WmUPV3U8Qzj_L7GFgRAsdkGUjmpDYN5aEOUhUdlnlil5e5BM [dostęp: 10.07.2020].
Kojzar K.: Prezydent podpisał ustawę „lex Adranowski”. Koniec z bezpiecznymi spacerami po lesie. „SmogLab”, 29 stycznia 2020. https://smoglab.pl/prezydent-podpisal-ustawe-lex-adranowski-koniec-z-bezpiecznymi-spacerami-w-lesie/ [dostęp: 10.07.2020].
Kolbuszewski J.: Ochrona przyrody a kultura. Warszawa 1990.
Koonz C.: How the Nazis Made Anti‑Semitism Respectable. https://www.youtube.com/watch?v=usL9bmrnQRk [dostęp: 12.07.2020].
Koonz C.: The Nazi Conscience. Cambridge 2003.
Kossak S.: Saga Puszczy Białowieskiej. Warszawa 2016.
Kulisiewicz B.: Prawne, psychologiczne i etyczne konteksty udziału dzieci w polowaniach. W: Etyczne potępienie myślistwa. Red. D. Probucka. Kraków 2020, s. 163–178.
Kurzyp A., Chyż B.: Śmierć na polowaniach. Giną nie tylko zwierzęta, ale również ludzie. https://biqdata.wyborcza.pl/biqdata/7,159116,25425445,mapa-wypadkowna-polowaniach-gina-nie-tylko-na-zwierzeta.html [dostęp: 10.07.2020].
Leszczyński A.: Ludowa historia Polski. Warszawa 2020.
Łobodziński F.: Obłudni z piórkiem. „Newsweek”, 3 listopada 2018. https://www.newsweek.pl/polska/odrazajacy-obludni-z-piorkiem/hm7ezxe?fbclid=IwAR3w6GZvgnW8IBDmxJsvS_YyQiIqrSSD0NtRAYjySycOvvZfS9JLGiDKkME [dostęp: 10.07.2020]
Magdalena Biejat odwołana z funkcji przewodniczącej sejmowej komisji rodziny. TVP Info, 16 stycznia 2020. https://www.tvp.info/46223507/magdalena-biejat-odwolana-z-funkcji-przewodniczacej-sejmowej-komisji-rodziny [dostęp: 10.07.2020].
Minister Środowiska pod dyktando myśliwych wysyła dzieci na polowanie. Pracownia na rzecz Wszystkich Istot. Aktualności, 25 września 2019. https://pracownia.org.pl/pracownia-aktualnosci/476-minister-srodowiska-pod-dyktando-mysliwych-wysyla-dzieci-na-polowanie [dostęp: 10.07.2020].
Mytych B.: Poetyka i łowy. O idei dawnego polowania w literaturze polskiej XIX wieku. Katowice 2004.
Nyczka T.: „Łowiectwo może stać się pasją dziecka”. Posłowie Lewicy zagłosowali tak jak PiS. „Gazeta Wyborcza”, 17 kwietnia 2020. https://poznan.wyborcza.pl/poznan/7,36001,25877188,lowiectwo-moze-stac-sie-pasja-dziecka-poslowie-zlewicy-zaglosowali.html [dostęp: 10.07.2020].
Podgórski J.: Zwierzęta futerkowe, a sprawa polska – czyli dlaczego minister Ardanowski ma rację? „Świat Rolnika”, 19 lipca 2018. https://swiatrolnika.info/zwierzeta-futerkowe-a-sprawa-polska-czyli-dlaczego-minister-ardanowskima-racje [dostęp: 10.07.2020].
Polowanie z dziećmi – lekcja życia czy okrutna tradycja? Kontrowersyjna akcja promocyjna [ankieta]. https://esopot.pl/pl/11_wiadomosci/4453_polowanie-z-dziecmi---lekcja-zycia-czy-okrutna-tradycja-kontrowersyjna-akcja-promocyjnaankieta-.html [dostęp: 10.07.2020].
Posiedzenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniach 15 i 16 kwietnia 2020 roku oraz 10. posiedzenie Sejmu IX kadencji. https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/transmisje.xsp?unid=02AB509B398A0463C12584C6004EAD98&fbclid=IwAR2Ovu0jyjAx56akVaW941K61rSF2gp4ZzwB1AfhzR10wEZXg taO0CXe8A [dostęp: 10.07.2020].
Praktyka – utopia ‒ metafora. Wynalazek w XIX wieku. Red. J. Kubicka, M. Litwinowicz-Droździel. Warszawa 2016.
Prof. Simon: Nie rozumiem prześladowania ludzi za bieganie czy rower. Niech założą maski i się ruszają. „Wprost”, 9 kwietnia 2020. https://www.wprost.pl/kraj/10313688/prof-simon-nie-rozumiem-przesladowania-ludzi-za-bieganieczy-rower-niech-zaloza-maski-i-sie-ruszaja.html?fbclid=IwAR2GOZeXEP-JpifDb19piZeDcUYJkJJ6vJjO6mYC6q3Bl2TMbLmaSJodOoU [dostęp: 10.07.2020].
Rogowska B.: Łódzcy myśliwi: „Zieloni chcą nam narzucić, jak mamy wychowywać dzieci”. https://lodz.wyborcza.pl/lodz/7,35136,25867258,sejm-zaglosuje-w-sprawie-udzialu-dzieci-w-polowaniach-lodzcy.html?fbclid=IwAR1_jQlkrrLJ2Zye-lC6A8To1wrLXaI8IsyA0CH1FHyIq-vh18sh97741Y [dostęp: 10.07.2020].
Rok 1939 w dzienniku Hansa Franka. Przeł. W. Grotowicz. Wstęp i oprac. P. Kosiński. Warszawa 2019.
Skibińska R.: Walka o ziemię bez strzałów i myśliwych. „Polityka”, 29 czerwca 2019. https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/1797954,1,walka-oziemie-bez-strzalow-i-mysliwych.read [dostęp: 10.07.2020].
Stoczewska B.: Jeszcze raz o obywatelskim nieposłuszeństwie – interpretacje. Spory wokół pojęcia. „Krakowskie Studia Międzynarodowe” 2017, nr 3, s. 83–99.
Szafer W.: Tatrzański Park Narodowy. Kraków 1962.
Szczęśniak A.: Zieloni: Nie wiedzieliśmy, kim jest przewodnicząca komisji środowiska. OKO.press, 18 listopada 2019. https://oko.press/zieloni-nie-wiedzielismy-kimjest-przewodniczaca-komisji-srodowiska/ [dostęp: 10.07.2020].
Thoreau H.D.: Obywatelskie nieposłuszeństwo. W: Idem: Życie bez zasad: eseje. Wybrała, przeł., przedmową i przypisami opatrzyła H. Cieplińska. Warszawa 1983, s. 197–229.
Tokarz W.: Dzieje Polski: 1816–1831. Warszawa 1930.
Torat Chowot ha‑Lewawot (Nauka obowiązków serca). https://www.jhi.pl/psj/Bachia_ben_Josef_ibn_Pakuda_(Bakoda) [dostęp: 12.07.2020].
[Tylko u nas] ks. prof. A. Maryniarczyk: Ideologia ekologizmu, na którą słusznie zwrócił uwagę ks. abp Marek Jędraszewski, wyrasta przede wszystkim z negacji natury. Radio Maryja, 27 grudnia 2019. https://www.radiomaryja.pl/informacje/tylko-u-nas-ks-prof-a-maryniarczyk-ideologia-ekologizmu-na-ktora-slusznie-zwrocil-uwage-ks-abp-marek-jedraszewski-wyrasta-‑przede-wszystkim-z-negacji-natury/?fbclid=IwAR1h1o8w7sQkwaD1rmF946KbKNeffaPTm7AF_3goRfRAocDAL1WZ8m4f9Nk [dostęp: 10.07.2020].
Uhlig D.: Sejm za specustawą ws. ASF z zakazem utrudniania polowań. Część opozycji głosowała jak PiS. „Gazeta Wyborcza”, 20 grudnia 2019. https://sonar.wyborcza.pl/sonar/7,156422,25534894,specustawa-ws-asf-przyjeta-bedzie-zakaz-utrudniania-polowan.html?utm_source=facebook.com&utm_medium=SM&utm_campaign=FB_Gazeta_Wyborcza&fbclid=IwAR0sXK
dTZEMmyuu95EjbDa7cTYwOPWMy9kfkIwmm_E-m80JbaE7p9EWqMjw[dostęp: 10.07.2020].
Urbańczyk M.: Przeciw segregacji rasowej. Idea nonviolence i jej filozoficzne korzenie w myśli społecznej Martina Luthera Kinga. „Filo‑Sofija” 2015, nr 29, s. 177–191.
Wajrak A.: „Polska rżnie lasy, aż wióry lecą”. „Gazeta Wyborcza”, 7 lipca 2020. https://wyborcza.pl/7,75400,26104840,polska-rznie-lasy-az-wiory-leca.html [dostęp: 10.07.2020].
Włodek L.: „Wynocha z lasu!” Stoimy, bo kiedy tu jesteśmy, oni nie mogą strzelić. „Magazyn TVN24”, 20 stycznia 2018.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).