Kult relikwii św. Szczepana i nawracanie Żydów na podstawie "Epistula Severi"
Abstrakt
Przedmiotem opracowania jest Epistula Severi. Dokument ten zawiera relację z wydarzeń, jakie miały miejsce na jednej z wysp balearskich na przełomie 417 i 418 roku. Biskup Minorki Severus opisał okoliczności sytuacji, która rozegrała się w mieście Magonia (Mahon) w związku ze sprowadzeniem relikwii świętego Szczepana. Raport incydentów jest bardzo szczegółowy chronograficznie i topograficznie. Konflikt zakończył się spaleniem synagogi i nawróceniem 540 Żydów. Celem artykułu jest próba charakterystyki narracji zawartej w liście Severusa i zbadanie ewentualnych zależności między propagowaniem kultu męczennika a wydarzeniami, które miały miejsce na Balearach na początku V wieku. W 415 roku cudownie odnalezione relikwie pierwszego męczennika zostały przeniesione do jerozolimskiej katedry Świętego Syjonu i rozpoczęły swoje pielgrzymowanie w Kościele Afryki Północnej i całym Imperium Romanum. W relacji Sewera dominuje apologetyka antyjudaistyczna. Autor zna rozpowszechnianą w chrześcijaństwie IV i V wieku hagiograficzną narrację świętych męczenników machabejskich,
ale jej obecność jest śladowa. W konstrukcji narracji Epistula Severi widoczny jest wyraźny wpływ metod stosowanych w księgach biblijnych. Użycie literackich figur polaryzacji i paralelizmów przeciwstawnych pozwala łatwiej dotrzeć do odbiorcy i skuteczniej wpłynąć na jego decyzje.
Słowa kluczowe
Minorka; Epistula Severi; polemika antyżydowska; konwersja Żydów
Bibliografia
Źródła
Severus of Minorca, Letter on the Conversion of the Jews, 1, red. S. Bradbury, Clarendon Press, Oxford 1996.
Severus Majoricensis, Epistola de Judaeis PL 20, 731-746.
Severi Epistola ad omnem Ecclesiam, de virtutibus in Minoricensi insula factis per reliquias sancti Stephani, PL 41, 821-832.
Opracowania
Baus K., Missionary Activity of the Church, w: The Imperial Church from Constantine to the early middle Ages, red. K. Baus, H.-G. Beck, E. Ewig, H.J. Vogt, tłum. A. Biggs,
Herder and Herder, London 1980.
Brown P., Le culte des Saints. Son essor et sa fonction dans la chrétienté latine, tłum. A. Rousselle, Paris 1984.
Déléani S., Une typologie du martyre chrétien: la Passion des frères Maccabées et de leur mère selon saint Cyprien, „Cahiers de Biblia Patristica” 2, Strasbourg 1989, s. 189-213.
Delehaye H., Les origines du culte des martyrs, Bureaux de la Société des Bollandistes, Bruxelles 1912.
Delehaye H., Les Premiers „Libelli miraculorum”, „Analecta Bollandiana” 29 (1910), s. 427-434.
Delehaye H., Les Recueils antiques de miracles des saints, „Analecta Bollandiana” 43 (1925), s. 74-85.
Duval Y., Loca Sanctorum Africae: Le Culte des martyrs en Afrique du IVᵉ au VIIᵉ siècle, Rome 1982 (École Française de Rome 58).
Hunt E.D., St. Stephen in Minorca. An Episode in jewish-christian relations in the early 5th century A.D., „The Journal of Theological Studies” XXXIII (1982) 1, s. 106-123.
Kamczyk W., Kult świętego Szczepana w duszpasterstwie biskupa Augustyna z Hippony, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 49,2 (2016), s. 311-331.
Krüger K.H., Stephanus, Lexikon des Mittel Alters VIII, LexMA-Verlag, München 1999, s. 127.
Latourette K.S., A History of the Expansion of Christianity I. The First Five Centuries, Harper & Brothers Publishers, New York and London 1937.
Początki kultu relikwii na Zachodzie, red. R. Wiśniewski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2011 (Akme. Źródła Starożytne 2).
Rampolla M., Martyre et sépulture des Machabées, tłum. T.P.H. Lemonnier, „Revue de l’art chrétien” 42 (1899), Desclée, ss. 290-305, 377-392, 457-465.
Rusnak R., Męczeństwo siedmiu braci i ich matki wobec chrześcijańskiej tradycji hagiograficznej, w: W kręgu inspiracji biblijnych. Tematy i konteksty 6 (11), Rzeszów 2016.
Savon H. (rec.), Y. Duval, Loca sanctorum Africae. Le culte des martyrs en Afrique du IVᵉ au VIIᵉ siècle, Rome 1982, w: „Notes bibliographiques. Revue de l’Histoire des Religions” 203 (1986) 1, s. 85-87.
Segui Vidal G., La carta-enciclica del obispo Severo: estudio critico de su autenticidad e integridad, con un boskuejo historico del cristianismo balear anterior al siglo VIII, Palma de Mallorca 1937, s. 147-185.
Stephanus diac. protomartyr, w: Bibliotheca Hagiographica Latina. Antiquae et Mediae Aetatis, K-Z, ed. Socii Bollandiani, Bruxellis 1900-1901, nr 7850-7856.
Strus A., La passione di Santo Stefano in due manoscritti greci, „Salesianum” 58 (1996), s. 21-61.
Strus A., L’origine de l’apocryphe grec de la passion de S. Étienne. A propos d’un texte de deux manuscrits récemment poubliés, „Ephemerides Liturgicae” 112 (1998), s. 18-57.
Vanderlinden S., Revelatio Sancti Stephani, „Revue des études byzantines” 4 (1946).
Wankenne L.-J., Hambenne B., La lettre-encycklique de Severus, évêque de Minorque au début du Ve siècle. Authenticité de l’écrit et présentation de l’auteur, „Revue Bénédictine” 97 (1987) s. 13-27.
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Teologiczny Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
