Uwagi do przeglądu polskich publikacji o przeszłości Kościoła rzymskokatolickiego na Górnym Śląsku w XXI w.
Abstrakt
Zmiana ustroju zniosła ograniczenia cenzury stanowiących barierę w prowadzeniu badań historycznych. Kierując się świadomością braku takich niezależnych od autorów barier podjęto analizę treści wybranych polskojęzycznych opracowań przedstawiających dzieje Kościoła katolickiego na Górnym Śląsku. Badania pozwoliły stwierdzić przewagę publikacji wydanych na terenie diecezji katowickiej nad tymi diecezji opolskiej. Zauważono także brak parytet między podejmowanymi zagadnieniami. Prezentowanie problemów w optyce związków z kulturą i dziejami polskimi.
Słowa kluczowe
Historiografia polska; Kościół rzymskokatolicki; Górny Śląsk; duchowieństwo; martyrologia
Bibliografia
Adamska I., Imakulata. Trynitarna duchowość w komunii z Maryją Sługi Bożej s. Marii Dulcissimy Heleny Hoffmann (1910-1936), w: Górny Śląsk na przełomie wieków. Nadzieje i niepokoje. Świadkowie wiary, Katowice–Piekary Śląskie 2002, s. 137-152.
August Hlond i jego diecezja, red. J. Myszor, Katowice 2013.
Autobiografie Bolesława Kominka. Edycja tekstów źródłowych ze zbiorów Fundacji Obserwatorium Społeczne, oprac. E. Gigilewicz, G. Sokołowski, Wrocław–Lublin 2021.
Barciak A., Eufemia, księżniczka opawsko-raciborska, dominikanką raciborską w drugiej połowie XIV wieku, w: Scriptura, diploma, sigillum, red. J. Zdrenek, J. Karczewska, Zielona Góra 2009, s. 303-308.
Dola K., Maria Franciszka Werner (1817-1885) współzałożycielka i druga przełożona generalna Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety (CSsE): życie i dzieło, sylwetka duchowa, pamięć pośmiertna, Opole. 2006.
Gawlina J., In viam pacis. Dziennik Biskupa Polowego Wojska Polskiego 1939-1945, wstęp i edycja J. Myszor, Katowice 2019.
Gawlina J., Wspomnienia, oprac. i przypisami opatrzył J. Myszor, wyd. 3, Katowice 2018.
Gerlic H., Kościół katolicki na Ziemi Gliwickiej od reformacji do sekularyzacji, „Rocznik Muzeum w Gliwicach” 15,1 (2000), s. 43-136.
Górecki P., Bł. Maria Luiza Merkert – śląska patronka miłosierdzia chrześcijańskiego, w: Kościół w Polsce. Dzieje i kultura, t. 8, Lublin 2009, s. 175-204.
Górecki P., Diecezja wrocławska i duchowieństwo katolickie na Górnym Śląsku w 1919 roku, w: Rok 1919 na Górnym Śląsku. Czas eskalacji konfliktów, red. K. Gwóźdź, S. Rosenbaum, Katowice 2021, s. 154-169.
Górecki P., O ks. Antonim Korczoku (1891-1941) w 80. rocznicę jego męczeńskiej śmierci (nowe ustalenia), „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego” t. 42,1 (2022), s. 235-250.
Górecki P., Parafie i kościoły diecezji gliwickiej, Gliwice–Opole 2017.
Hanich A., „Język serca” ludności Śląska Opolskiego w drugiej połowie XIX i pierwszej połowie XX wieku w świetle źródeł kościelnych, Opole 2020.
Hanich A., Kościół na śląsku opolskim przed 1945 rokiem, w: Czas przełomu. Kościół katolicki na Śląsku Opolskim w latach 1945-1946, Opole 2008, s. 19-71.
Hanich A., Ksiądz infułat Bolesław Kominek, pierwszy administrator apostolski Śląska Opolskiego (1945-1951), t. 1, Opole 2012.
Hanich A., Martyrologia duchowieństwa Śląska Opolskiego w latach powstań śląskich i II wojny światowej, Opole 2019, s. 35-141.
Jakuboszczak P., Dybek B., Antoni Korczok, górnośląski kapłan – męczennik, Wrocław–Gliwice-Sośnica 2006.
Kijas Z.J., Św. Wojciech (Albert Praski). Święty jedności i różnorodności Kościoła i Europy, „Studia Oecumenica” 3 (2003), s. 161-170.
Kłakus M., Prymas Polski August Hlond o kandydatach na urząd pierwszego biskupa pomocniczego w Katowicach, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 53,1 (2020), s. 63-73.
Kłos-Skrzypczak A., Olszar H., Leksykon Panteonu Górnośląskiego, Katowice 2020.
Kopiec J., Dzieje Kościoła katolickiego na Śląsku Opolskim, Opole 1991.
Kopiec J., Oblicza miłosierdzia w duchowości Europy: bł. Maria Luiza Merkert – kontynuatorka działa św. Elżbiety w posłudze miłości miłosiernej, Opole 2012.
Kopiec J., Wkład Kościoła na Śląsku w kanonizację (1594) i rozwój kultu św. Jacka, w: Kościół w Polsce. Dzieje i kultura, t. 8, Lublin 2009, s. 129-140.
Kopiec J., Z posługi Słowu. Nauczanie w pierwszym roku pasterzowania w diecezji gliwickiej, Opole 2013.
Kozioł B., Patriotyzm jako element duchowości, zaproponowany Polakom przez Prymasa Hlonda. Studium na podstawie książki „Z notatnika Kardynała Augusta Hlonda”, w: W służbie Bogu i Ojczyźnie, „Zespoły senackie” zeszyt 38 (2019), s. 84-101.
Król L., Cnoty chrześcijańskie w życiu duchowym bł. Marii Luizy Merkert, „Studia Włocławskie” 12 (2009), s. 106-119.
Krzeptowski J., Ks. Augustyn Strzybny. W hołdzie pamięci – w 70. rocznicę jego męczeńskiej śmierci, Modzurów 1991.
Krzyżanowski L., Kościół katolicki wobec mniejszości niemieckiej na Górnym Śląsku w latach 1922-1930, Katowice 2000.
Krzyżanowski L., Ksiądz biskup August Hlond wobec katolików niemieckiego pochodzenia na obszarze polskiego Górnego Śląska (1922-1926), „Wieki Stare i Nowe” 6,1 (2009), s. 212-227.
Ks. Bolesław Kominek. Wspomnienia i dokumenty pastoralne pierwszego administratora apostolskiego Śląska Opolskiego (1945-1951), t. 2, zebrał, opracował i przypisami opatrzył A. Hanich, Opole 2012.
Kublin G., Eufemia raciborska – priorissa, „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego” 32 (2012), s. 287-294.
Kublin G., XVII-wieczny żywot księżniczki raciborskiej Eufemii w zbiorach Archiwum Państwowego we Wrocławiu, „Studia i Źródła do Dziejów Dominikanów i Dominikanek w Raciborzu” 1 (2016), s. 356-362.
Kusz G., Królestwo Boże w świecie „bezkrólewia”. Wybrane homilie i kazania. Księga wydana z okazji 50. rocznicy święceń kapłańskich, red. P. Górecki, Gliwice 2012.
Macała J., Duszpasterstwo a narodowość wiernych. Kościół katolicki w diecezji katowickiej wobec mniejszości niemieckiej 1922-1939, Katowice 1999.
Macha J., Matka, która wszystko rozumie, oprac. J. Pakuza, Katowice 2022.
Mandziuk J., Historia Kościoła katolickiego na Śląsku, t. 2: Czasy reformacji protestanckiej, reformy katolickiej i kontrreformacji: 1570-1741, Warszawa 1995.
Mandziuk J., Kościół na Górnym Śląsku pod panowaniem habsburskim, Warszawa 1994.
Morska O., Św. Jacek, Kraków 2003.
Musialik W., Administracja Apostolska Śląska Opolskiego, w: Województwo śląskie 1945-1950. Zarys dziejów politycznych, red. A. Dziurok, R. Kaczmarek, Katowice 2007, s. 472-492.
Musialik W., Hlond wobec potrzeby tworzenia elity katolickiej: próba sformowania problemu, „Seminare” 16 (2000), s. 495-499.
Musialik W., Język mniejszości narodowej w duszpasterstwie Kościoła katolickiego w obrębie górnośląskiego terenu plebiscytowego w okresie międzywojennym, w: Śląsk jako aktualny problem badawczy, red. A. Kasperek (Transcarpathica. Prace EuroInstytutu Polsko-Czesko-Słowackiego” 4), Katowice–Cieszyn 2018, s. 54-79.
Musialik W., Kołodziej B., Znad Dunaju do Kraju Przemszy. Zmienne obszary posługi księdza Augusta Hlonda, w: Korfanty i inni... Rok 1918 na Górnym Śląsku, red. J. Myszor, przy współpr. H. Olszara, Katowice 2018, s. 57-66.
Musialik W., Polska historiografia Śląska w pierwszym dwudziestoleciu XXI wieku, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 2023 [w druku].
Musialik W., Wokół duszpasterstwa polskojęzycznego na Śląsku Opolskim (1922-1939). Rozeznanie sytuacji prymasa Polski, Konsulatu R P w Opolu i korespondentów polskiej prasy, „Textus et Studia” 2 (2017), s. 69-94.
Myszor J., Duszpasterstwo parafialne na Górnym Śląsku w latach 1810-1914, Katowice 1991, ss. 275.
Myszor J., Duszpasterstwo parafialne na Górnym Śląsku w XIX i na początku XX w.: stan badań za lata 1982–1999, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” t. 33 (2000), s. 347-355.
Myszor J., Stosunki Kościół – władze okupacyjne w diecezji katowickiej 1939-1945, Katowice 2010.
Olszar H., „Daj im bogaty połów aż do końca”. O wpływie kapłanów na rozwój sylwetki duchowej siostry Marii Dulcissimy Hoffmann SMI – Oblubienicy Krzyża, Katowice 2021.
Olszar H., Święty Jacek w hagiografii, w: Światło ze Śląska. 750. rocznica śmierci św. Jacka, Katowice 2007, s. 107-113.
Olszar H., Żołnierczyk B., Doskonalenie siebie czy doskonalenie wiary? Seminaryjne przemyślenia Franciszka Blachnickiego w drodze do kapłaństwa, „Studia Pastoralne” 17 (2021), s. 13-34.
Pobóg-Lenartowicz A., Św. Wojciech, Kraków 2011.
Polewka L., Dybek B., Ks. dr Antoni Nikodem Korczok. Nieszczęście. Cierpienie. Boleść. Pamięć, Gliwice 2004.
Powiedz im, że o nich nie zapomniałem. Błogosławiony Józef Czempiel (1883–1942). Wybór źródeł, red. Z. Hojka, J. Kurek, A. Piontek, Katowice 2017.
Rospond S., Św. Wojciech, Kraków 2003.
Sakowicz E., Kardynał August Hlond jako promotor laikatu, „Seminare” 18 (2002), s. 593-603.
Serwatka T., Kardynał Bolesław Kominek (1903-1974): duszpasterz i polityk. Zarys biograficzny, Wrocław 2013, ss. 107.
Serwatka T., Koncepcje społeczno-polityczne Prymasa Polski Augusta Hlonda: 1926–1948, Poznań 2006.
Spież J.A., Św. Jacek Odrowąż, Kraków 2007.
Stanoszek P., Ksiądz Franciszek Józef Marx – pierwszy proboszcz w Starym Oleśnie 1911-1921, Opole 2005.
Stefaniak P., Błogosławiona Eufemia Piastówna OP (1299-1359) w świetle trzech najstarszych żywotów oraz źródeł, a także literatury, „Nasza Przeszłość” 111 (2009), s. 159-191.
Szewczyk G., Kardynał Bolesław Kominek – inicjator polsko-niemieckiego pojednania. Głosy polskich i niemieckich opiniodawców, „Studia Pastoralne” 18 (2022), s. 248-258.
Św. Jacek Odrowąż – Apostoł Europy Północnej. Międzynarodowe Sympozjum, papieski Uniwersytet św. Tomasza z Akwinu „Angelicum”, Aula Jana Pawła II, Rzym, 16 października 2007 r., red. A. Nocoń, A. Wuwer, Katowice 2012.
Święty Jacek i dziedzictwo dominikańskie, red. E. Mateja, A. Pobóg-Lenartowicz, M. Rowińska-Szczepaniak, Opole 2008.
Werner W., Antropologia wiedzy. Dylemat historyczności, w: Nauka i społeczeństwo w stulecie szczególnej teorii względności Alberta Einsteina (1905-2005), red. B. Płonka-Syroka, Wrocław 2006, s. 119-135.
Wodarczyk A., Ksiądz Franciszek Blachnicki (1921-1987). Człowiek wiary konsekwentnej, w: Górny Śląsk na przełomie wieków. Nadzieje i niepokoje. Świadkowie wiary, Katowice–Piekary Śląskie 2002, s. 178-193.
Wolnik F., Świątobliwa Eufemia (Ofka) – życie i rozwój jej kultu, w: Świętość na ziemi raciborskiej, red. F. Wolnik (Sympozja 76), Opole 2009, s. 23-43.
Woroniecki J., Św. Jacek Odrowąż i sprowadzenie Zakonu Kaznodziejskiego do Polski, Katowice 2007.
Wrzosek W., Czy Historia ma przyszłość?, w: Gra i konieczność. Zbiór rozpraw z historii historiografii i filozofii historii, red. G.A. Dominiak, J. Ostoja-Zagórski, W. Wrzosek, Bydgoszcz 2005, s. 11-16.
Wuwer A., Deo et Patriae. Patriotyzm w przepowiadaniu homilijnym biskupów katowickich (1989-2019), Katowice 2020.
Wuwer A., Szlachta D., Caritas et iustitia in re sociali. Przesłanie społeczne biskupów katowickich podczas stanowych pielgrzymek mężczyzn do Piekar Śląskich (1966-2016). Edycja źródeł z komentarzem, Katowice 2017.
Wuwer A., Szlachta D., De profundis ad Te clamamus. Świat górników w radiowych i telewizyjnych homiliach biskupów katowickich na uroczystość św. Barbary (1983-2016). Edycja źródeł z komentarzem, Katowice 2017.
Wuwer A., Szlachta D., Mater et Familiae Advocata. Przesłanie społeczne biskupów katowickich podczas stanowych pielgrzymek kobiet do Piekar Śląskich (1966–2016). Edycja źródeł z komentarzem, Katowice 2017.
Zając M., Elżbietańskie męczennice świadkami heroicznej miłości Boga i bliźniego, w: Oblicza miłosierdzia w duchowości Europy. Bł. Maria Luiza Merkert – kontynuatorka dzieła św. Elżbiety w posłudze miłości miłosiernej, red. J. Kopiec, Opole 2012, s. 261-283.
Zamecki S., Na marginesie książki: „Gra i konieczność”, pod redakcją Grzegorza A. Dominiaka, Janusza Ostoi-Zagórskiego i Wojciecha Wrzoska, Bydgoszcz 2005, Oficyna Wydawnicza EPIGRAM, 264 s., „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2 (2007), s. 229-248.
Zimniak S., Kardynał August Hlond prymas polski: zarys okresu salezjańskiego, „Ricerche Storiche Salesiane” 22,1 (2003), s. 67-135.
Politechnika Opolska, Wydział Ekonomii i Zarządzania Polska
https://orcid.org/0000-0001-5548-0118
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
