Nierówności społeczne a kształtowanie tożsamości. Lektura powieści "Ma być czysto" Anny Cieplak
Abstrakt
Celem artykułu jest szczegółowa analiza porównawcza postaw i zachowań dwóch bohaterek powieści Ma być czysto autorstwa Anny Cieplak, Julii i Oliwki. Na problemy poruszone w tekście patrzę przede wszystkim z perspektywy literaturoznawczej, niemniej staram się wykorzystywać również liczne konteksty socjologiczne i psychologiczne. Wychodzę z założenia, że moment transformacji dziecka w dorosłego ma szczególne znaczenie w procesie kształtowania się tożsamości. Bywa jednak trudny, a nastolatki nierzadko wymagają w tym czasie wsparcia rodzinnego czy instytucjonalnego. Zwrócę uwagę na możliwości oferowane przez środowisko, w którym wychowują się dziewczyny, starając się wyeksponować jeden z głównych tematów
książki – nierówności społeczne i ich wpływ na rozwój indywidualny nastolatek.
Słowa kluczowe
Anna Cieplak; dorastanie; wykluczenie; nierówności klasowe; pomoc instytucjonalna
Bibliografia
Brzuchowska Z.: Powieść dla dziewcząt, powieść pensjonarska. W: Słownik literatury popularnej. Red. T. Żabski. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2006, s. 450.
Cieplak A.: Lata powyżej zera. Wydawnictwo Znak Literanova, Kraków 2017.
Cieplak A.: Ma być czysto. Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2017.
Duda A.: Znaczenie konsumpcji dla młodzieży. W: Dzieci i młodzież XXI w. – ujęcie społeczne. Red. K. Maciąg, M. Maciąg. Wydawnictwo Naukowe TYGIEL, Lublin 2017, s. 139–162.
Eribion D.: Powrót do Reims. Tłum. M. Ochab. Wydawnictwo Karakter, Kraków 2019.
Jabłońska M.: Człowiek w cyberprzestrzeni – wprowadzenie do psychologii Internetu. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2018.
Jaworski M.: Poznańska Nagroda Literacka. Wszyscy jesteśmy gimbami – o książce „Ma być czysto” Anny Cieplak. „Gazeta Wyborcza. Poznań” z 16.05.2017. http://poznan.wyborcza.pl/poznan/7,36001,21812651,poznanska-nagroda-literacka-‑wszyscy-jestesmy-gimbami-o-ksiazce.html [dostęp: 25.02.2021].
Kąkiel M.: Szkodliwa czystość. „Nowe Książki” 2017, nr 3, s. 93–94.
Kujawa M.: Rozwój w kierunku zachowań sprzyjających nieprzystosowaniu społecznemu. W: Dziecko zagrożone wykluczeniem. Red. K. Biel, J. Kusztal. Wydawnictwo WAM, Kraków 2011, s. 13–38.
Kusztal J.: Dziecko wobec prawa w rodzinie, szkole i wobec wymiaru sprawiedliwości. W: Dziecko zagrożone wykluczeniem. Red. K. Biel, J. Kusztal. Wydawnictwo WAM, Kraków 2011, s. 258–272.
Łebkowska A.: Empatia. O literackich narracjach przełomu XX i XXI wieku. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków 2009.
Łebkowska A.: O pragnieniu empatii w prozie polskiej XX wieku. „Teksty Drugie” 2002, nr 5, s. 155–170.
Mitrenga A.: Psychologiczne aspekty krzywdzenia dzieci w procesie rozstawania się i rozwodu rodziców. W: Dzieci i młodzież XXI w. – ujęcie społeczne. Red. K. Maciąg, M. Maciąg. Wydawnictwo Naukowe TYGIEL, Lublin 2017, s. 21–32.
Pekaniec A.: Dzieciństwo i dorastanie w polskiej prozie najnowszej (rozmowa z Anną Cieplak, Anną Marchewką i Aleksandrą Zielińską). „CZY/tam/CZY/tu. Literatura dziecięca i jej konteksty” 2020, nr 1–2, s. 242–250.
Pekaniec A.: Nominowane. Nagradzane. Debiutantki. „Nowa Dekada Krakowska” 2017, nr 4/5, s. 242–250.
Ruszczyk J.: Czysty brud. „Twórczość” 2018, nr 12, s. 20–25.
Sikorska I.: Psychologiczne aspekty zaburzeń zachowania u dzieci. W: Dziecko zagrożone wykluczeniem. Red. K. Biel, J. Kusztal. Wydawnictwo WAM, Kraków 2011, s. 39–74.
Sławkowa E.: Obraz „gimbazy” w dyskursie literackim (na materiale książki Anny Cieplak „Ma być czysto”). W: Reprezentacje świata w dyskursach (modele, obrazy, wizje). Red. B. Ciesek-Ślizowska, B. Duda, K. Sujkowska-Sobisz. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2019, s. 320–330.
Air maxy są niemodne. A. Cieplak w rozmowie z M. Olszewskim i M. Sowińskim. https://www.dwutygodnik.com/artykul/7025-air-maxy-sa-niemodne.html [dostęp: 25.02.2021].
[A. Cieplak w wywiadzie z I. Suchecką. Część wywiadu dostępna na:] https://krytykapolityczna.pl/kultura/czytaj-dalej/cieplak-samotny-jak-nastolatek/ [dostęp: 2.02.2021].
[Wywiad przeprowadzony przez A. Obszańską w Radiowym Domu Kultury]. https://wydawnictwo.krytykapolityczna.pl/blog/wydarzenie/wywiad-gdydziecko-staje-sie-dorosle [dostęp: 25.02.2021].
The Virgin Suicides. Reż. i scen. Sofia Coppola. Eternity Pictures 1999.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0003-2734-7250
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).