Im Archiv der Pfarrei Lubie-Kopienica Kr. Gleiwitz befand sich bis in die letzte Zeit ein Urkundenbuch, dessen handschriftlicher Inhalt nicht genauer erforscht worden ist, obschon auf dieses Buch in Vorkriegspublikationen Bezug genommen worden war. Diese Urkundensammlung ist in verschiedenartigen Handschriften abgefasst und hauptsächlich in polnischer Sprache, dann aber auch in lateinischer, jedoch am wenigsten in deutscher Sprache. Das Buch enthält polnisch geschriebene Angaben über Kircheninventar aus dem Jahr 1607, sodann polnische Register über Zehnten- und Messalienabgaben, wie auch polnisch geschriebene Trauungs-, Tauf- und Sterbematrikeln der Pfarrei Kopienica 1607—1611, die bis dahin nirgendwo amtlich registriert worden waren; ausserdem noch namhafte Matrikelbruchstücke aus den Jahren 1615—1646, in lateinischer Sprache geschrieben, die ebenfalls bisher amtlich in keinem Verzeichnis zu finden sind. Auffallender Weise hatte dies Urkundenbuch keinen Titel. Deutsche Historiker zitierten es in ihren Publikationen bald als „Rechnungsbuch seit 1607”, bald als „Inventarbuch”, ohne es aber anzugeben, dass man es vor allem mit polnisch geschriebenen Texten zu tun hatte. Erst der Autor dieses Artikels kam auf den Gedanken, zwei Blätter dieses Buches abzulösen, die auf den Einbanddeckel aufgeleimt waren, und so entdeckte er das ursprüngliche Titelblatt des Buches (siehe Photo). Der schöne polnische Titel wurde der Schlüssel zum Verständnis des handgeschriebenen Inhaltes des rätselhaften Buches.
In diesem Artikel werden nur die neuentdeckten polnischen Tauf-, Trauungs- und Totenmatrikeln aus Kopienica behandelt und näher analysiert. Aus der Analyse dieser Matrikeln geht hervor, dass sie eine Frucht der Breslauer Diözesansynoden vom Jahre 1580 und 1592, und unmittelbar vom Jahre 1606 sind. Damals wurden nämlich in der Diözese Breslau die ersten Verordnungen über die Führung der Pfarrmatrikeln erlassen. Die polnischen Pfarrmatrikeln aus Kopienica aus den Jahren 1607—1611 gehören also zu den ältesten Pfarrmatrikeln in der alten Diözese Breslau, die durch die ersten Synodalvorschriften veranlasst waren. Im Lichte der neuesten Bestandaufnahmen der Kirchenbücher im Lande scheinen diese alten Tauf-, Trauungs- und Totenregister aus Kopienica sogar die ältesten Pfarrmatrikeln zu sein, die in polnischer Sprache sich erhalten haben. Das betrifft im besondern das Sterberegister.
Charakteristische Merkmale dieser polnischen Pfarregister sind folgende:
1. lebendig und unmittelbar geschrieben, ohne jedes trockene aktenmässige Schema;
2. die Rubrik „Zeit” ist in diesen Matrikeln sehr genau und sogar weitläufig umschrieben, sodass man daraufhin leicht die Gebräuche in der Wahl der Tage für Taufen, Trauungen und Begräbnisse festellen kann;
3. bei jeder Taufe sind im allgemeinen 5 bis 10 Taufzeugen namhaft gemacht, dagegen sind bei Trauungen keine Zeugen genannt, weil auch die Breslauer Synode des Jahres 1580 solche nicht vorschreibt;
Pobierz pliki
Zasady cytowania
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
Tom 3 (1970)
Opublikowane: 2021-03-10

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.