Obcy (Allogenes) Czwarty utwór z Kodeksu Tchacos: wstęp, przekład i komentarz
Abstrakt
Czwarty tekst z kodeksu Tchacos jest określany konwencjonalnie jako Obcy ( Allogenes), właściwy tytuł jednak nie zachował się. Jest to jedyny rękopis tego utworu, zachowany niestety bardzo fragmentarycznie. Szereg wątków wskazuje na jego zależność od syryjskich tradycji judeochrześcijańskich. Związki z tradycjami gnostyckimi są natomiast mniej wyraźne. Na szczególną uwagę zasługują parafrazy sceny kuszenia na pustyni, temat rzadko obecny w literaturze chrześcijańskiej.
Słowa kluczowe
Codex Tchacos; Allogenes; judeochrześcijaństwo; gnostycyzm
Bibliografia
Beekes R., van Beek L., Etymological dictionary of Greek, t. 1, Leiden–Boston 2010.
DeConick A.D., Seek to see Him. Ascent & vision mysticism in the Gospel of Thomas, Leiden 1996 (Supplement to Vigiliae Christianae 33).
Head P.M., The Gospel of Judas and the Qarara codices. Some preliminary observations, „Tyndale Bulletin” 58 (2007), s. 1-23.
Jenott L., The Gospel of Judas: Coptic text, translation, and historical interpretation of the ‘Betrayer’s Gospel’, Tübingen 2011 (STAC 64).
Nongbri B., God’s library. The archaeology of the earliest Christian manuscripts, New Haven–London 2018.
Orbe A., Introduction à la theologie des IIe et IIIe siècles, tłum. M.L. de Castro, t. 2, Paris 2012.
Painchaud L., Le quatrième écrit du codex tchacos: les livres d’allogène et la tradition littéraire séthienne, w: Gnosticism, Platonism and the late ancient world. Essays in Honour of John D. Turner, red. K. Corrigan, T. Rasimus, Leiden–Boston 2013 (Nag Hammadi and Manichaean Studies 82), s. 89-104.
Pearson B.A., Philo, Gnosis and the New Testament, w: The New Testament and Gnosis: Essays in honour of Robert McL. Wilson, red. A.H.B. Logan, A.J.M. Wedderburn, Edinburgh 1983, s. 73-89.
Pearson B.A., The Book of Allogenes (CT,4) and Sethian Gnosticism, w: Gnosticism, Platonism and the late ancient world. Essays in Honour of John D. Turner, red. K. Corrigan, T. Rasimus, Leiden-Boston 2013 (Nag Hammadi and Manichaean Studies 82), s. 105-116.
Schenke H.-M., Das sethianische System nach Nag-Hammadi-Handschriften, w: Studia Coptica, red. P. Nagel, Berlin 1974, s. 165-173.
Plisch U.-K., (K)ein Buch des Allogenes. Einige Beobachtungen zur vierten Schrift des sogenannten Codex Tchacos (Al Minya-Codex), w: Zugänge zur Gnosis: Akten zur Tagung der Patristischen Arbeitsgemeinschaft vom 02.-05.01.2011 in Berlin-Spandau, red. Ch. Markschies, J. van Oort, Leuven–Walpole 2013, s. 191-199.
Puech H., Fragments retrouvés de l’«Apocalypse d’Allogène», w: tegoż, En quête de la Gnose, t. 1: La Gnose et le temps et autres essais, Paris 1987, s. 271-300.
Schenke H.-M., The phenomenon and significance of Gnostic Sethianism, w: The rediscovery of Gnosticism, t. 2, Sethian Gnosticism, red. B. Layton, Leiden 1981, s. 588-616.
Schmid H., Christen und Sethianer: Ein Beitrag zur Diskussion um den religionsgeschichtliche und den kirchengeschichtlichen Begriff der Gnosis, Leiden–Boston 2018.
Scopello M., Allogène au Thabor dans le quatrième traité du codex Tchacos, „Rivista di Storia e Letteratura Religiosa” 44 (2008), s. 685-699.
Scopello M., Secrets et révélation dans le Codex Tchacos, w: Mystery and secrecy in the Nag Hammadi and other ancient literature: Ideas and practices. Studies for Einar Thomassen at sixty, red. C.H. Bull, J.D. Turner, L.I. Lied, Boston–Leiden 2012 (Nag Hammadi and Manichaean Studies 76), s. 145-159.
Scopello M., The temptation of Allogenes (Codex Tchacos, Tractate IV), w: Gnosticism, Platonism and the late ancient world. Essays in Honour of John D. Turner, red. K. Corrigan, T. Rasimus, Leiden–Boston 2013 (Nag Hammadi and Manichaean Studies 82), s.117-137.
Siegert F., Nag-Hammadi-Register, Tübingen 1982 (WUNT 26).
Steiner L., La Tentation de Jésus dans l’interprétation patristique de saint Justin à Origène, Paris 1962.
Suciu A., Newly Found Fragments from Codex Tchacos https://alinsuciu.com/2012/10/10/newly-found-fragments-of-codex-tchacos/ [dostęp: 15.02.2019].
Turner J.D., The place of the Gospel of Judas in Sethian tradition, w: The Gospel of Judas in context. Proceedings of the First International Conference on the Gospel of Judas Paris, Sorbonne, October 27th–28th, 2006, red. M. Scopello, Leiden–Boston 2008 (Nag Hammadi and Manichaean Studies 62), s. 187-237.
Vielhauer P., Strecker G., Jewish-Christian gospels, w: New Testament Apocrypha, t. 1, Gospels and related writings, red. W. Schneelmelcher, Louisville–London 1991, s. 134-178.
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Humanistyczny Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
