Tropami Floriana Znanieckiego do radykalnych przemian systemów powszechnej edukacji
Abstrakt
The paper presents a selected number of social and educational Florian Znaniecki’s footsteps that indicate a need for radical transformations in educational systems. The author of this paper hints at solutions to the pressing problems that should be sought in Jan Szczepański’s and Lech Witkowski’s suggestions. He also quotes his own assumptions that can be helpful in the design of educational solutions. Particularly, he indicates the possibilities to implement a diachronic-synchronic concept of radical structure-functional transformations in educational systems as well as Lech Witkowski’s theory of self-education.
Słowa kluczowe
humanistic and social sciences; trans-actuality; simplification; humanistic factor; education system; education reform; Jan Szczepański; Lech Witkowski; self-education
Bibliografia
Florian Znaniecki. Myśl społeczna a wychowanie. Inspiracje dla współczesności. Red. H. Rotkiewicz. Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2001.
Gasparski W.: Co nowego w prakseologii?. „Prakseologia” 1999, nr 139, s. 9–15.
Gasparski W.: Z zagadnień prakseologii działań przygotowawczych (preparatoryki). W: Humanizm, prakseologia, pedagogika. Red. K. Doktor, E. Hajduk. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1989, s. 97–108.
Habermas J.: Interesy konstytuujące poznanie. Przekł. L. Witkowski. „Colloquia Communia” 1985, nr 2, s. 157–169.
Habermas J.: Pojęcie działania komunikacyjnego (uwagi wyjaśniające). Przekł. A.M. Kaniowski. „Kultura i Społeczeństwo” 1986, T. 30, nr 3, s. 21–44.
Habermas J.: Rekonstrukcyjne versus rozumiejące nauki społeczne. Przekł. A.M. Kaniowski. „Kultura i Społeczeństwo” 1986, T. 30, nr 4, s. 3–18.
Hessen S.: Filozofia, kultura, wychowanie. Wstęp T. Nowacki. Wybór i oprac. M. Hessenowa. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1973.
Hessen S.: O sprzecznościach i jedności wychowania. Zagadnienia pedagogiki personalistycznej. Wybór i oprac. W. Okoń. Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 1997.
Kojs W.: Czas potrzebny na głęboki „oddech myśli”. W: Dziedzictwo pedagogiczne dla przyszłości. Debata wokół „Oddechu myśli” Bogdana Nawroczyńskiego. Red. A. Babicka-Wirkus, M. Jaworska-Witkowska, D. Kubinowski. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2021, s. 201–212.
Kojs W.: Działanie jako kategoria dydaktyczna. Wyd. 2. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1994.
Kojs W.: Edukacyjna wartość systemów analiz porównawczych. W: Paideia – drogą do uniwersalizmu w wychowaniu. Księga dedykowana pamięci Profesora Kazimierza Denka, Honorowego Prezesa Polskiego Stowarzyszenia Nauczycieli Twórczych. Red. L. Pawelski, B. Urbanek. Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli Twórczych, Szczecinek 2016, s. 141–152.
Kojs W.: Funkcje kontroli i oceny w procesie adaptacji zawodowej współczesnego nauczyciela. W: Adaptacja zawodowa nauczyciela. Red. J. Szempruch, M. Blachnik-Gęsiarz. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Lingwistycznej, Częstochowa 2009, s. 11–23.
Kojs W.: O zarządzaniu zarządzającymi zasobami umysłu w kontekście wybranych problemów komunikacji i edukacji. W: Innowacyjność w zarządzaniu edukacją. Red. L. Pawelski. Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli Twórczych, Szczecinek 2015, s. 73–91.
Kojs W.: The Problems of Subject, Subjectivation and Subjectivity in the Structures and Functions of Educational Activities. W: The Transformations of Contemporary Culture and Their Social Consequences. Eds. M. Bukowska, K. Wielecki. [Archerian Studies. Vol. 3]. Peter Lang GmbH, International Academic Publishers, Berlin 2023, s. 123–144.
Kojs W.: Struktury i funkcje procesów edukacji a wartości uniwersalne. W: Edukacja dziecka. Różnorodność perspektyw i działań. Red. E. Rostańska, B. Marzec, K. Wójcik. Akademia WSB, Dąbrowa Górnicza 2017, s. 15–36.
Kojs W., Gabzdyl J.: Questions in Textbooks and Lessons – Comperative Analysis. „The New Educational Review” 2020, vol. 59, s. 191–200.
Nawroczyński B.: Oddech myśli. Archiwalia główne. Wybór, komentarze i red. L. Witkowski. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2020.
Nawroczyński B.: Polska myśl pedagogiczna. Jej główne linie rozwojowe, stan współczesny i cechy charakterystyczne. Książnica-Atlas, Lwów 1938.
Nawroczyński B.: Zasady nauczania. Wyd. 3. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1961.
Ossowski S.: O osobliwościach nauk społecznych. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1983.
Radlińska H.: Społeczne przyczyny powodzeń i niepowodzeń szkolnych. „Przegląd Socjologiczny” 1937, T. 5, z. 1–2, s. 319–340.
Radlińska H.: Stosunek wychowawcy do środowiska społecznego. Szkice z pedagogiki społecznej. Nasza Księgarnia, Warszawa 1935.
Radziewicz-Winnicki A.: Między socjologią a pedagogiką (próba określenia statusu pedagogiki we współczesnej Polsce). W: Nauki pedagogiczne w Polsce. Dokonania, problemy, współczesne zadania, perspektywy. Red. T. Lewowicki, M.J. Szymański, przy współpracy R. Kwiecińskiej, S. Kowala. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2004, s. 9–31.
Rembierz M.: Etos edukacji i jej filozoficzny logos. Elementy filozofii edukacji w dociekaniach Tadeusza Kotarbińskiego. „Studia z Filozofii Polskiej” 2008, T. 2, s. 337–350.
Rorty R.: Intelektualiści u kresu socjalizmu. Przekł. L. Witkowski. W: Edukacja wobec zmiany społecznej. Red. J. Brzeziński, L. Witkowski. Edytor, Poznań 1994, s. 114–129.
Szczepański J.: Florian Znaniecki. „Przegląd Kulturalny” 1958, R. 7, nr 17 (295), s. 1–2.
Szczepański J.: Floriana Znanieckiego koncepcja ludzi mądrych a dobrych. W: Edukacja wobec zmiany społecznej. Red. J. Brzeziński, L. Witkowski. Edytor, Poznań 1994, s. 15–22.
Szczepański J.: Nowa książka Floriana Znanieckiego. „Kultura” 1965, R. 3, nr 46 (127), s. 8.
Szczepański J.: Sprawy ludzkie. Wyd. 4 rozsz. Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, Warszawa 1988.
Śliwerski B.: Edukacja (w) polityce. Polityka (w) edukacji. Inspiracje do badań polityki oświatowej. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2015.
Śliwerski B.: Reformatorzy szkoły w chmurze (także banału). W: Innowacyjność w zarządzaniu edukacją. Red. L. Pawelski. Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli Twórczych, Szczecinek 2015, s. 37–53.
Śliwerski B.: Współczesna myśl pedagogiczna. Znaczenia, klasyfikacje, badania. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2009.
Trentowski B.F.: Chowanna, czyli system pedagogiki narodowej jako umiejętności wychowania, nauki i oświaty, słowem wykształcenia naszej młodzieży. T. 1–2. Wstęp i komentarz A. Walicki. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1970.
Wielecki K.: Nadzieja, troska i horyzonty odniesienia – przyczynek do konceptu podmiotowości. „Świat i Słowo” 2016, nr 1 (26), s. 91–107.
Witkowski L.: Ambiwalencja jako kategoria dla socjologii edukacji. W: Edukacja wobec zmiany społecznej. Red. J. Brzeziński, L. Witkowski. Edytor, Poznań 1994, s. 189–200.
Witkowski L.: Ambiwalencja jako kategoria dla socjologii edukacji. W: Edukacja wobec sporów o (po)nowoczesność. Red. L. Witkowski. Wyd. 2 popr. i zm. Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2007, s. 205–215.
Witkowski L.: Humanistyka stosowana. Wirtuozeria, pasje, inicjacje. Profesje społeczne versus ekologia kultury. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2018.
Witkowski L.: Przełom dwoistości w pedagogice polskiej. Historia, teoria, krytyka. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2013.
Witkowski L.: Psychodynamiki i ich struktura. Studia z humanistyki stosowanej. Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2020.
Witkowski L.: Rozwój i tożsamość w cyklu życia. Studium koncepcji Erika H. Eriksona. Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń 1989.
Witkowski L.: Tożsamość i zmiana. Epistemologia i rozwojowe profile w edukacji. Przedm. Z. Kwieciński. Wyd. 2 zm. i uzup. Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2010.
Witkowski L.: Uniwersalizm pogranicza. O semiotyce kultury Michała Bachtina w kontekście edukacji. Wyd. 2. Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2000.
Witkowski L.: Uroszczenia i transaktualność w humanistyce. Florian Znaniecki: dziedzictwo idei i jego pęknięcia. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2022.
Witkowski L.: Versus. O dwoistości strukturalnej faz rozwoju w ekologii cyklu życia psychodynamicznego modelu Erika H. Eriksona. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2015.
Witkowski L.: Wartościowanie i normatywność. Uwagi w poszukiwaniu narracji problematyzującej kwestie podstawowe. W: Wartościowanie w humanistyce. Normatywność, cynizm, ewaluacje w pedagogice i edukacji. Red. M. Jaworska-Witkowska. [Przebudzenia Humanistyczne. Kolokwia. T. 3]. Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2015, s. 21–31.
Zieliński W.: Podmiotowe doświadczanie działania. Relektura wybranych uwag Znanieckiego. Red. M. Rembierz, K. Śleziński. „Studia z Filozofii Polskiej” 2006, T. 1, s. 197–206.
Znaniecki F.: Cywilizacja narodowa a cywilizacja wszechludzka. „Przegląd Socjologiczny” 1968, T. 22, z. 2, s. 26–34.
Znaniecki F.: Elementy rzeczywistości praktycznej. „Przegląd Filozoficzny” 1912, R. 15, z. 2, s. 161–187.
Znaniecki F.: „Humanizm i poznanie” i inne pisma filozoficzne. Rzeczywistość kulturową przeł. oraz całość do druku przygot. J. Wocial. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1991.
Znaniecki F.: Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości. Książnica-Atlas, Lwów 1935.
Znaniecki F.: Podstawy i granice celowego działania wychowawczego. W: Zagadnienia oświaty dorosłych. Dwie konferencje. Red. K. Korniłowicz. Wydawnictwo Federacji Oświatowej Organizacji Społecznych, Warszawa 1930, s. 17–32.
Znaniecki F.: Socjologia wychowania. T. 1: Wychowujące społeczeństwo. Wyd. 3. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1973 (wyd. 1. – 1928).
Znaniecki F.: Socjologia wychowania. T. 2: Urabianie osoby wychowanka. Wyd. 3. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1973 (wyd. 1. – 1930).
Znaniecki F.: Społeczne role uczonych. Wybór, wstęp, przekł. tekstów angielskich i red. naukowa J. Szacki. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1984.
Znaniecki F.: Szkic z socjologii wychowania. Cz. 1: Samorzutne wychowanie społeczne. „Ruch Pedagogiczny” 1924, R. 11 (13), nr 7–8, s. 145–159.
Znaniecki F.: Upadek cywilizacji zachodniej. Szkic z pogranicza filozofii kultury i socjologii. Komitet Obrony Narodowej, Poznań 1921.
Znaniecki F.: Współczesne narody. Przekł. Z. Dulczewski. Wstęp J. Szacki. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1990.
Znaniecki F.: Wstęp do socjologii. Oprac. tekstu i wprowadzenie S. Burakowski. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1988 (wyd. 1. – 1922).
Akademia WSB, Dąbrowa Górnicza Polska
https://orcid.org/0000-0002-0292-9038
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
