Krew rosyjskiej geografii. "Granica zapomnienia" Siergieja Lebiediewa
Abstrakt
Tekst zawiera interpretację Granicy zapomnienia Siergieja Lebiediewa (2010). Głównym problemem książki jest międzypokoleniowa trauma pochodząca z epoki stalinowskiej. Jej mechanizmy zostały opisane w odwołaniu do tradycji psychoanalitycznej. Interpretacji został poddany także przedstawiony w powieści postkatastroficzny obraz rosyjskiej Dalekiej Północy. Porównano go do opisów radykalnego zła i zestawiono z homo sacer Giorgio Agambena. Sięgnięto także po pisma Jacquesa Derridy, które okazały się pomoce w opisie fenomenu rozszczepienia dziedziczącego traumę „ja”, teraźniejszości oraz śmierci, a także polityki pamięci i życia z widmami zmarłych.
Słowa kluczowe
Siergiej Lebiediew; literatura rosyjska; trauma; żałoba; rosyjska Daleka Północ
Bibliografia
Agamben, Giorgio. Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie. Transl. Salwa, Mateusz. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2008.
Artwińska, Anna. “Transfer międzypokoleniowy, epigenetyka i „więzy krwi”: O Małej Zagładzie Anny Janko i Granicy zapomnienia Siergieja Lebiediewa. Teksty Drugie 2016, no. 1.
Bielik-Robson, Agata. “Słowo i trauma: czas, narracja, tożsamość”. Teksty Drugie 2004, no. 5.
Coles, Prophecy. The uninvited guest from the unremembered past. An exploration of the unconscious transmission of trauma across the generations. London: Karnac Books, 2011.
Derrida, Jacques. Pismo i różnica. Transl. Kłosiński, Krzysztof. Warszawa: KR, 2004.
Derrida, Jacques. Widma Marksa. Transl. Załuski, Tomasz. Warszawa: PWN, 2016.
Domańska, Ewa. Ed. Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Antologia. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2010.
“Druz'ya: Nikolay V. Kononov — Sergey Lebedev”. 21.12.2016. https://www.colta.ru/articles/society/13431-druzya-nikolay-v-kononov-sergey-lebedev. Accessed 10 January 2023. [Друзья: Николай В. Кононов — Сергей Лебедев. https://www.colta.ru/articles/society/13431-druzya-nikolay-v-kononov-sergey-lebedev. Дата обращения: 10 января 2023].
Etkind, Aleksandr. Krivoye gore. Pamyat’ o nepogrebennykh, Transl. Makarov, Vladimir. Moskva: Novoye Literaturnoye Obozreniye, 2016 [Эткинд, Александр. Кривое горе. Память о непогребенных. Перевод. В. Макаров, Владимир. Москва: Новое Литературное Обозрение, 2016].
Filimonov, Andrey. Zhizn’ na ostrove smerti. Nazinskaya tragediya — odna iz samykh strashnykh stranits v rossiyskoy istorii XX veka. https://www.sibreal.org/a/zhizn-na-ostrove-smerti/29293884.html. Accessed 01 February 2023. [А. Филимонов, Жизнь на острове смерти. Назинская трагедия — одна из самых страшных страниц в российской истории ХХ века, https://www.sibreal.org/a/zhizn-na-ostrove-smerti/29293884.html. Дата обращения: 01 февраля 2023].
Foucault, Michel. Filozofia, historia, polityka. Transl. Leszczyński, Damian; Rasiński, Lotar. Warszawa: PWN, 2000.
Freud, Sigmund. Pisma psychologiczne. Transl. Reszke, Robert. Warszawa: KR, 1997.
Freud, Sigmund. Poza zasadą przyjemności. Transl. Prokopiuk, Jerzy. Warszawa: PWN, 2012.
Freud, Sigmund. Technika terapii. Transl. Reszke, Robert. Warszawa: KR, 2007.
Kowalska, Martyna. “Powieść generacyjna jako konfrontacja z ‘pierwszą pamięcią’ (Granica zapomnienia Siergiej Lebiediew)”. Kultura Słowian. Rocznik Komisji Kultury Słowian PAU 2022, Vol. XVIII.
Lebiediew, Siergiej. Granica zapomnienia. Transl. Szymczak, Grzegorz. Warszawa: Claroscuro, 2018.
Łysak, Tomasz. Ed. Antologia studiów nad traumą. Transl. Bilczewski, Tomasz; Bojarska, Katarzyna; Burzyński, Jan; Kowalcze-Pawlik, Anna; Rejniak-Majewska, Agnieszka. Kraków: UNIVERSITAS, 2015.
Milczarek, Michał. Donikąd. Podróże na skraj Rosji. Wołowiec: Czarne, 2019.
Najder, Łukasz. “Zawsze wchodzą”. Tygodnik Powszechny 15.08.2022: https://www.tygodnikpowszechny.pl/zawsze-wchodza-177636. Accessed 15 January 2023.
Podoroga, Valeriy. Vremya Posle. OSVENTSIM i GULAG: Myslit’ absolyutnoye Zlo. Moskva: Izdatel’stvo “Logos”, 2015 [Подорога, Валерий. Время После. ОСВЕНЦИМ и ГУЛАГ: Мыслить абсолютное Зло. Москва: Издательство «Логос», 2015].
Skotnicka, Anna. Szczelina. Bohater współczesnej prozy rosyjskiej i jego światy. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2020.
Stiepanowa, Maria. “Od wyniku tej wojny zależą losy wszystkich i każdego, nie tylko Ukrainy i Rosji”. Transl. Sowińska, Agnieszka. Gazeta Wyborcza 2.04.2022: https://wyborcza.pl/7,179012,28290215,rosyjska-pisarka-maria-stiepanowa-od-wyniku-tej-wojny-zaleza.html. Accessed 27 January 2023.
Szostek, Teresa; Sendyka, Roma; Nycz, Ryszard. Ed. Od pamięci biodziedzicznej do postpamięci. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2013.
Wodziński, Cezary. Światłocienie zła. Wrocław: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej, 1998.
Zywert, Aleksandra Maria. “Czarna dziura. (Siergiej Lebiediew Granica zapomnienia)”. Przegląd Rusycystyczny 2020, no. 3 (171).
Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0001-9795-6217
Dr, adiunkt w Instytucie Filologii Wschodniosłowiańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor książek: Z martwych was wskrzesimy. Filozofia Nikołaja Fiodorowa (Kraków 2013); Drzewo życia. Fenomen Wasilija Rozanowa (Kraków 2016); Donikąd. Podróże na skraj Rosji (Wołowiec 2019 i 2022).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
