W artykule omówiono przekład Kodeksu supraskiego na język polski w kategoriach zdarzenia hermeneutycznego i wydarzenia publicznego. Przywołano najważniejsze informacje o tym zabytku, zwanym także Kodeksem Retki, przypomniano o losach księgi i opisano polski przekład kodeksu. Warto wspomnieć, że Kodeks supraski to cyrylicki rękopis z końca X lub początku XI wieku, który powstał na północno-wschodnich terenach pierwszego państwa bułgarskiego, najprawdopodobniej w środowisku nazwanym presławską szkołą piśmienniczą. To pergaminowa księga liturgiczna – mineja czytana (lekcyjna) na miesiąc marzec, zawierająca teksty żywotów świętych oraz homilie na Wielki Tydzień i Wielkanoc. Kodeks supraski jest cyrylickim zabytkiem piśmienniczym, największym zachowanym rękopisem staro-cerkiewno-słowiańskim i najstarszym dziełem literackim znajdującym się na terenie Polski. Został odnaleziony w 1823 roku w monasterze w Supraślu przez Michała Bobrowskiego. W 2007 roku został wpisany na listę Pamięci Świata UNESCO w 2007 roku. Celem rozważań nie jest drobiazgowe omówienie polskiego przekładu tego zabytku, lecz uwypuklenie jego potencjału komunikacyjnego, dialogicznego i interkulturowego; wyeksponowanie jego zaistnienia w optyce zdarzenia hermeneutycznego i wydarzenia publicznego.

Artykuł jest próbą zastosowania teorii przekładu intersemiotycznego i interkulturowego w odniesieniu do adaptacji filmowej. Autorka analizuje film Vinka Brešana Svjedoci (2003) powstały w oparciu o powieść Juricy Pavičicia Ovce od gipsa (1997), wskazując i opisując trzy operacje formalno-semantyczne (inwersja, amplifikacja, transakcentacja), które w zasadniczy sposób zaważyły na kształcie filmu. Badanie prowadzi ją do wniosku, że adaptacja, choć zachowuje sensy pierwowzoru, to dokonuje korekty ich hierarchii. Film Brešana wprowadza mocniej aniżeli książka – mocniej poprzez charakter swojego medium i typowe dla niego środki, ale też dokumentalną formułę, inwersję porządku wydarzeń i szereg zabiegów amplifikacyjnych – jako widzialne i słyszalne to, co nie było wcześniej pokazywane na ekranie, a mianowicie chorwackie zbrodnie wojenne.

Artykuł proponuje podejście do znaczenia metaforycznego z punktu widzenia teorii profilowania, powstałej w ramach polskiej szkoły kognitywistycznej. Tekst zawiera przykłady kontekstowej realizacji leksemu worek, które eksplikują profilowanie, zachodzące zarówno podczas dosłownego, jak i metaforycznego użycia wyrazu. Focus artykułu jednak leży na różnego rodzaju stosunkach, które powstają między komponentami metafory na płaszczyźnie międzyjęzykowej w zależności od profilu. W ramach tych stosunków zarysowują się różne translatologiczne problemy, w tym obecność metaforycznych aproksymatów. Powstają one w przypadku odmiennych tematów i identycznych nośników metaforycznych u których wyprofilowano różne cechy, np. fox w języku angielskim i lis w językach słowiańskich.  Artykuł także przedstawia możliwości, które daje uwzględnienie profili przy doborze translatu, a również zwraca uwagę na fakt, że metafory, wyodrębnione na podstawie różnych rodzajów znaczenia, czyli metafora identyfikująca i metafora predykacyjna potrzebują odmiennych podejść do rozwiązań zadań translatorskich. 

Artykuł analizuje twórczość Dubravki Đurić przez pryzmat performatywności i przekładu, ukazując, w jaki sposób jej poezja i performanse stają się przestrzeniami transgresji językowej i tożsamościowej. Wielojęzyczność, głos i intertekstualność służą jako narzędzia poetyckiego „post-przekładu”.

This paper analyses the translation of Momo Kapor’s novel Notes from an Ane (Zapiski pewnej Anny). The novel translated by Hanna Kirchner was published in Polish in 1979. The Polish edition is a selection of texts from two novels – Белешке једне Ане (Notes from an Ane) and Хеј, нисам ти то причала (Hey, I Didn’t Tell You That). The language of the main character’s monologues deserves special attention. Never­theless, the teenage character’s adventures, the relationships between young people and adults, interactions with parents and the environment, as well as the search for love, friendship and a place in life remain universal themes that continue to hold appeal for contemporary readers.

Niniejszy artykuł przybliża temat mitopoetyckiego podejścia do postaci z mitologii słowiańskiej w tłumaczeniu wiersza Siergieja Gorodeckiego na język polski autorstwa Jerzego Litwiniuka . Przyjrzymy się bliżej utworowi: Рожество Ярилы (1905) – Jariła (1971). Naszym zadaniem jest analiza tłumaczenia i prześledzenie, w jakim stopniu tłumacz odzwierciedlił specyfikę postaci z mitologii (ros. Ярила) przedstawionej w oryginale, a w jakim stopniu zmienił jej wizerunek w tłumaczeniu. Pokażemy również, w jaki sposób konkretne działania translatorskie wpływają na percepcję sytuacji lirycznej przedstawionej w wierszu. Na koniec zbadamy, w jakim stopniu ekwilinearność i ekwirytmiczność (Kwiatkowski) zostały zachowane w analizowanym tekście.

W artykule omówiono niszczenie rytmów w polskim tłumaczeniu powieści Do latarni morskiej Virginii Woolf, którego autorem jest Krzysztof Klinger. Pokazano, że rytm współtworzy znaczenie tekstu oraz może pełnić szereg funkcji na poziomie mikro i makro – m.in. w całej omawianej powieści naśladuje dynamikę przebiegu procesów myślowych. Tym samym zaburzanie rytmu w przekładzie, przede wszystkim na poziomie składni i interpunkcji, zubaża sens utworu.

В статье рассматривается специфика переводческой множественности романа Сергея Песецкого «Kochanek Wielkiej Niedźwiedzicy» (русск. «Любовник Большой Медведицы») на белорусском языке. Внимание уделяется паратекстуальным показателям в трех белорусских изданиях, а также переводческим решениям в области передачи элементов, отражающих языковую и культурную специфику польско-советского пограничья первой половины 1920-х годов. Творчество Песецкого, укорененное в традициях мультикультурализма, рассматривается также с точки зрения его восприятия современной белорусской аудиторией.

This article presents selected contemporary answers to the old question of the need for literary translation from Slovak into Czech. It also draws attention to the implications of the question of the legitimacy of this translation. To describe the place occupied by translated Slovak literature in the Czech literary field, I propose the practical application of the language of sociology of literature.

U radu se analiziraju prijevodni ekvivalenti engleskog intenzifikatora very u poljskom, hrvatskom i srpskom jeziku. Materijal za istraživanje prikupljen je iz dva poljska, hrvatskog i srpskog prijevoda engleskog romana za djecu „Winnie the Pooh“ A. A. Milnea. Cilj je rada prikazati različita prevoditeljska rješenja vezana uz intenzifikaciju značenja. Ta rješenja obuhvaćaju postupke na morfološkom, leksičkom i semantičko-sintaktičkom planu. Analiza primjera dokazala je da doslovan ekvivalent engleskog intenzifikatora nije najčešći izbor prevoditelja te da je u pitanju širok raspon različitih jezičnih struktura – bilo jednostavnih, bilo kompleksnih – koje vrše istu ili sličnu funkciju. Različita prevoditeljska rješenja uključuju također, osim intenzifikacije značenja, sekundarna značenja ili veći stupanj intenzifikacije sadržaja od onoga koji se nalazi u izvornom tekstu. No svi ekvivalenti sadrže element kvalitativne ili kvantitativne ocjene, a njihov je odabir u skladu sa sociokulturnim kontekstom, tj. jezičnim registrom primjerenim djeci i prirodnošću iskaza.

Kao vrsnoga poznavatelja povijesti hrvatsko-poljskih kulturnih veza od 20. stoljeća pa sve do suvremenosti – a koji kontinuirano ističe i izdvaja kazališne veze kao najistaknutije – književnoga znanstvenika i prevoditelja Leszeka Małczaka nedvojbeno posebno zanimaju dramske i kazalište teme, što potvrđuju radovi u kojima zasebno istražuje određena razdoblja kazališnih veza i recepcije drame i kazališta ili pak analizira pojedine prijevode hrvatskih drama na poljski. Ostvarujući do danas i opsegom i važnošću zavidan znanstveni opus i već dvadeset godina kontinuirano prisutan u prostoru hrvatske humanistike, kontinuirano sudjelujući na najvažnijim teatrološkim znanstvenim skupovima u Hrvatskoj, poljski kroatist svojim znanstvenim radovima dao je važan doprinos i teatrologiji.