th Environment Action Programme UE, DECISION No 1386/2013/EU OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 20 November 2013 on a General Union Environment Action Programme to 2020 Living well, within the limits of our planet. http://eurlex.europa.eu/legalcontent/EN/TXT/?uri=CELEX:32013D1386, [dostęp: 06.05.2021].
Google Scholar
Bouma J., Reaching out from the soil-box in pursuit of soil security, „Soil Science and Plant Nutrition”, t. 61 (2015), s. 556-565, doi: 10.1080/00380768.2015.1045403.
Google Scholar
Bouma J., How to Realize Multifunctional Land Use as a Contribution to Sustainable Development, „Frontiers in Environmental Science”, (2021), s. 1-5, doi:10.3389/fenvs.2021.620285.
Google Scholar
Briffa J., Sinagra E., & Blundell R., Heavy metal pollution in the environment and their toxicological effects on humans, „Heliyon”, t. 6 (2020) e04691.
Google Scholar
Bury M., Rusinowski S., Sitko K., Krzyżak J., Kitczak T., Mozdżer E., Siwek H., Włodarczyk M., Zieleźnik-Rusinowska P., Szada-Borzyszkowska A., Pogrzeba M., Physiological status and biomass yield of Sida hermaphrodita (L.) Rusby cultivated on two distinct marginal lands in Southern and Northern Poland, „Industrial Crops and Products”, t. 167 (2021), 113502.
Google Scholar
Dahl, M., Bergman, S., Björk, M., Diaz-Almela, E., Granberg, M., Gullström, M., ... & Mateo, M. Á., A temporal record of microplastic pollution in Mediterranean seagrass soils, „Environmental Pollution”, t. 273 (2021), 116451.
Google Scholar
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE z dnia 17 czerwca 2008 r. ustanawiająca ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego (dyrektywa ramowa w sprawie strategii morskiej) http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=uriserv:OJ.L_.2008.164.01.0019.01.POL [dostęp: 6.05.2021].
Google Scholar
EEA, 2015. Progress in management of contaminated sites. http://www.eea.europa.eu/downloads/3317ce15ea77ed41a9753f4781b1dcca/1441389594/progress-in-management-of-contaminated-1.pdf?direct=1, [dostęp:6.05.2021]
Google Scholar
EEA, 2020. The European environment –state and outlook 2020, Knowledge for transition to a sustainable Europe, European Environment Agency, 2019, Luxembourg: Publications Office of the European Union, 2019, ISBN 978-92-9480-090-9, doi:10.2800/96749, TH-04-19-541-EN-N, [dostęp: 06.05.2021].
Google Scholar
EEA, 2020a. Air quality in Europe – 2020 report (EEA Report No 09/2020), European Environment Agency, (2020), Luxembourg: Publications Office of the European Union, 2020, ISBN 978-92-9480-292-7, ISSN 1977-8449, doi:10.2800/786656
Google Scholar
EU Biodiversity Strategy for 2030 - Bringing nature back into our lives, Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and Committee of the Regions, COM(2020), 380 final, https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal/actions-being-taken-eu/EU-biodiversity-strategy-2030_en#the-business-case-for-biodiversity [dostęp: 10.05.2021].
Google Scholar
EU A Farm to Fork Strategy for a fair, healthy and environmentally friendly food system, Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and Committee of the Regions, Brussels, COM(2020) 381 final, https://ec.europa.eu/food/sites/food/files/safety/docs/f2f_action-plan_2020_strategy-info_en.pdf [dostęp: 10.05.2021].
Google Scholar
EU Strategy to harness the potential of offshore renewable energy for a climate neutral future, Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions, Brussels, COM(2020) 741 final.
Google Scholar
European Commission, Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions European Climate Pact, Brussels, COM(2020) 788 final.
Google Scholar
European Commission, Sprawozdanie Komisji Dla Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego I Komitetu Regionów, Druga Prognoza W Sprawie Czystego Powietrza, Brussels, 2021, COM(2021) 3 final, Directorate-General for Environment (European Commission), Publication Office of the EU.
Google Scholar
FAO and ITPS. 2015. Status of the World’s Soil Resources (SWSR) – Main Report. „Food and Agriculture Organization of the United Nations and Intergovernmental Technical Panel on Soils”, Rome, Italy (also available at http://www.fao.org/3/a-i5199e.pdf).
Google Scholar
Franciszek, Laudato si’ (2015).
Google Scholar
Geissen V., Mol H., Klumpp E., Umlauf G., Nadal M., Van der Ploeg M., Sjoerd E.A.T.M. van de Zeea, Coen J. Ritsemaa, Emerging pollutants in the environment:
Google Scholar
a challenge for water resource management, „International soil and water conservation research”, t. 3(1) (2015), s. 57-65.
Google Scholar
GIOŚ, 2015. Program Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 2016—2020. Warszawa 2015.
Google Scholar
GIOŚ, 2018. Stan środowiska w Polsce. Raport 2018 rok. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 2018.
Google Scholar
GUS, 2019, Ochrona środowiska – Raport, 2019, Główny Urząd Statystyczny, Departament Badań Przestrzennych i Środowiska, ISSN 0867-3217, www.stat.gov.pl [dostęp: 6.05.2021].
Google Scholar
He D., Luo Y., Lu S., Liu M., Song Y., Lei L., Microplastics in soils: analytical methods, pollution characteristics and ecological risks, „TrAC Trends in Analytical Chemistry”, t. 109 (2018), s. 163-172.
Google Scholar
Horta A., Malone B., Stockmann U., Minasny B., Bishop T.F.A., McBratney A.B., Pallasser R., Pozza L., Potential of integrated field spectroscopy and spatial analysis for enhanced assessment of soil contamination: A prospective review, „Geoderma”, t. 241-242 (2015), s. 180-209.
Google Scholar
https://czystepowietrze.gov.pl [dostęp:26.05.2021]
Google Scholar
https://mojprad.gov.pl/ [dostęp:26.05.2021]
Google Scholar
https://www.eea.europa.eu/pl/themes/water/intro [dostęp:26.05.2021]
Google Scholar
https://ec.europa.eu/environment/air/cleaner_air/ [dostęp: 06.05.2021]
Google Scholar
https://www.eea.europa.eu/pl/highlights/stan-srodowiska-w-europie-w [dostęp: 06.05.2021]
Google Scholar
https://www.eea.europa.eu/pl/sygna142y/sygnaly-2019/infografika[dostęp: 06.05.2021]
Google Scholar
https://www.gov.pl/web/klimat/ochrona-wod [dostęp: 06.05.2021]
Google Scholar
https://www.gov.pl/web/klimat/prognozy-jakosci-powietrza [dostęp: 06.05.2021]
Google Scholar
www.norman-network.net [dostęp:26.05.2021]
Google Scholar
https://ungc.org.pl/info/zasoby-wodne-polsce [dostęp;26.05.2021]
Google Scholar
Hvězdová M., Kosubová P., Košíková M., Scherr K.E., Šimek Z., Brodský L., ... & Hofman J., Currently and recently used pesticides in Central European arable soils, „Science of the Total Environment”, t. 613 (2018), s. 361-370.
Google Scholar
Iwańska B., Ochrona powietrza w systemie prawa ochrony środowiska, „Europejski Przegląd Sądowy”, t.7 (142) (2017), s. 4-14.
Google Scholar
Jeleński T., Dendys M., Tomaszewska B., Pająk L., The potential of RES in the reduction of air pollution: The SWOT analysis of smart energy management solutions for Krakow Functional Area (KrOF), „ Energies”, t. 13 (7) (2020), 17-54.
Google Scholar
JRC, 2016 Soil threats in Europe: status, methods, drivers and effects on ecosystem services. A review report, red. Jannes Stolte, Mehreteab Tesfai, Lillian Øygarden Sigrun Kværnø, Jacob Keizer, Frank Verheijen, Panos Panagos, Cristiano Ballabio, Rudi Hessel. EUR 27607 EN; DOI: 10.2788/828742 [dostęp: 6.05.2021].
Google Scholar
JRC, 2018. Pérez A. P., Eugenio N. R. (2018). Status of local soil contamination in Europe, Technical Reports, European Commission.
Google Scholar
KE, 2002, Communication from the Commission to the Council and the European Parliament, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions: Towards a thematic strategy for soil protection. COM (2002), 179 final.
Google Scholar
Keesstra S. D., Bouma J., Wallinga J., Tittonell P., Smith P., Cerda A., Montanarella L., Quinton J.N., Pachepsky Y., van der Putten W.H., Bardgett R.D., Moolenaar S., Mol G., Jansen B., Fresco L.O., The significance of soils and soil science towards realization of the United Nations Sustainable Development Goals, „Soil”, t.2 (2016), s.111–128. doi:10.5194/soil-2-111-2016 [dostęp: 6.05.2021].
Google Scholar
Konwencja wiedeńska w sprawie ochrony warstwy ozonowej, Wiedeń, 22.03.1985, Dz.U. 1992, nr 98, art. 2, ust. 1.
Google Scholar
Konwencja w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości, Genewa, 13.11.1979, Dz.U. 1985, nr 60.
Google Scholar
Konwencja z Minamaty w sprawie rtęci, Kumamoto, 10.10.2013.
Google Scholar
Lamy P., Citores A., Deidun A., Evans L., Galgani F., Heffernan P., Karageorgis A., Kauppi L., Manakovski D., Meissner G., Moldoveanu V., Ramm K., Pedicchio, M.C., Pitta e Cunha T., Slat B., Pons G, Mission Starfish 2030: Restore our ocean and waters. Report of the Mission Board Healthy Oceans, Seas, Coastal and Inland Waters, (2020), European Commission Directorate-General for Research and Innovation.
Google Scholar
Paleari S., Is the European Union protecting soil? A critical analysis of Community environmental policy and law, „Land use policy”, t. 64 (2017), s.163-173.
Google Scholar
Panagos P., Van Liederke M., Yigini Y., Montanarella L., Contaminated sites in Europe: Review of the current situation based on data collected through a European network, „Journal of Environmental and Public Health”, 2013.
Google Scholar
PE, 2000, Ramowa Dyrektywa Wodna - Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej.
Google Scholar
PE, 2008a. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE z dnia 17 czerwca 2008 r. ustanawiająca ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiegohttp://eurlex.europa.eu/legalcontent/PL/TXT/?uri=uriserv:OJ.L_.2008.164.01.0019.01.POL [dostęp: 6.05.2021].
Google Scholar
PE, 2009, Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. W sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE.
Google Scholar
Pimentel D., Whitecraft M., Scott Z.R., Zhao L., Satkiewicz P., Scott T.J., Phillips J., Szimak D., Singh G., Gonzalez D.O., Moe T.L., Will limited land, water and energy control human population numbers in the future?, „Human Ecology”, t. 38 (2010), s. 599–611.
Google Scholar
Pogrzeba M., Krzyżak J., Rusinowski S., McCalmont J.P., Jensen E., Energy Crop at Heavy Metal-Contaminated Arable Land as an Alternative for Food and Feed Production: Biomass Quantity and Quality. w: Plant Metallomics and Functional Omics, ed. Sablok G., Szwajcaria 2019, (Springer Chapter 1), s. 1-21.
Google Scholar
Pogrzeba M., Rusinowski S., Sitko K., Krzyżak J., Skalska A., Małkowski E., Ciszek D., Werle S., McCalmont J.P., Mos M., Kalaji H.M., Relationships between soil parameters and physiological status of Miscanthus x giganteus cultivated on soil contaminated with trace elements under NPK fertilisation vs. microbial inoculation, „Environmental Pollution”, t. 225 (2017), s. 163–174, DOI: 10.1016/j.envpol.2017.03.058.
Google Scholar
Porozumienie paryskie – ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, 22.04.2016.
Google Scholar
Prawo wodne, Dz.U. 2017, poz. 1566.
Google Scholar
Protokół do ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, Kioto, 11.12.1997, Dz.U. 2005, nr 203, poz. 1684.
Google Scholar
Protokół montrealski w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową, Montreal, 16.09.1987, Dz.U. 1992, nr 98, poz. 490.
Google Scholar
Ramanathan V., Climate Change, Air Pollution, and Health: Common Sources, Similar Impacts, and Common Solutions, w: Health of People, Health of Planet and Our Responsibility, (Springer, Cham), (2020), s. 49-59, https://doi.org/10.1007/978-3-030-31125-4 [dostęp: 6.05.2021].
Google Scholar
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 września 2016 r. w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi, Dz.U. 2016, poz. 1395.
Google Scholar
Rusinowski S., Krzyżak J., Sitko K., Kalaji H.M., Jensen E., Pogrzeba M., Cultivation of C4 perennial energy grasses on heavy metal contaminated arable land: Impact on soil, biomass, and photosynthetic traits, „Environmental Pollution”, t. 250 (2019), s. 300-311. https://doi.org/10.1016/j.envpol.2019.04.048 [dostęp: 6.05.2021].
Google Scholar
Sala E., Mayorga J., Bradley D., Cabral R. B., Atwood T. B., Auber A., Cheung W., Costello C., Ferretti F., Friedlander A.M, Gaines S.D., Garilao C., Goodell W., Halpern B.S., Hinson A., Kaschner K., Kesner-Reyes K., Leprieur F., McGowan J., Morgan L.E., Mouillot D., Palacios-Abrantes J., Possingham H.P., Rechberger K.D., Worm B., Lubchenco J., Protecting the global ocean for biodiversity food and climate, „Nature”, t. 592 (2021), s. 397-402, https://doi.org/10.1038/s41586-021-03371-z [dostęp: 6.05.2021].
Google Scholar
Sasakova N., Gregova G., Takacova D., Mojzisova J., Papajova I., Venglovsky J., Szaboova T., Kovacova S., Pollution of surface and ground water by sources related to agricultural activities, „Frontiers in Sustainable Food Systems”, t. 2 (2018), s. 42.
Google Scholar
Scheurer M., Bigalke M., Microplastics in Swiss floodplain soils, „Environmental Science&Technology”, t. 52 (2018) 52, 6, s. 3591–3598, https://doi.org/10.1021/acs.est.7b06003 [dostęp: 6.05.2021].
Google Scholar
Schröder J.J., Ten Berge H.F.M., Bampa F., Creamer R.E., Giraldez-Cervera J. V., Hendriksen C. B., Olesen J.E., Rutgers M., Sandén T., Spiegel H., Multifunctional land use is not self evident for European farmers: a critical review, „Front. Environ. Sci.”, (2020), doi:10.3389/fenvs. 2020.575466 [dostęp: 6.05.2021].
Google Scholar
Silva V., Mol H. G., Zomer P., Tienstra M., Ritsema C. J., Geissen V., Pesticide residues in European agricultural soils–A hidden reality unfolded. „Science of the Total Environment”, t. 653 (2019), s. 1532-1545.
Google Scholar
Szada-Borzyszkowska A., Krzyżak J., Rusinowski S., Sitko K., Pogrzeba M., Field Evaluation of Arbuscular Mycorrhizal Fungal Colonization in Miscanthus × giganteus and Seed-Based Miscanthus Hybrids Grown in Heavy-Metal-Polluted Areas, „Plants” 11 (9), 2000, s. 1216.
Google Scholar
Tan X., Han L., Zhang X., Zhou W., Li W., Qian Y., A review of current air quality indexes and improvements under the multi-contaminant air pollution exposure. „Journal of environmental management”,t. 279 (2021), 111681.
Google Scholar
The Green Deal, 2019. A European Green Deal as part of Commission priorities for 2019 - 2024: https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_en [dostęp: 6.05.2021].
Google Scholar
Veerman C., Bastioli C., Biro B., Bouma J., Cienciala E., Emmett B., Frison E.A., Grand A., Hristov L., Kriaučiūnienė Z., Pinto Correia T., Pogrzeba M., Soussana J-F., Vela C., Wittkowski R., 2020. Caring for soil is caring for life - Ensure 75% of soils are healthy by 2030 for food, people, nature and climate, Independent expert report, European Commission (2020), Publications Office of the European Union, Luxembourg, https://www.coursehero.com/file/87965802/Caring-for-soil-is-caring-for-life-Ensurpdf/ [dostęp: 6.05.2021].
Google Scholar
Google Scholar
Yang L., Zhang Y., Kang S., Wang Z., Wu C., Microplastics in soil: A review on methods, occurrence, sources, and potential risk, „Science of The Total Environment”, t 780 (2021), 146546, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0048969721016144 [dostęp: 6.05.2021].
Google Scholar
English
Język Polski