Bezdomność i wiedza. O ranach dzieciństwa w "Płynąc do domu" Deborah Levy
Abstrakt
Celem niniejszego artykułu jest lektura powieści Deborah Levy Płynąc do domu pod kątem ran dzieciństwa głównego bohatera – Joego Jacobsa. Rozważania te mieszczą się w ramach psychoanalitycznych studiów nad traumą. Przyglądając się relacjom rodzinnym Joego Jacobsa, a także jego niepokojącemu związkowi z nowo poznaną Kitty Finch, pokazuję, w jaki sposób trauma oraz niezbywalne poczucie bezdomności składają się na tożsamość głównego bohatera. Zauważam, że mężczyzna ocalały z Holokaustu pragnie – ale nie jest w stanie – wrócić do domu. Kitty zaś stanowi dla bohatera swoiste lustro, w którym odbija się wyparta wiedza o nim samym; na koniec powieści to Kitty wskazuje mu drogę do domu. Ten, będąc miejscem traumy, okazuje się jednak dostępny wyłącznie przez śmierć.
Słowa kluczowe
dom; wiedza; trauma; przepracowywanie; współczesna powieść brytyjska
Bibliografia
Byers S.: “The Man Who Saw Everything” by Deborah Levy review – a brilliant Booker nominee. „The Guardian” 2019. https://www.theguardian.com/books/2019/aug/21/the-man-who-saw-everything-by-deborah-levy-review [dostęp: 11.11.2021].
Estés C.P.: Biegnąca z wilkami. Archetyp Dzikiej Kobiety w mitach i legendach. Przeł. A. Cioch. Zysk i S-ka, Poznań 2015.
Ettinger B.L.: The Matrixial Borderspace. Ed. B. Massumi. University of Minnesota Press, Minneapolis–London 2006.
Ettinger B.L.: Transkryptum: tropienie śladów pamięci z/w/z myślą o Innym. Przeł. A. Chromik, A. Kisiel. „Narracje o Zagładzie” 2016, nr 2, s. 103–112.
Evans D.: An Introductory Dictionary of Lacanian Psychoanalysis. Routledge, London–New York 2006.
Freud S.: On Narcissism: An Introduction. In: Idem: The Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud, Volume XIV (1914–1916). Transl., ed. J. Strachey. The Hogarth Press and the Institute of Psycho-analysis, London 1981, s. 68–102.
Freud S.: Poza zasadą przyjemności. Przeł. J. Prokopiuk. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
Freud S.: Żałoba i melancholia. W: Idem: Psychologia nieświadomości. Przeł. R. Reszke. Wydawnictwo KR, Warszawa 2007, s. 147–159.
Kisiel A.: Uraz – bliskość – niepamięć. Psychoanalityczny dyskurs traumy od Freuda do Ettinger. „Narracje o Zagładzie” 2016, nr 2, s. 115–132.
Lacan J.: Écrits: A Selection. Ed. A. Sheridan. Routledge, London–New York 2005.
Lacan J.: The Seminar of Jacques Lacan. Book III: The Psychoses, 1955–1956. Ed. J.-A. Miller. Transl. R. Grigg. W. W. Norton & Company, New York–London 1997.
LaCapra D.: Trauma, nieobecność, utrata. Przeł. K. Bojarska. W: Antologia studiów nad traumą. Red. T. Łysak. Przeł. T. Bilczewski, K. Bojarska, J. Burzyński, A. Kowalcze‑Pawlik, A. Rejniak‑Majewska. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków 2015, s. 59–107.
Laub D.: Zdarzenie bez świadka: prawda, świadectwo oraz ocalenie. Przeł. T. Łysak. „Teksty Drugie” 2007, nr 5, s. 118–130.
Levy D.: Gorące mleko. Przeł. T. Bieroń. Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 2017.
Levy D.: Hot Milk. Penguin Books, London 2016.
Levy D.: Płynąc do domu. Przeł. M. Sieduszewski. Wydawnictwo Znak, Kraków 2019.
Levy D.: Swimming Home. And Other Stories, High Wycombe 2011.
Levy D.: The Cost of Living. Penguin Books, London 2019.
Levy D.: The Man Who Saw Everything. Hamish Hamilton, London 2019.
Levy D.: Things I Don’t Want to Know. A Response to George Orwell’s 1946 Essay ‘Why I Write’. Penguin Books, London 2018.
Lewis K.: The Footprints of the Past Walk through the Novel: A Conversation with Deborah Levy. „British Journal of Psychoterapy” 2019, vol. 31, no 1, s. 131–136, doi: 10.1111/bjp.12425.
McCarthy T.: Posłowie. W: D. Levy: Płynąc do domu. Przeł. M. Sieduszewski. Wydawnictwo Znak, Kraków 2019, s. 185–187.
Prot K.: Badania nad skutkami Holokaustu. „Psychoterapia” 2009, T. 4, nr 151, s. 65–76.
Santner E.L.: History Beyond the Pleasure Principle: Some Thoughts on the Representation of Trauma. In: Probing the Limits of Representation: Nazism and the Final Solution. Ed. S. Friedländer. Harvard University Press, Cambridge 1992, s. 143–154.
Schiller K.: Feminist Dwellings: Imagining the Domestic in the Twenty-first-century Literary Novel. In: The New Feminist Literary Studies. Ed. J. Cooke. Cambridge University Press, Cambridge 2020, s. 157–168.
Smith W.: Strangers in a Strange Land: Deborah Levy. „Publishers Weekly” 2016, vol. 263, no 20.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-8803-0145
Anna Kisiel – doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. W 2019 roku obroniła pracę doktorską z zakresu literaturoznawstwa zatytułowaną Corporeal Aesth/ethics: The Body in Bracha L. Ettinger’s Theory and Art. Posiada również stopień magistra filologii angielskiej uzyskany na podstawie dysertacji pod tytułem Tangible Trauma: Tropes of Gesture in the Context of Psychoanalytically Grounded Theories. Jest autorką wielu publikacji na temat teorii macierzy Brachy L. Ettinger oraz współtłumaczką tekstów Ettinger na język polski. Jej zainteresowania badawcze obejmują psychoanalizę macierzy, studia nad traumą, teorię fotografii oraz ciało i kobiecość w sztuce wizualnej i literaturze.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).