O tłumaczeniu powieści uniwersyteckich Davida Lodge’a na język polski i rosyjski
Abstrakt
Przedmiotem analizy w niniejszym artykule są tłumaczenia powieści uniwersyteckich Davida Lodge’a na język polski i rosyjski. W charakterze materiału do analizy wybrano dwie pierwsze części jego trylogii, a mianowicie Changing Places i Small World. Powieści uniwersyteckie są typowe przede wszystkim dla angielskiej i amerykańskiej przestrzeni kulturowej, mają swoją specyfikę językową i gatunkową. Ich autorami są najczęściej nauczyciele akademiccy, oni też występują w charakterze głównych bohaterów. Nic więc dziwnego, że na kartach powieści pojawiają się elementy dyskursu naukowego oraz elementy kulturowe związane z realiami życia uniwersyteckiego, które stanowią wyzwanie dla tłumaczy.
Słowa kluczowe
przekład; powieść uniwersytecka; dyskurs naukowy; elementy kulturowe
Bibliografia
Edemariam, Aida. “Who’s afraid of the campus novel?” The Guardian 2004. https://www.theguardian.com/books/2004/oct/02/featuresreviews.guardianreview37.
Gostkowska, Kaja. “Terminy językoznawcze w więzieniu systemu — na przykładzie terminów używanych przez de Saussure’a i ich polskich odpowiedników.” Roczniki Humanistyczne Tom LXII, zeszyt 8 (201): 49–64.
Józefaciuk , Marcin. “Pojęcie znaku w językoznawstwie”. Językoznawstwo 2008, no. 1(2): 43–50.
Kravtsova, Yelizaveta. I, Nauchnyy diskurs kak vid institutsional'nogo diskursa. https://cyberleninka.ru/article/n/nauchnyy-diskurs-kak-vid-institutsionalnogo-tipa-diskursa [Кравцова, Елизавета. И, Научный дискурс как вид институционального дискурса. https://cyberleninka.ru/article/n/nauchnyy-diskurs-kak-vid-institutsionalnogo-tipa-diskursa].
Lodge, David. Changing Places. A Tale of Two Campuses. London: Martin Secker&Warburg Ltd, 1975.
Lodge, David. Mały światek. Romans akademicki. Transl. Billi, Natalia. Poznań: Rebis, 1998.
Lodge, David. Small World. An academic Romance. London: Martin Secker&Warburg Ltd , 1984.
Lodge, David. Zamiana. Transl. Maria Bilińska. Poznań: Rebis, 1992.
Lodzh, Devid. Akademicheskiy obmen. Povest' o dvukh kampusakh. Transl. Makarova, Olga. Moskva: Nezavisimaya gazeta. https://www.livelib.ru/book/1000321386-akademicheskij-obmen-devid-lodzh [Лодж, Дэвид. Академический обмен. Повесть о двух кампусах. Пер. Макарова, Ольга. Москва: Независимая газета, 2000. https://www.livelib.ru/book/1000321386-akademicheskij-obmen-devid-lodzh].
Lodzh, Devid. Mir tesen. Transl. Makarova, Ol'ga. Moskva: Nezavisimaya gazeta, https://libking.ru/books/humor-/humor-prose/178450–2-devid-lodzh-mir-tesen.html#book [Лодж, Дэвид. Мир тесен. Пер. Макарова, Ольга. Москва: Независимая газета, 2004. https://libking.ru/books/humor-/humor-prose/178450–2-devid-lodzh-mir-tesen.html#book]
Lubochа-Kruglik, Jolanta. “Leksyka specjalistyczna w tekście literackim a kompetencje tłumacza (na materiale polskich przekładów powieści kryminalnych Aleksandry Marininy).” Slavica Wratislaviensia. Wyraz i zdanie w językach słowiańskich 10. Opis, konfrontacja, przekład. 2020, Tom 171: 47–56.
Łuczyński, Edward, Maćkiewicz, Jolanta. Językoznawstwo ogólne. Wybrane zagadnienia. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2007.
Masłowski, Aleksander. Tłumaczenie tytułów i stopni naukowych, http://www.zanotowane.pl/1027/2940/130818820.htm.
Piotrowska, Maria. Proces decyzyjny tłumacza. Podstawy metodologii nauczania przekładu pisemnego. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, 2007.
Pisarska, Alicja, Tomaszkiewicz, Teresa. Współczesne tendencje przekładoznawcze. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1996.
Saussure, Ferdinand. Kurs językoznawstwa ogólnego. Transl. Kasprzyk, Krystyna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1961.
Shklovskiy, Viktor. Iskusstvo kak priyëm. http://www.opojaz.ru/manifests/kakpriem.html [Шкловский, Виктор. Искусство как приём, http://www.opojaz.ru/manifests/kakpriem.html].
Showalter, Elain. Faculty Towers. The Academic Novel and Its Discontents. Philadelphia: University of Pensilvania Press, 2009.
Showalter, Elaine Lodge, David. A pilgrim's progess report, https://www.timeshighereducation.com/features/a-pilgrims-progess-report/110362.article.
Szkłowski, Wiktor. Sztuka jako chwyt. Transl. Łużny, Ryszard. file:///C:/Users/JLK/Downloads/Wiktor.%20B.%20Szk%C5%82owski,%20Sztuka%20jako%20chwyt.pdf.
Urbańczyk, Stanisław (ed.), Encyklopedia języka polskiego. Wrocław, Warszawa, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1992.
Yefremova, Tat'yana F. Novyy slovar' russkogo yazyka. Tolkovo-slovoobrazovatel'nyy. Moskva: Russkiy yazyk, 2000. http://www.endic.ru/efremova/Fakultet–114383.html. [Ефремова, Татьяна Ф. Новый словарь русского языка. Толково-словообразовательный. Москва: Русский язык, 2000, http://www.endic.ru/efremova/Fakultet–114383.html].
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0001-8022-5901
Jolanta Lubocha-Kruglik, doktor habilitowany, profesor nadzwyczajny w Zakładzie Językoznawstwa Konfrontatywnego i Translatoryki, dyrektor Instytutu Filologii Wschodniosłowiańskiej. Autorka dwóch monografii – Rosyjskie zdania egzystencjalne w konfrontacji z polskimi oraz Semantyczna kategoria perceptywności i jej wykładniki w języku polskim i rosyjskim; współautorka książek Gramatyka praktyczna języka rosyjskiego; Tłumaczenie specjalistyczne. Język rosyjski. Medycyna; kilkunastu słowników przekładowych (wyd. Langenscheidt) oraz Polsko-rosyjskiego słownika tematycznego Ekonomia (PWN), współredaktor kilkunastu monografii zbiorowych oraz wydawnictwa ciągłego Gramatyka a tekst, autorka kilkudziesięciu artykułów z zakresu językoznawstwa konfrontatywnego, przekładu specjalistycznego i artystycznego.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
