Wyniki wyszukiwania

Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Niemieccy, polscy i czescy katolicy: kardynał Bertram, biskup Adamski i ich walka o Śląsk Cieszyński

Maik Schmerbauch

Język: DE | Data publikacji: 31-12-2016 | Abstrakt | s. 390-407

Pełna dynamicznych przemian historia Kościoła na terenie Zaolzia w latach 1938-1945 miała szczególny przebieg z powodu etnicznej różnorodności tego regionu, którą stanowili Polacy, Niemcy i Czesi. Od 1918 Zaolzie znajdowało się pod czeską władzą, a zostało włączone do Polski jesienią 1938 roku w wyniku decyzji podjętej na konferencji w Monachium. Jeśli chodzi o organizację kościelną, stanowiło część dużej niemieckiej diecezji wrocławskiej, znajdującej się pod jurysdykcją kard. Adolfa Bertrama. Zaolzie po włączeniu do Polski znalazło się pod zarządem biskupa katowickiego Stanisława Adamskiego. Istniejące od 1918 roku napięcia w sferze politycznej, wzrosły po roku 1938. Również w katolickich parafiach zdarzały się konflikty, szczególnie podczas niemieckich i czeskich nabożeństw. Po niemieckim ataku na Polskę w 1939 roku Trzecia Rzesza przejęła administrację Zaolzia, wprowadzając ograniczenia dla Polaków i Czechów. W 1940 Zaolzie wróciło do diecezji wrocławskiej. W artykule zostały omówione najważniejsze kierunki przemian.

2016-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Zmiany w strukturze organizacyjnej czechosłowackiej części (archi-)diecezji wrocławskiej w latach 1918–1977

Jan Larisch

Język: PL | Data publikacji: 20-12-2023 | Abstrakt | s. 210-221

Tekst w sposób chronologiczny opisuje powstawanie i rozwój administracyjnych struktur kościelnych, w zagranicznej, czyli austriackiej, a od 1918 roku czechosłowackiej części archidiecezji wrocławskiej.

Do podziału diecezji wrocławskiej doprowadziły przede wszystkim tzw. wojny śląskie (1740–1763). Większość diecezji, wraz z miastem biskupim – Wrocławiem, znalazła się w granicach Prus. Mniejsza część, obejmująca cały Śląsk Cieszyński i część Śląska Nyskiego - pozostawała pod jurysdykcją państwową Austrii, a później Austro-Węgier.

Zakończenie I wojny światowej doprowadziło do powstania nowych  państw, co spowodowało również zmiany w strukturze administracji kościelnej. Śląsk Cieszyński został podzielony pomiędzy dwa państwa – Czechosłowację i Polskę. Administracja kościelna ziem polskich została włączona do nowej diecezji katowickiej, powołanej do życia w roku 1925. Na terenach należących do Czechosłowacji utworzono niezależny pod względem prawnym Komisariat książęco-biskupi dla czeskiego Śląska wschodniego. Podobny, prawnie niezależny komisariat, powstał również na terenie obecnie czechosłowackiego Śląska Nyskiego. Komisarzy dla obu komisariatów mianował arcybiskup wrocławski.

Do w ten sposób ukształtowanej struktury kościelnej istotne zmiany wniosła II wojna światowa. Zaraz po niej, z uwagi na sytuację polskiej części diecezji wrocławskiej, doszło do utworzenia Administracji Apostolskiej Czeskiego Cieszyna. Chociaż zapowiadano możliwość utworzenia odrębnej diecezji, w rzeczywistości nie było to możliwe, ze względu na ówczesną sytuację polityczną. Dopiero w roku 1996, wraz z powołaniem diecezji ostrawsko-opawskiej, struktura administracji kościelnej na tym terenie uzyskała ostateczny kształt.

2023-12-20



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Tematy górnośląskich konwentów dekanalnych w latach między kulturkampfem a I wojną światową

Franciszek Maroń

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1977 | Abstrakt | s. 201-259

In commentatione inscripta: "Res propositae conventuum decanalium Silesiae Superioris annis post ita vocatum kulturkampk usque ad primum bellum gentium" delatae ad huius temporis episcopum wratislaviensem Georgium Kopp relationes conventuum annuorum in vicariatibus foraneis pertinentibus ad hodiernam dioecesim Katowicensem et continentes in fasciculis sequentes quaestiones et deliberationes: 1) Clerici et eorum existentia, 2) Reductio fundationum, 3) Liturgica, 4) Cura animarum in genere, 5) Cura animarum iuventutis, 6) Oppugnatio oblectationum et ebriositas, 7) Associationes, 8) Schola: a) explicatio generalis, b) contentio linguae vernaculae, c) custodia instructionis religiosae, d) missio canonica, 9) Familia ecclesiastica, 10) Varia breviter disseruntur.

1977-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Martyrologium polskiego duchowieństwa z Zaolzia podczas II wojny światowej

Damian Bednarski

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2015 | Abstrakt | s. 61-86

W Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939-1945, w części poświęconej diecezji katowickiej, znalazła się grupa kapłanów z Zaolzia. Stało się tak, gdyż w 1938 roku do diecezji katowickiej został przyłączono fragment terenów leżących za Olzą. Na tym terenie podczas II wojny światowej doszło do szczególnych represji skierowanych wobec polskiego duchowieństwa katolickiego. Wielu księży zostało osadzonych w obozach koncentracyjnych i więzieniach, kilku zostało w nich zamordowanych, jeszcze inni zmarli po uwolnieniu, ale w następstwie ciężkich doświadczeń więziennych. Drogę do więzienia bądź obozu koncentracyjnego otworzyło im przyznanie się do polskości i wierne trwanie przy Kościele. Lista duchownych z Zaolzia uzupełnia wykaz duchownych Polaków prześladowanych przez Niemców w latach 1939-1945.

2015-06-30