Odbiorca przewidywany w powieści <i>Sny i kamienie</i> Magdaleny Tulli w oryginale i przekładzie Jany Unuk na język słoweński
Abstrakt
The designated reader in the romance novel Dreams and stones by Magdalena Tulli, in the original and the translation by Jana Unuk into Slovenian
The designated reader of the original Sny i kamienie by Magdalena Tulli and the designated reader of the translation Sanje in kamni by Jana Unuk are two separate subjects. The reason for the difference is the differing configuration of the relationships between the current narrator, intersemiotics and the pragmatism of the translation as well as the differing functions in each of these texts’ socially‑cultural reality. A translator, who is first a reader of the original, and then the author of the translation, exercises a double actualization on the basis of her/his own behavior, life experiences and potential experiences as a reader of the text. The translator’s way of reading and her interpretation, which is focused on the historical context, is especially noticeable in the lexical (the translation of collocations, idioms and metaphors) and grammatical level, modal structure, determination of categories of time, axiological categories of „the absolute” and metalinguistics. The work Dreams and Stones by Magdalena Tulli is, due to the plethora of philosophical and historical contexts, its structural composition and multifacetedness the cause of multiple meanings of interpretation and therefore, contains multiple possible translation solutions.
Key words: reader, city, interpretation, idiom, context, perspective
Bibliografia
Bachtin M.: Słowo w powieści. W: M. Bachtin: Problemy literatury i estetyki. Tłum. W. Grajewski. Warszawa 1982.
Banasiak B.: Ogród koczownika. Deleuze — rizomatyka i nomadologia. „Colloquia Communia” 1988, nr 1—3.
Bataille G.: O Nietzschem. Tłum. T. Komendant. „Literatura na Świecie” 1985, nr 10.
Bergson H.: Ewolucja twórcza. Tłum. F. Znaniecki. Warszawa 1957.
Bergson H.: Myśl i ruch. Dusza i ciało. Tłum. P. Beylin. Warszawa 1963.
Bürger P.: Instytucja sztuki jako kategoria socjologii literatury. Tłum. K. Jachimczak. W: Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia. T. 4. Cz. 2. Opr. H. Markiewicz. Kraków 1992.
Burzyńska A., Markiewicz H.: Teorie literatury XX wieku. Kraków 2007.
Chirpaz F.: Ciało. Tłum. J. Migasiński. Warszawa 1998.
Dugonjić H.: Zlato jabolko (bajka‑igra v enem dejanju). „Locutio” 2000, št. 9.
Eco U.: Dzieło otwarte. Forma i niedookreśloność w poetykach współczesnych. Tłum. L. Eustachiewicz, J. Gałuszka, A. Kreisberg, M. Oleksiuk, K. Żaboklicki. Warszawa 2006.
Eco U.: Lector in fabula. Tłum. P. Salwa. Warszawa 1994.
Escarpit R.: Literatura a społeczeństwo. W: W kręgu socjologii literatury. Antologia tekstów zagranicznych. Tłum. J. Lalewicz. Wstęp, wyb. i oprac. A. Mencwel. T. 1. Warszawa 1980.
Euroman: zgodbe z pogledom. Ur. B. Aubelj, S. Jerele. Ljubljana 2008.
Gadamer H.‑G.: Rozum, słowo, dzieje. Szkice wybrane. Wybór, oprac. i wstęp K. Michalski. Tłum. M. Łukasiewicz, K. Michalski. Warszawa 1979.
Głowiński M.: Nowomowa i ciągi dalsze: szkice dawne i nowe. Kraków 2009.
Głowiński M.: O konkretyzacji. W: M. Głowiński: Dzieło wobec odbiorcy. Szkice z komunikacji literackiej. Kraków 1998.
Głowiński M.: Porządek, chaos, znaczenie. Szkice o powieści współczesnej. Warszawa 1968.
Głowiński M.: Wirtualny odbiorca w strukturze utworu poetyckiego. W: M. Głowiński: Dzieło wobec odbiorcy. Szkice z komunikacji literackiej. Kraków 1998.
Grosman M.: Književnost v medkulturnem položaju. Ljubljana 2004.
Iser W.: Apelacyjna struktura tekstów. Niedookreślenie jako warunek oddziaływania prozy literackiej. W: Współczesna myśl literaturoznawcza w Republice Federalnej Niemiec. Antologia. Wybór, oprac. i wstęp H. Orłowski. Tłum. M. Łukasiewicz, W. Bialik, M. Przybecki. Warszawa 1986.
Jauss H.R.: Estetsko izkustvo in literarna hermenevtika. Ljubljana 1998.
Jauss H.R.: Historia literatury jako prowokacja. Tłum. M. Łukasiewicz. Warszawa 1999.
Keber J.: Slovar slovenskih frazemov. Ljubljana 2011.
Lalewicz J.: Socjologia komunikacji literackiej. Problemy rozpowszechniania i odbioru literatury. Wrocław 1985.
Łebkowska A.: Empatia. O literackich narracjach przełomu XX i XXI wieku. Kraków 2008.
Mordyński K.: Marzenie o idealnym mieście — Warszawa socrealistyczna. „Spotkania z Zabytkami” 2009, nr 9.
Noica C.: Sześć chorób ducha współczesnego. Tłum. I. Kania. Kraków 1997.
Okopień‑Sławińska A.: Relacje osobowe w komunikacji literackiej. W: A. Okopień‑Sławińska: Semantyka wypowiedzi poetyckiej. Kraków 1998.
Rychlewski M.: „Pasmo estetyczne”. Teoria recepcji i socjologia czytelnictwa. „Przestrzenie Teorii” 2010, nr 13.
Skwarczyńska S.: Wstęp do nauki o literaturze. T. 1. Warszawa 1954.
Slovar slovenskega knjižnega jezika. Ur. A. Baje c. Ljubljana 1994.
Sławiński J.: O opisie. W: Problemy teorii literatury. Prace z lat 1975—1984. Seria 3. Wybór H. Markiewicz. Wrocław 1988.
Słownik frazeologiczny PWN. Red. A. Kłosińska. Warszawa 2005.
Stritar J.: Zbrano delo 4. Ur. F. Kobla r. Ljubljana 1954.
Tokarz B.: Między psychologicznym a aksjologicznym aspektem przekładu. W: Socjologiczne aspekty przekładu. Red. P. Fast. Katowice—Warszawa 2004.
Tokarz B.: O empatiji v prevodu. In: Literatura v večkulturnem položaju in ustvarjalno delo Jolke Milič. Ur. B. Pregelj. Nova Gorica 2006.
Tokarz B.: Spotkania. Czasoprzestrzeń przekładu artystycznego. Katowice 2010.
Tokarz B.: Tłumacz a norma językowa, forma genologiczna i wyznaczniki obyczajowości. W: Obyczajowość i przekład. Red. P. Fast. Katowice 1996.
Tokarz B.: Wzorzec, podobieństwo, przypominanie. Katowice 1998.
Tulli M.: Sanje in kamni. Prev. J. Unuk. „Nova revija” 2005, št. 282/283.
Tulli M.: Sny i kamienie. Warszawa 2004.
Uniwersalny słownik języka polskiego PWN. Red. S. Dubisz. Warszawa 2008.
Unuk J.: Bleščeča igra literaturę. In: M. Tulli: V rdečem. Prev. J. Unuk. Ljubljana 2008.
Vattimo G.: Dialektyka, różnica, myśl słaba. Tłum. M. Surma‑Gawłowska, A. Zawadzki. „Teksty Drugie” 2003, nr 5.
Zawadzki A.: Literatura a myśl słaba. Kraków 2009.
Žižek S.: Refleksija in psihoanaliza. „Anthropos” 1978, nr 5—6.
Uniwersytet Śląski, Instytut Filologii Słowiańskiej
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
