Parateksty autora i tłumacza (na materiale utworów Wiktora Pielewina)
Abstrakt
Paratekst to termin wprowadzony przez G. Genette’a, na określenie elementów, które funkcjonują wokół tekstu właściwego. Należą do nich m.in. tytuły, przedmowy, epigrafy, wstępy, komentarze tłumacza i autora. Teoria paratekstu sformułowana przez Genette’a jest rozwijana w pracach współczesnych badaczy. Obecnie parateksty są badane wraz z szeroko rozumianym kontekstem pozalingwistycznym. W niniejszym artykule przedmiotem badań są głównie parateksty autora i tłumacza. W charakterze materiału egzemplifikacyjnego wykorzystano utwory Wiktora Pielewina – jednego z najpopularniejszych pisarzy rosyjskich ostatnich lat.
Słowa kluczowe
paratekst; tytuł; przekład
Bibliografia
Bardaji, Anna Gil.; Orero, Pilar; Esteva, Sara Rovira (ed.). Translation Peripheries: Paratextual Elements in Translation. Frankfurt an Main: Peter Lang, 2012.
Belikov, Yegor. Masonyprotiv chekistov. Kniga, radi kotoroy „ubili” Pelevina. https://life.ru/p/902662 [Беликов, Егор, Масоны против чекистов. Книга, ради которой «убили» Пелевина https://life.ru/p/902662].
Buzadzhi, Dmitriy M. Perevodchik prozrachnyy i neprozrachnyy. «Mosty» 2009, 2 (22). [Бузаджи, Дмитрий М. Переводчик прозрачный и непрозрачный. «Мосты» 2009, 2 (22)].
Gajda, Stanisław. Społeczne determinacje nazw własnych tekstów (tytułów), „Socjolingwistyka”, nr 6, s. 79–89.
Genette, Gérard. Paratexts: tresholds of Interpretation. Tr. Lewin, Jane. Cambridge University Press, Cambridge 1997 [e-book 2001 r.].
Hrehorowicz, Uta. “Przypisy tłumacza: to be or not to be”. M. Filipowicz-Rudek, J. Konieczna-Twardzikowa, M. Stoch (red.). Między oryginałem a przekładem 3. Czy zawód tłumacza jest w pogardzie? Red. Kraków: Universitas Sp. z o.o., 1997, s. 109–116.
Morozova, Olga. “Parateksty jako część strategii translatorskich Kseni Starosielskiej (na przykładzie „Zdążyć przed Panem Bogiem” Hanny Krall) ”. Skibińska, Elżbieta (ed.) Między oryginałem a przekładem XVII. Parateksty przekładu. Kraków: Universitas, 2011, s. 105–112.
Papadima, Maria. “Głos tłumacza w peritekście jego przekładu: przedmowa, posłowie, przypisy i inne zwierzenia”. Skibińska, Elżbieta (ed.) Między oryginałem a przekładem XVII. Parateksty przekładu. Kraków: Universitas, 2011, s. 13–32.
Paprocka, Natalia. “Elementy perytekstu nieautorskiego w polskich wydaniach „Małego Księcia”. Między oryginałem a przekładem XVII. Parateksty przekładu. Skibińska, Elżbieta (ed.) Między oryginałem a przekładem XVII. Parateksty przekładu. Kraków: Universitas, 2011, s.. 113–136.
Pelevin V.: Generation “P”. Moskva: Vagrius, 2002 [Пелевин, Виктор. Generation “П”. Москва: Вагриус, 2002].
Pelevin V.: Rasskazy. Moskva 2001
Pelevin, Viktor. Ananasnaya voda dlya prekrasnoy damy. Moskva: Eksmo 2010. [Пелевин, Виктор. Ананасная вода для прекрасной дамы. Москва: Эксмо. 2010].
Pelevin, Viktor. Betman Apollo. Moskva: Eksmo, 2013. [Пелевин, Виктор. Бэтман Аполло. Москва: Эксмо, 2013].
Pelevin, Viktor. Chapayevi pustota. Zheltaya strela. Moskva: Vagrius, 2001 [Пелевин, Виктор. Чапаев и пустота. Желтая стрела. Москва: Вагриус, 2001].
Pelevin, Viktor. Empire V. Povest' o nastoyashchem sverkhcheloveke. Moskva: Eksmo 2012. [Пелевин,Виктор. Empire V. Повесть о настоящем сверхчеловеке. Москва: Эксмо. 2012].
Pelevin, Viktor. Lyubov' k trëm tsukerbrinam. Moskva: Eksmo, 2014. [Пелевин, Виктор. Бэтман Аполло. Москва: Эксмо, 2014].
Pelevin, Viktor. S.N.U.F.F. Moskva: Eksmo, 2013. [Пелевин, Виктор. S.N.U.F.F. Москва: Эксмо, 2018].
Pielewin W.: Generation „P”. Tł. Rojewska-Olejarczuk, Ewa. Warszawa 2002.
Pielewin, Wiktor: Kryształowy świat. Tł. Rojewska-Olejarczuk, Ewa. Warszawa: W.A.B., 2008.
Pielewin, Wiktor: Miłość do trzech Zuckerbrinów. Tr. Janowski, Aleksander, Konin: Psychoskok, 2017.
Pielewin, Wiktor: Napój ananasowy dla pięknej damy. Tł. Rojewska-Olejarczuk, Ewa. Warszawa: W.A.B., 2011.
Pielewin,Wiktor. Batman Apollo. . Tł. Rojewska-Olejarczuk, Ewa. Warszawa Warszawa: Wydawnictwo Literackie, 2014.
Pielewin,Wiktor. Mały palec Buddy. Tł. Broniatowska, Henryka. Warszawa: W.A.B, 2007.
Pielewin,Wiktor. Omon Ra i inne opowieści. Tł. Rojewska-Olejarczuk, Ewa. Warszawa: W.A.B, 2007.
Pielewin,Wiktor. S.N.U.F.F, Psychoskok., Konin 2018.
Skibińska, Elżbieta. “O przypisach tłumacza: wprowadzenie do lektury”. Skibińska, Elżbieta (ed.) Przypisy tłumacza. Wrocław-Kraków 2009, p. 7–19.
Venuti, Lawrence. The Translator’s Invisibility. A history of Translation. London-New York: Routledge, 1995.
Zhenett, Zherar. “Posvyashcheniya”.Perevod, vstupitel'naya zametka i primechaniya L. Semenovoy, w: (otv. red. V.V. V.V. Ivanov), Antropologiya kul'tury. Vypusk 2, Moskva: Verdana, 2004. [Женетт Жерар. Посвящения. Перевод, вступительная заметка и примечания Л. Семеновой // (oтв. ред. В.В. Иванов), Антропология культуры. Выпуск 2., Москва: Вердана 2004].
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
http://orcid.org/0000-0001-8022-5901
Doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Śląskiego, wicedyrektor Instytutu Językoznawstwa, redaktor serii „Językoznawstwo Słowiańskie”; członek Komisji Językoznawstwa PAN (Katowice), Polskiego Towarzystwa Lingwistyki Stosowanej, Polskiego Towarzystwa Rusycystycznego; Autorka monografii Rosyjskie zdania egzystencjalne w konfrontacji z polskimi i Semantyczna kategoria perceptywności i jej wykładniki w języku polskim i rosyjskim; współautorka książek Gramatyka praktyczna języka rosyjskiego; Tłumaczenie specjalistyczne. Język rosyjski. Medycyna; kilkunastu słowników przekładowych (wyd. Langenscheidt) oraz Polsko-rosyjskiego słownika tematycznego Ekonomia (PWN); współredaktor kilkunastu monografii zbiorowych oraz wydawnictwa ciągłego Przestrzenie przekładu, autorka kilkudziesięciu artykułów z zakresu językoznawstwa konfrontatywnego, przekładu specjalistycznego i artystycznego.
Eurazjatycki Uniwersytet Państwowy im. L.N. Gumilowa (Nur-Sultan, Kazachstan) Kazachstan
http://orcid.org/0000-0002-8178-2782
Literaturoznawca, profesor Eurazjatyckiego Uniwersytetu Państwowego im. L.N. Gumilowa (Nur-Sultan, Kazachstan), kierownik Katedry Filologii Rosyjskiej. Autorka ponad 150 publikacji naukowych, w tym 5 monografii autorskich i 6 podręczników, m.in: Концепция человека и истории в прозе, Трансформация художественности в аспекте современной компаративистики, Некоторые особенности современной литературы, Сто казахских романов, Стиль художника – зеркало эпохи. Członek kolegium redakcyjnego czasopism „Przewląd Rusycystyczny”, „Slavistika” (Gruzja), „Russkiy yazyk i literatura v Azerbaydzhane” (Azerbejdżan), „Kereuen” (Ałmaty, Kazachstan). Zainteresowania naukowe: historia literatury rosyjskiej XX wieku, komparatystyka, literatura kazachska, teoria literatury.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
