Zagorka. Fenomen (nie)obecny.
Abstrakt
This article shows the phenomenon of Croatian journalist and writer Marija Jurić Zagorka. Well-known in Croatia and recently very popular not only among her readers but also scholars (especially feminist-oriented), she remains almost completely absent in Poland today despite the fact that her first novel, The Slaves [Roblje], was translated at the very beginning of the 20th century and she herself was commemorated as the first female journalist from Central Europe in the 1930s.
Słowa kluczowe
Marija Jurić Zagorka (1873—1957); critical reception; feminism; Croatia; Poland
Bibliografia
Benešić J., 1985: Osiem lat w Warszawie (kronika). D. Cirlić-Straszyńska, tłum. H. Kirchner, wybór, posłowie, biogramy. Warszawa, Czytelnik.
Benini M., 2021: Marija Jurić Zagorka — Ikona hrvatske popularne književnosti. Dostępne w Internecie: https://voxfeminae.net/strasne-zene/marija-juric-zagorka-ikona-hrvatske-popularne-knjizevnosti/ [dostęp: 31.10.2021].
Bibliografia literatur zachodnio- i południowosłowiańskich w Polsce okresu międzywojennego, 1984. Zespół Pracowni Literatur Zachodnio- i Południowosłowiańskich Instytutu Słowianoznawstwa PAN, oprac. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Borković G., 2017: Trženje Zagorke. Dostępne w Internecie: https://www.portalnovosti.com/trzenje-zagorke [dostęp: 31.10.2021].
Čajdo M., 2021: Kratki film nedjeljom: Od ideala revolucionarka. Dostępne w Internecie: https://voxfeminae.net/kultura/kratki-film-nedjeljom-od-ideala-revolucionarka/ [dostęp: 31.10.2021].
Ðorđević B., 1965: Zagorka. Kroničar starog Zagreba. Zagreb, Stvarnost.
Đorđević J., 2021: Preispitivanje položaja Marije Jurić Zagorke u hrvatskoj književnosti. W: K. Bagić, M. Levanat-Peričić, L. Małczak, red.: Periferno u hrvatskoj književnosti i kulturi / Peryferie w chorwackiej literaturze i kulturze. Zbornik radova, sv. 1. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 432—446.
Dujić L., 2011: A gdje sam bila prije jučer ja? Kako su Marija Jurić Zagorka i Ivana Brlić-Mažuranić spojile spisateljstvo s dužnostima ženskim. W: M. Grdešić, ur.: Malleus maleficarum. Zagorka, feminizam, antifeminizam. Radovi sa znanstvenog skupa „Marija Jurić Zagorka — život, djelo, naslijeđe / Feminizam, antifeminizam, kriza“ održanog 26. i 27. studenog 2010 u Zagrebu u okviru četvrtih Dana Marije Jurić Zagorke. Zagreb, Centar za ženske studije, s. 93—104.
Dwornik M., 2018: Marija Jurić Zagorka. Pierwsza dziennikarka z Chorwacji. Dostępne w Internecie: https://reporterzy.info/3756,marija-juric-zagorka-pierwsza-dziennikarka-z-chorwacji.html [dostęp: 31.10.2021].
Grdešić M., 2021: The Gender of Croatian Modernity: Marija Jurić Zagorka and Ivana Brlić-Mažuranić. W: K. Mihurko Poniž, B. Dojčinović, M. Grdešić, eds.: Defiant Trajectories: Mapping out Slavic Women Writers Route. Ljubljana, Cultural Tourist Association Women Writers Route & International Foundation — Forum of Slavic Cultures, s. 10—21. Dostępne w Internecie: https://www.fsk.si/wp.content/uploads/2021/03/WWR_DefiantTrajectories.pdf [dostęp: 31.10.2021].
Horvat J., 1962: Povijest novinstva Hrvatske. Zagreb, Stvarnost.
Jakobović Fribec S., [online]: Biografija: Marija Jurić Zagorka. Dostępne w Internecie: https://ravnopravnost.gov.hr/arhiva/marija-juric-zagorka/biografija-marija-juric-zagorka/1539 [dostęp: 31.10.2021].
Jakobović Fribec S., 2006: Marija Jurić. W: F. de Haan, K. Daskalova, A. Loutfi, eds.: A Bibliographical Dictionary of Women’s Movements and Feminisms. Central, Eastern and South Eastern Europe, 19th and 20th Centuries. Budapest, New York, Central European University Press, s. 195—200.
Jakobović Fribec S., 2008: Vodič Zagorkinim tragom kroz Zagreb. Zagreb, Centar za ženske studije.
Jakobović Fribec S., 2011: Zagreb in Zagorka’s Footsteps. Zagreb, Centar za ženske studije.
Jakobović Fribec S., Grdešić M., 2008: Riječ urednica. W: M. Grdešić, S. Jakobović Fribec, ur.: Neznana junakinja — nova čitanja Zagorke. Radovi sa znanstvenog skupa „Marija Jurić Zagorka — život, djelo, naslijeđe“ održanog 30.11. i 1.12.2007. u Zagrebu u okviru Dana Marije Jurić Zagorke. Zagreb, Centar za ženske studije, s. 7—10.
Jurić (Zagorka) M., 1900: Niewolnicy. R.Z., tłum. „Nowa Reforma”, nr 62, s. 1.
Jurić Zagorka M., 1997: Što je moja krivnja? W: V. Brešić, prir.: Autobiografije hrvatskih pisaca. Zagreb, AGM, s. 451—499.
Kaniecka D., 2012: Šenoin i Zagorkin Zagreb. Književna kreacija staroga Zagreba — pokušaj usporedbe. W: A. Dremel, ur.: Širom svijeta: o Zagorki, rodu i prostoru. Radovi sa znanstvenog skupa „Marija Jurić Zagorka — život, djelo, naslijeđe / Grad, granica, geografija“ održanog 25. i 26. studenog 2011. u Zagrebu u okviru petih Dana Marije Jurić Zagorke. Zagreb, Centar za ženske studije, s. 15—30.
Kujundžić N., 2011: „Zrcalo, zrcalo, prijatelju moj, / Tko je najljepši u zemlji svoj?“: bajka o Snjeguljici kao intertekst Zagorkinih „Plamenih inkvizitora“. W: M. Grdešić, ur.: Malleus maleficarum. Zagorka, feminizam, antifeminizam. Radovi sa znanstvenog skupa „Marija Jurić Zagorka — život, djelo, naslijeđe / Feminizam, antifeminizam, kriza“ održanog 26. i 27. studenog 2010 u Zagrebu u okviru četvrtih Dana Marije Jurić Zagorke. Zagreb, Centar za ženske studije, s. 53—78.
Kurtok A., 2019: Kulturalne i literackie konteksty relacji chorwacko-węgierskich w XIX i XX wieku. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Kurzeja-Świątek M., 2012: Roman Zawiliński. „Małopolska”, t. 14, s. 308—311.
Lasić S., 1986: Književni počeci Marije Jurić Zagorke (1873—1910). Uvod u monografiju. Zagreb, Znanje.
Lasić S., 1987: Mladi Krleža i njegovi kritičari (1914—1924). Zagreb, Globus.
Lukić J., 2003: Žensko pisanje i žensko pismo u devedesetim godinama. „Sarajevske sveske”, br. 2. Dostępne w Internecie: http://sveske.ba/en/content/zensko-pisanje-i-zensko-pismo-u-devedesetim-godinama [dostęp: 31.10.2021].
Małczak L., 2013: Croatica. Literatura i kultura chorwacka w Polsce w latach 1944—1989. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Marković Z., 1931: Jubileusz chorwackiej pisarki pani Zagorki. „Kobieta Współczesna”, nr 30 (27 IX), s. 16.
Mrakovčić M., [online]: Razbijanje barijera muzejskog postava. Dostępne w Internecie: https://www.kulturpunkt.hr/content/razbijanje-barijera-muzejskog-postava [dostęp: 31.10.2021].
Pavličić P., 2001: Rukoljub. Pisma Slavnim Ženama. Zagreb, Mozaik knjiga.
Pogačnik J., 2012: Kraj feminizma i ženskog pisma. Dostępne w Internecie: http://aquilonis.hr/dodaci/pisci_na_mrezi/pogacnik_zensko-pismo.pdf [dostęp: 31.10.2021].
Sablić Tomić H., 2000: Ljepša polovica književnosti 1990-tih. „Republika”, br. 3—4, s. 46—56.
Sklevicky L., 1988: Patuljasta amazonka hrvatskog feminizma: Marija Jurić Zagorka. „Svijet”, (15 I), s. 43. Dostępne w Internecie: https://repozitorij.dief.eu/a/?pr=i&id=108638 [dostęp: 31.10.2021].
Świątek A., 2020: II Zjazd Dziennikarzy Słowiańskich w Krakowie w 1899 roku. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne 147”, z. 2, s. 375—399.
Vrabec Mojzeš Z., 2020: Bandić bez odluke Skupštine naumio dati kulturno dobro za Muzej Gričke vještice. Dostępne w Internecie: https://www.nacional.hr/bandic-bez-odluke-skupstine-naumio-dati-kulturno-dobro-za-muzej-gricke-vjestice/ [dostęp: 31.10.2021].
Vujnovic M., 2009: Forging the Bubikopf Nation. Journalism, Gender, and Modernity in Interwar Yugoslavia. New York, Peter Lang.
Wojtaszek A., 2019: Ucieczka ze świata bajek. „Herito”, nr 34, s. 180—189.
Zagorka [M. Jurić], 1953: Kako je bilo. Beograd, Izdanje redakcije Zabavnog romana.
Zlatar A., 2005: Kto jest spadkobiercą literatury kobiecej? J. Supińska-Biernacka, tłum. W: K. Pieniążek-Marković, G. Rem, B. Zieliński, red.: Widzieć Chorwację. Panorama literatury i kultury chorwackiej 1990—2005. Poznań,
Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 272—288.
Strony internetowe
http://encyklopediafantastyki.pl/index.php?title=Antoni_Marczy%C5%84ski [dostęp: 31.10.2021].
http://library.foi.hr/m3/autor.php?B=1&O=1&UK=1&A=0000006922&mg=1〈=en&H=METELGRAD&upit=JAKOBOVI%C6%20FRIBEC,%20Slavica [dostęp: 31.10.2021].
http://www.kgz.hr/hr/knjiznice/knjiznica-marije-juric-zagorke/marija-juric-zagorka-37508/37508 [dostęp: 31.10.2021].
http://www.kgz.hr/hr/knjiznice/knjiznica-marije-juric-zagorke/o-knjiznici-662/osnovni-podaci16582/16582 [dostęp: 31.10.2021].
http://zagorka.net/bibliografija/ [dostęp: 31.10.2021].
http://zagorka.net/biografija/ [dostęp: 31.10.2021].
http://zagorka.net/kategorija/novosti/dani-mjz/ [dostęp: 31.10.2021].
http://zagorka.net/o-nama/ [dostęp: 31.10.2021].
http://zenajevise.net/ad-acte-anti-discrimination-actions-towards-equality-of-women-and-men/ [dostęp: 31.10.2021].
http://zenstud.hr/izdavastvo/knjige/ [dostęp: 31.10.2021].
http://zenstud.hr/o-nama/povijest/ [dostęp: 31.10.2021].
http://zenstud.hr/projekti/zene-i-tehnika-prema-rodno-ukljucivom-muzeju/ [dostęp: 31.10.2021].
https://ifs.filg.uj.edu.pl/dominika-kaniecka [dostęp: 31.10.2021].
https://mvinfo.hr/clanak/slavica-jakobovic-fribec-vodic-zagorkinim-tragom-kroz-zagreb [dostęp: 31.10.2021].
https://poradnik-jezykowy.uw.edu.pl/page/editors [dostęp: 31.10.2021].
https://ravnopravnost.gov.hr/vijesti/slavica-jakobovic-fribec-zagrepcanka-godine/686 [dostęp: 31.10.2021].
https://web.archive.org/web/20070611193455/http://www.zenstud.hr/zagorka.htm [dostęp: 31.10.2021].
https://web.archive.org/web/20081222070240/http://www.ured-ravnopravnost.hr/page.php?id=193 [dostęp: 31.10.2021].
https://web.archive.org/web/20140928113554/http://drustvozagorke.com/index.php/klub-zagorke [dostęp: 31.10.2021].
https://web.archive.org/web/20140929030525/http://drustvozagorke.com/index.php/o-nama/o-drustvu [dostęp: 31.10.2021].
https://www.facebook.com/diana.kucinic [dostęp: 31.10.2021].
https://www.fsk.si/pl/o-nas/ [dostęp: 31.10.2021].
https://www.fsk.si/pl/partnerzy/szlak-pisarek/ [dostęp: 31.10.2021].
https://www.tportal.hr/vijesti/clanak/hrt-odustao-od-snimanja-gricke-vjestice-20171121 [dostęp: 31.10.2021].
https://www.zvono.eu/na-danasnji-dan-1873--rodjena-je-jedinstvena-marija-juric-zagorka-820 [dostęp: 31.10.2021].
https://zagorka.net/kategorija/zagorkin-trezor/page/3/ [dostęp: 31.10.2021].
https://zagorkinkutak.wordpress.com/about/ [dostęp: 31.10.2021].
https://zagorkinkutak.wordpress.com/multimedija/excuse-me-do-you-know-where-marija-juric-zagorka-street-is/ [dostęp: 31.10.2021].
https://zagorkinkutak.wordpress.com/multimedija/gricka-vjestica/ [dostęp: 31.10.2021].
https://zagorkinkutak.wordpress.com/multimedija/povijest-zenskim-rukopisom/ [dostęp: 31.10.2021].
https://zagorkinkutak.wordpress.com/multimedija/zagorka/ [dostęp: 31.10.2021].
Uniwersytet Gdański Polska
https://orcid.org/0000-0002-6897-8967
ANITA GOSTOMSKA | dr nauk humanistycznych, adiunkt w Zakładzie Slawistyki i Studiów Bałkańskich na Uniwersytecie Gdańskim; badaczka historii literatury chorwackiej, zajmuje się przede wszystkim literaturą kobiecą. Jej zainteresowania naukowe oscylują wokół polsko-chorwackich kontaktów kulturowych oraz komparatystyki literackiej i kulturowej. Najnowsze artykuły: Polskie dwudziestowieczne przekłady „Osmana” Ivana Gundulicia (2019), Morze w baśni Ivany Brlić-Mažuranić „Ribar Palunko i njegova žena” (2020).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
