Bułhakow zmanipulowany, czyli o „fachowym i wybitnym” przekładzie "Mistrza i Małgorzaty"


Abstrakt

Artykuł prezentuje krytyczną analizę najnowszego, wydanego w 2018 roku przekładu powieści Michaiła Bułhakowa Mistrz i Małgorzata na język polski. Przekładowi dokonanemu przez Barbarę Dohnalik towarzyszą dwa posłowia samej tłumaczki. Oba zawierają wiele spornych i niepotwierdzonych dokumentalnie informacji o życiu pisarza i losie jego powieści, również zaproponowane przez Dohnalik interpretacje niektórych motywów występujących w utworze budzą wiele kontrowersji. Jednak najpoważniejsze wątpliwości budzi sam przekład, w którym występują fragmenty nigdy nie napisane przez Bułhakowa, a najprawdopodobniej wprowadzone zostały przez samą tłumaczke w celu udowodnienia jej własnej interpretacji utworu. W artykule omówione zostały najbardziej kuriozalne przykłady ingerencji w tekst powieści, które pozwalają uznać przekład Dohnalik za skandaliczną manipulację


Słowa kluczowe

Bułhakow; przekład; polski; manipulacja; krytyka

Bulgakov, Mikhail. Sobraniye sochineniy v pyati tomakh. Vol. 5. Moskva: Khudozhestvennaya literatura, 1990 [М. Булгаков, Мастер и Маргарита, в кн.: того же, Собрание сочинений в пяти томах, т. 5, Художественная литература, Москва 1990].

Bułgakow, Michaił. Mistrz i Małgorzata. Translated by B. Dohnalik. Kraków: vis-à-vis; Etiuda, 2018.

Bułhakow, Michaił. Mistrz i Małgorzata. Translated by I. Lewandowska, W. Dąbrowski. Introduction A. Drawicz. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990.

Dohnalik, Barbara. Zamiast wstępu przedposłowie, czyli jakie są możliwości interpretacji Księgi Ksiąg. Introduction to Bułgakow, Michaił. Mistrz i Małgorzata. Translated by B. Dohnalik. Kraków: vis-à-vis Etiuda, 2018.

Godnik, Yezhi. “Pan Pilsudskiy, pani Doknalik inekto Bulgakov.’’ Collegium 1994 no. 4–5. 25 April 2019. <https://burago.com.ua/ezhi-godnik-%E2%80%A2-pan-pilsudskiy-pani-dogn/> [Е. Годник, Пан Пилсудский, пани Докналик и некто Булгаков, «Collegium» 1994, № 4–5, https://burago.com.ua/ezhi-godnik-%E2%80%A2-pan-pilsudskiy-pani-dogn/].

Gromova, Natal'ya. “Kleveta kak ulika,” Voprosy literatury 2007 no. 1. 25 April 2019. http://magazines.russ.ru/voplit [Н. Громова, Клевета как улика, «Вопросы литературы» 2007, № 1, http://magazines.russ.ru/voplit/2007/1/gr17.html].

Korcz, Karolina. “Mistrz i Małgorzata” Michaiła Bułhakowa w Polsce w latach 1969–1989. Diss. UAM Poznań, 2016.

Lenin, Vladimir. “Zapugannyye krakhom starogo i boryushchiyesya za novoye.” 26 April 2019 [В.И. Ленин, Запуганные крахом старого и борющиеся за новое, https://leninism.su/works/74-tom-35/1594-zapugannye-kraxom-starogo-i-boryushhiesya-za-novoe.html].

Masłoń, Krzysztof. “Mistrz, Małgorzata, morfina.” Do rzeczy 2019 no. 10.

Przebinda, Grzegorz. “‘Sto dwadzieścia jedna Małgorzata.’ O tekście pierwszego przekładu Mistrza i Małgorzaty.” Przegląd Rusycystyczny 2017 no. 2 (158).

Sokolov, Boris. Bulgakov. Entsiklopediya. Moskva: Lokid; Mif, 1996 [Б. Соколов, Булгаков. Энциклопедия, Локин: Миф, Москва1996].

Sokolov, Boris. Rasshifrovannyy Bulgakov. Tayny “Mastera i Margarity,’’ Moskva: Eksmo, 2010 [Б. Соколов, Расшифрованный Булгаков. Тайны „Мастера и Маргариты”, Эскмо, Москва 2010.]

Sokolov, Boris. Tri zhizni Mikhaila Bulgakova, Moskva: Ellis Lak, 1996 [Б. Соколов, Три жизни Михаила Булгакова, Элис Лак, Москва 1997].

Szczerek, Ziemowit, “Pijany jak Polak i inne stereotypy narodowe.’’ Interia.pl. 17 April 2007. 25 April 2019. <https://fakty.interia.pl/tylko-u-nas/news-pijany-jak-polak-i-inne-stereotypy-narodowe,nId,818497,nPack,1>.

Szczerek Ziemowit, “‘Zniszczyć Orła Białego!’ czyli wojna oczami bolszewika.” Interia.pl. 14 August 200. 25 April 2019, <https://fakty.interia.pl/tylko-u-nas/news-zniszczyc-orla-bialego-czyli-wojna-okiem-bolszewika,nId,865210,nPack,2>.

Wołodźko, Alicja. “Korespondencja.” Nowe Książki 1990 no. 10.

Woroszylski, Wiktor. “Tandeta wydawnicza i nie tylko.” Więź 1990 no. 4.

Yablokov, Yevgeniy. “Abecadło z pieca spadło, ili sluchay tak nazyvayemogo vran'ya.” Przegląd Rusycystyczny 2018 no. 1 (161).

Yablokov, Yevgeniy. Mikhail Bulgakov i mirovaya literatura. Sankt-Peterburg: Izdatel'stvo Dmitriy Bulanin, 2010 [Е. Яблоков, Михаил Булгаков и мировая литература, Издательство Дмитрий Буланин, Санкт-Петербург 2010].

Yermolinskiy, Sergey. O vremeni, O Bulgakove i o sebe, Moskva: Agraf, 2001 [С. Ермолинский, О времени, О Булгакове и о себе, Аграф, Москва 2001].

Pobierz

Opublikowane : 2019-07-23


WawrzyńczakA. (2019). Bułhakow zmanipulowany, czyli o „fachowym i wybitnym” przekładzie "Mistrza i Małgorzaty&quot;. Przegląd Rusycystyczny, (3). https://doi.org/10.31261/pr.7624

Aleksander Wawrzyńczak  aleksander.wawrzynczak@uj.edu.pl
Uniwersytet Jagielloński  Polska




Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).