Biblioteka Śląska (Górnośląska) Katowice–Bytom podczas II wojny światowej. Rozeznanie wstępne
Abstrakt
Głównym tematem tekstu jest Biblioteka Śląska/Górnośląska w Katowicach-Bytomiu w latach 1939–1945. We wstępie do losów biblioteki krótko została opisana jej geneza, znaczenie i ogólna charakterystyka. W krótkiej charakterystyce została przedstawiona również Biblioteka Górnośląska w Beuthen w latach przedwojennych, która została połączona w 1939 r. z Biblioteką Śląską. Na podstawie odnalezionej literatury przedmiotu i źródeł zostały także omówione dzieje Biblioteki Górnośląskiej podczas II wojny światowej. Zwrócono przy tym uwagę na wytyczne niemieckiej polityki kulturalnej (polityka biblioteczna) na terenie Górnego Śląska w odniesieniu do stanu i znaczenia bibliotek na Górnym Śląsku. Ważne jest, aby w przyszłości odnaleźć dalsze dokumenty źródłowe, w szczególności dotyczące Viktora Kaudera, dyrektora Biblioteki Górnośląskiej. Ponadto konieczne jest rozszerzenie poszukiwań źródłowych o niemieckie archiwa.
Słowa kluczowe
Biblioteka Śląska; Katowice; Biblioteka Górnoślaska; Bytom; Racibórz; 1939-1945; polityka kulturalna; Viktor Kauder
Bibliografia
Administracja, ludność gospodarka, kultura i oświata na polskich ziemiach wcielonych do Trzeciej Rzeszy w świetle dokumentów niemieckich z 1944 r., oprac. W. Jastrzębski, Bydgoszcz 1999.
Archiwum Państwowe w Katowicach, 189/118, Zarząd Prowincjonalny Górnego Śląska w Katowicach.
Bazy Biblioteki Narodowej, http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/makwww.exe?BM=08&IM=01&WI=BIBLIOTEKA bSLASKA &NU =01&DD =1 [dostęp: 21.02.2016].
Bibliografia Historii polskiej, http://www.bibliografia.ipn.gov.pl/bhp/katalog-on-line/8338,Katalog.html [dostęp: 21.02.2016].
Bibliografia Historii Śląska, http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/makwww.exe?BM=12 [dostęp: 21.02.2016].
Bibliografia Śląska, http://www.sbc.org.pl/dlibra/publication?id=834&tab=3 [dostęp: 21.02.2016].
Biblioteka Śląska 1922-1972, red. J. Kantyka, Katowice 1993.
Biedrzycki Z., Popiel S., Z dziejów książki polskiej na Górnym Śląsku. Biblioteka Śląska. Zarys dziejów i bibliografia, „Biuletyn Informacyjny Biblioteki Śląskiej” 1969, nr 4, s. 154-157.
Breyer R., Viktor Kauder (1899-1985). Ein Organisator deutscher Wissenschaft und Volkstumsarbeit, „Jahrbuch Weichsel-Warthe” 1987, Jhrg. 33, s. 85-86.
Położenie ludności polskiej w rejencji katowickiej 1939-1945, wybór źródeł i oprac. W. Długoborski, J. Molendowa, Poznań 1983 (Documenta Occupationis t. XI).
Duda-Koza A., Kummer D., Die Biblioteka Slaska Katowice. Die älteste und größte polnische Bibliothek in Oberschlesien, „BIT -Online” 2009, t. 12, Nr. 3, s. 333-337.
Eröffnung der Oberschlesischen Landesbibliothek, „Oberschlesien im Bild” 1931, Nr. 3, s. 4-6.
Gębołyś Z., Biblioteki mniejszości niemieckiej w II RP, Katowice 2012.
Gębołyś Z., „Schaffen und Schauen” – niemieckie czasopismo bibliotekarskie w Polsce, „Studia Śląskie” t. 62, s. 35-49.
Grochowina S., Polityka kulturalna niemieckich władz okupacyjnych w okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie i w rejencji katowickiej w latach 1939-1945, Toruń 2013, s. 141-143.
Igalffy L. von, Der oberschlesische Historiker und Topograph. Ludwik Musiol, w: Beiträge zur Geschichte Schlesiens im 19. und 20. Jahrhundert, Dülmen 1988, s. 113-117.
Igalffy L. von, Ludwik Musiol, ein unbestechlicher Historiker – ein Beitrag zur Ortsnamenkunde Oberschlesiens und insbesondere des Plesser Landes, „Mitteilungen der Beuthener Geschichts- und Museumsvereins”, 1989, Bd. 49, s. 163-172.
Kaczmarek R., Górny Śląsk podczas II wojny światowej. Między utopią niemieckiej wspólnoty narodowej a rzeczywistością okupacji na terenach wcielonych do Trzeciej Rzeszy, Katowice 2006.
Kantyka J., Z kart historii, w: Biblioteka Śląska 1922-1972, red. J. Kantyka, Katowice 1973, s. 24-26.
Krupa S., Ludwik Musioł (1892-1970) – szkic do portretu, „Szkice Archiwalno-Historyczne” nr 4, s. 48-69.
Krupa S., Staatsarchiv Kattowitz (1939-1945), w: Archiwum w regionie, region w archiwum, red. B. Kalinowska-Wójcik, Katowice 2012, s. 41-51.
Krupa S., Staszków A., Personel Staatsarchiv Kattowitz w latach 1939-1945 w świetle akt osobowych, „Szkice Archiwalno-Historyczne” 2010, nr 6, s. 101-116.
Kuhn W., Das Lebenswerk Viktor Kauders, „Der Kulturwart” 1969, Jhr. 17, s. 1-10.
Ligońska-Sajdak J., Biblioteki publiczne, w: Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 2, Katowice 2012, s. 158-161.
List M. Skóry do Z. Gębołysia z 30 V 2014 r.
Maresz B., Roszkowska T., 90 lat Biblioteki Śląskiej. Katalog wystawy bibliotecznej, Katowice 2012.
Materla H., Rozwój księgozbioru Biblioteki Śląskiej, w: Biblioteka Śląska 1922-1972, red. J. Kantyka, Katowice 1973, s. 90-92.
Matwijów M., Zakład Narodowy imienia Ossolińskich w latach 1939-1946, Wrocław 2003.
Musiołowa T., Służałek T., Pół wieku w służbie kultury i nauki polskiej, „Przegląd Biblioteczny” 1975, z. 1, s. 84-96.
Newerla P., Górnośląska Biblioteka Krajowa w Raciborzu, http://www.naszraciborz.pl/site/art/5-styl-zycia/14-historia/37600-gornoslaska-biblioteka-krajowa-w-raciborzu-.html [dostęp: 30.03.2016].
Pioskowik S., „Schaffen und Schauen”, „Oberschlesische Stimme” 2012, Nr. 15, s. 3.
Pismo wdowy po synie V. Kaudera, Peterze, do Zdzisława Gębołysia z 23 VII 2014 r.
Polska Bibliografia Bibliologiczna, http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/makwww.exe?BM=12 [dostęp: 30.03.2016].
Rechowicz H., Poprzedniczki Biblioteki Śląskiej i ich rola w życiu umysłowym województwa śląskiego, Katowice 1992.
Rosenbaum S., Bibliotekarz, historyk, agent. Casus Franciszka Szymiczka, „Studia Śląskie” 2009, t. 68, s. 135-168.
Roszkowska T., 80 lat Biblioteki Śląskiej. Katalog wystawy jubileuszowej, Katowice, 2003.
Schlesisches Museum (Katowice), http://de.wikipedia.org/wiki/Schlesisches_Museum_(Katowice) [dostęp: 21.02.2016].
Sroka I., Policja hitlerowska w rejencji katowickiej w latach 1939-1945, Opole 1997.
Staszków A., Działalność niemieckiej służby archiwalnej w Katowicach w latach 1939-1945, „Superior” 1994, t. 1, s. 9-20.
Staszków A., Polityka hitlerowska wobec archiwów polskich w świetle aktów znajdujących się w WAP w Katowicach, „Archeion” 1979, nr 3-4, s. 21-29.
Suum cuique. W dziewięćdziesięciolecie. Sylwetki pracowników Biblioteki Śląskiej, oprac. H. Rechowicz, Katowice 2012.
Śląska Biblioteka Publiczna imienia Józefa Piłsudskiego w Katowicach. Przewodnik wraz z regulaminem dla publiczności, Katowice 1938.
„Śląskie Wiadomości Statystyczne” 1936, z. 5.
„Śląskie Wiadomości Statystyczne” 1938, z. 1.
Węcki M., Fritz Bracht (1939-1945). Nazistowski zarządca Górnego Śląska w latach II wojny światowej, Katowice 2014.
Zestawienie materiałów bibliograficznych dotyczących historii i działalności Biblioteki Śląskiej w Katowicach, „Biuletyn Informacyjny Biblioteki Śląskiej” 1960, nr 4, s. 285-302.
Zur Eröffnung des Oberschlesischen Landesbibliothek in Ratibor am 14. Januar 1931, „Die Provinz Oberschlesien” 1931, Nr. 2, s. 32-35.
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Wydział Administracji i Nauk Społecznych Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
