Zasoby, potencjał i możliwości człowieka w perspektywie samorealizacji
Abstrakt
Celem tekstu jest ukazanie orientacji na pozytywne źródła rozwoju i twórczości oraz granic i transgresji w procesie samorealizacji. Przyjęte na potrzeby opracowania spojrzenie uwzględniające zasoby, potencjały i możliwości jednostki – w oglądzie procesu samorealizacyjnego – promuje rozwojową wizję człowieka – jako osoby aktywnej, twórczo przekształcającej zarówno swoje otoczenie, jak i samą siebie. Motywacja człowieka do wprowadzania kreatywnych zmian i dążenia do osiągnięć jest związana z ludzką transgresyjnością. Natura samorealizacji w ujęciu Abrahama Maslowa jest zbliżona do natury transgresji w koncepcji Józefa Kozieleckiego. Zakłada ona, że człowiek jest aktywnym sprawcą, a jego zachowanie stanowi działalność intencjonalną, autonomiczną, zorientowaną na cel i dążącą do wychodzenia poza możliwości. Przedstawiona w opracowaniu propozycja ujmowania samorealizacji ma służyć do optymalizacji rozwoju człowieka, ale też pozwalać na poszerzanie granic Ja: przez proces samorealizacji – do działań transgresyjnych, w kierunku twórczych kompetencji.
Słowa kluczowe
samorealizacja; rozwój; potencjał; twórczość; transgresja
Bibliografia
Bernacka R.E.: Osobowościowy mechanizm konformizmu i nonkonformizmu – specyfika funkcjonowania i przejawy w zachowaniu. „Psychologia Rozwojowa” 2005, T. 10, nr 2, s. 73–82.
Craft A.: Creativity Across the Primary Curriculum. London–New York 2000.
Csikszentmihalyi M.: Przepływ. Psychologia optymalnego doświadczenia. Jak poprawić jakość życia. Przeł. M. Wajda. Warszawa 1996.
Csikszentmihalyi M.: Urok codzienności. Psychologia emocjonalnego przepływu. Książka dla tych, którzy chcą więcej z życia wziąć i więcej mu dać. Tłum. B. Odymała. Warszawa 1998.
Csikszentmihalyi M.: The Work and Lives of 91 Eminent People. New York 1996.
Deci E.L., Ryan R.M.: Hedonia, Eudaimonia, and Well-Being: An Introduction. „Journal of Happiness Studies: An Interdisciplinary Forum on Subjective Well-Being” 2008, vol. 9 (1), s. 1–11. https://doi.org/10.1007/s10902-006-9018-1.
Deci E.L., Ryan R.M.: Self-Determination Theory and the Facilitation of Intrinsic Motivation, Social Development, and Well-Being. „American Psychologist” 2000, vol. 55 (1), s. 68–78. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.68.
Frankl V.E.: Wola sensu. Założenia i zastosowanie logoterapii. Przeł. A. Wolnicka. Warszawa 2010.
Gardner H.: Niepospolite umysły. O czterech niezwykłych postaciach i naszej własnej wyjątkowości: Wolfgang Amadeusz Mozart, Virginia Woolf, Zygmunt Freud, Mahatma Gandhi. Tłum. A. Tanalska-Dulęba. Warszawa 1998.
Gardner H., Kornhaber M.L., Wake W.K.: Inteligencja. Wielorakie perspektywy. Red. nauk. E. Nęcka. Przetłum. M. Groborz, M. Śmieja. Warszawa 2001.
Horney K.: Nerwica a rozwój człowieka. Trudna droga do samorealizacji. Przeł. Z. Doroszowa. Poznań 2001.
Kierkegaard S.: Albo-albo. T. 2. Z oryg. duń. przeł. i przypisami opatrzył K. Toeplitz. Wiersze w tłum. J. Iwaszkiewicza. Warszawa 1976.
Kozielecki J.: Działania transgresyjne. Przekraczanie granic samego siebie. „Przegląd Psychologiczny” 1983, nr 3 (26), s. 505–517.
Kozielecki J.: Koncepcja transgresyjna człowieka. Analiza psychologiczna. Warszawa 1987.
Kozielecki J.: Potrzeba hubrystyczna a działania transgresyjne. „Przegląd Psychologiczny” 1984, nr 2 (27), s. 321–337.
Kozielecki J.: Psychologia nadziei. Warszawa 2006.
Kozielecki J.: Psychotransgresjonizm. Nowy kierunek psychologii. Warszawa 2001.
Kozielecki J.: Psychotransgresjonizm – zarys nowego paradygmatu. W: Nowe idee w psychologii. Red. J. Kozielecki. [Psychologia XXI Wieku]. Gdańsk 2009, s. 330–349.
Kozielecki J.: Transgresja i kultura. Warszawa 1997.
Maslow A.H.: Motywacja i osobowość. Przeł. P. Sawicka. Warszawa 1990.
Maslow A.H.: Postawa twórcza. „Nowiny Psychologiczne” 1983, nr 8–9, s. 58–71.
Maslow A.H.: W stronę psychologii istnienia. Przeł. I. Wyrzykowska. Warszawa 1986.
Obuchowski K.: Człowiek intencjonalny. Warszawa 1993.
Pietrasiński Z.: Wiedza i „rola” autokreacyjna jednostki jako przedmiot rozwoju człowieka. „Przegląd Psychologiczny” 1990, nr 1 (35), s. 79–89.
Popek S.: Człowiek jako jednostka twórcza. Lublin 2001.
Richards R.: Everday Creativity and New View. Psychological Aspects of Human Nature. Psychological, Social, and Spiritual Perspectives. Washington 2007.
Rogers C.R.: O stawaniu się osobą. Poglądy terapeuty na psychoterapię. Przedmowa P.D. Kramer. Przekł. M. Karpiński. Poznań 2002.
Rogers C.R.: Uczenie się, jak być wolnym. W: Przełom w psychologii. Wybrał i wstępem opatrzył K. Jankowski. Przeł. K. Jankowski, A. Kołyszko, P. Kołyszko. Warszawa 1978, s. 289–301.
Runco M.A.: Personal Creativity: Definition and Development Issues. W: Creativity from Childhood Trough Adulthood: The Development Issues. Ed. M.A. Runco. San Francisco 1996, s. 3–30.
Schulz R.: Twórczość. Społeczne aspekty zjawiska. Warszawa 1990.
Seligman M.E.P.: Optymizmu można się nauczyć. Jak zmienić swoje myślenie i swoje życie. P rzeł. A . Jankowski. Wyd. 3. Poznań 1996.
Seligman M.E.P.: Prawdziwe szczęście. Psychologia pozytywna a urzeczywistnienie naszych możliwości trwałego spełnienia. Przeł. A. Jankowski. Poznań 2005.
Simonton D.K.: Genius, Creativity and Leadership: Historiometric Inquiries. Cambridge 1994.
Stróżewski W.: Dialektyka twórczości. Kraków 1983 (wyd. 2. – 2007).
Szmidt K.J.: Wcześniej niż Fromm i Maslow. Korniłowicza i Radlińskiej koncepcje postawy twórczej na tle współczesnym. W: Nowe teorie twórczości. Nowe metody pomocy w tworzeniu. Materiały z I Sesji Naukowo-Metodycznej Polskiego Stowarzyszenia Kreatywności, 12–14 X 2001, Kraków. Praca zbiorowa. Red. K.J. Szmidt, K.T. Piotrowski. Kraków 2002, s. 19–44.
Wróblewska M.: Expanding the Boundaries of Self: Self-Realization, Transgression, and Creative Competence. „Rocznik Teologii Katolickiej” 2018, T. 17, nr 2, s. 163–174. https://doi.org/10.15290/rtk.2018.17.2.12.
Wróblewska M.: Kompetencje twórcze w dorosłości. Białystok 2015.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
