Prymas Polski August Hlond o kandydatach na urząd pierwszego biskupa pomocniczego w Katowicach
Abstrakt
Powstała w 1925 r. diecezja śląska (katowicka) należała do najludniejszych w Polsce. Jednak to nie liczba mieszkańców, ale złożoność problemów (duszpasterstwo niemieckie, zaangażowanie polityczne duchowieństwa, troska o wychowanie rodzin robotniczych w duchu chrześcijańskim) decydowała, iż już pięć lat po jej powstaniu biskup Arkadiusz Lisiecki wystąpił do papieża Piusa XI z prośbą o mianowanie biskupa pomocniczego. Niestety jego śmierć w 1930 r. przeszkodziła w realizacji tych planów. Z podobną prośbą zwrócił się w 1933 r. do papieża kolejny biskup śląski, Stanisław Adamski. W 1934 r. Watykan mianował ks. Teofila Bromboszcza pierwszym biskupem pomocniczym. Autor, analizując opinie kard. Augusta
Hlonda o kandydatach, odpowiada na pytanie, co przesądziło o tej nominacji oraz jakie warunki przekreśliły szansę pozostałych kandydatów.
Słowa kluczowe
August Hlond; Teofil Bromboszcz; Górny Śląsk; mniejszość niemiecka; polityka; biskup pomocniczy
Bibliografia
Acta Hlondiana, t. III , cz. 12: Pisma różne, Opinie kard. A. Hlonda w sprawie nominatów na biskupstwo śląskie.
Tajne Archiwum Watykanu (Archivio Segreto Vaticano), Archiwum Nuncjatury w Warszawie, Archivio del nunzio Filippo Cortesi, Affazi generali (1934-1939), 289, fasc. 1250, Norme generali candidati sedi vescovi. S. Congregatio Consistorialis. Interrogationes de Qualitatibus eligendi ad episcopatum [1913].
Kłakus M., Źródła do dziejów diecezji katowickiej (1923–1926), w: Biskup August Hlond i jego diecezja, red. J. Myszor, Katowice 2013, s. 121-211.
„Rozporządzenia Administracji Apostolskiej Śląska Polskiego” 1925.
Bańka J., Biskup Teofil Bromboszcz (1886-1937). Pierwszy sufragan Diecezji Katowickiej, „Nasza Przeszłość”, 23 (1966), s. 279-311.
Janicki S., Śląsk na łonie Macierzy 1922–1928, Katowice 1929.
Kłakus M., Kulisy wyboru Stanisława Adamskiego na biskupa katowickiego (1930), „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 48,1 (2015), s. 14-29.
Koberdowa I., Tazbir J., Szkice z dziejów papiestwa, Warszawa 1989.
Krucki Ł., Reorganizacja Archidiecezji Gnieźnieńskiej na podstawie bulli cyrkumskrypcyjnej „Vixdum Poloniae unitas” z 1925 roku, „Roczniki Teologiczne” 4 (2015), s. 179-195.
Krzyżanowski L., Kościół katolicki wobec mniejszości niemieckiej na Górnym Śląsku w latach 1922–1930, Katowice 2000.
Macała J., Duszpasterstwo a narodowość wiernych. Kościół katolicki w diecezji katowickiej wobec mniejszości niemieckiej (1922–1939), Wrocław–Katowice 1999.
Musialik W., „W kręgu polityki i władzy”. Polskie środowiska przywódcze górnośląskiego obszaru po plebiscytowego z lat 1921–1939, Opole 1999.
Myszor J., Biskup Polowy Wojska Polskiego Józef Gawlina – niedoszły biskup katowicki, „Studia Pastoralne” 8 (2012), s. 273-280.
Myszor J., Historia diecezji katowickiej, Katowice 1999.
Myszor J., Ks. August Hlond – program duszpasterski dla Śląska (1922–1926), w: Ksiądz kardynał dr August Hlond Prymas Polski. Działalność i dzieła (materiały posesyjne), red. J. Śliwiok, Katowice 1998, s. 23-34.
Olszar H., Duchowieństwo katolickie diecezji śląskiej (katowickiej) w Drugiej Rzeczypospolitej, Katowice 2000.
Słownik biograficzny duchowieństwa (archi)diecezji katowickiej 1922–2008, red. J. Myszor, Katowice 2009.
Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, red. M. Pater, Katowice 1996.
Szczepaniak M., Nominacja biskupia księdza Karola Radońskiego i jej kontekst prasowy, „Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski” 5 (2010), s. 173-194.
Wilk S., Episkopat Kościoła katolickiego w Polsce w latach 1918–1939, Warszawa 1992.
Wroceński J., Nominacje biskupów w świetle prawa kanonicznego i praktyki dyplomatycznej, „Prawo Kanoniczne. Kwartalnik Prawno-Historyczny” 40,1-2 (1997), s. 71-101.
Institut Diocésain de Formation Pastorale, Toulon, Francja Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
