Jeden rosyjski realonim czasownikowy w konfrontacji przekładowej

Roman Zbigniew Lewicki

doi:10.31261/pr.10042

Published: 2021-01-02

No. 2 (174) (2021)

One Russian verbal realogism in translational confrontation

Roman Zbigniew Lewicki

Section: Artykuły

https://doi.org/10.31261/pr.10042

Abstract

The paper is situated within the stream of culture-oriented translation studies, which intend to track confrontation between the addressee and the cultural context alien to him/her. It is within the line of contemporary humanities research, which aims at focusing on cultural and behavioural differentiation of societies. The subject of the current analysis is the Russian verb govet‘ (говеть), which belongs to the group of realogisms – names of specific elements of foreign reality, in particular, referring to the sphere of Orthodox religious rituals as transferred in translations. The corpus for analysis comprises 11 literary works from the 19th and 20th century, which were used to extract contexts containing the analyzed lexeme based on the Russian National Corpus together with its renderings into Polish. The analysis demonstrates different degree of transfer of particular elements of semantic structure, a diversity of techniques of translation used in the process as well as the implementation of syntactic changes as a vehicle for avoiding searching for an equivalent for the Russian lexeme. The conclusion of the study is that Polish translations have a tendency for cultural adaptation and fail to underline the distinctive nature of the Orthodox religious tradition.

Keywords:

translation, realogism, techniques of translation, religious vocabulary

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Lewicki, R. Z. (2021). One Russian verbal realogism in translational confrontation. Przegląd Rusycystyczny [Russian Studies Review], (2 (174). https://doi.org/10.31261/pr.10042

Cited by / Share

References

LITERATURA
Averintsev, Sergey (ed.). Khristianstvo. Entsiklopedicheskiy slovar' v trekh tomakh, Moskva: Nauchnoye izdatel'stvo Bol'shaya Rossiyskaya entsiklopediya, 1993 [Аверинцев, Сергей (гл. ред.). Христианство. Энциклопедический словарь в трех томах, Москва: Научное издательство Большая Российская энциклопедия, 1993].
Karaulov, Yuriy. Russkiy yazyk i yazykovaya lichnost’, Moskva: Nauka, 1987 [Караулов, Юрий. Русский язык и языковая личность, Москва: Наука, 1987].
Lemaître, Nicole, Quinson, Marie-Thérèse, Sot, Véronique. Słownik kultury chrześcijańskiej, przeł. i uzup. Tadeusz Szafrański, Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1997.
Lewicki, Roman. „Russkaya religioznaya leksika v perevodcheskoy konfrontatsii: izbrannyye priyemy perevoda.” Theolinguistic Studies of Slavic Languages / Teolingvistička proučavanja slovenskih jezika, Beograd: Srpska akademija Nauka i Umetnosti, Otdeljenje Jezika i Književnosti (= Srpski jezik u svetlu savremenih lingvističkih teorija, knj. 5), 2013. 153–167. [„Русская религиозная лексика в переводческой конфронтации: избранные приемы перевода”, Theolinguistic Studies of Slavic Languages / Tеолингвистичка проучавања cловенских језика, Београд: Српска Академија Наука и Уметности, Отдељење Језика и Књижевности (= Cрпски језик у светлу савремених лингвистичких теорија, књ. 5), 2013. 153–167].
Natsional’nyy korpus russkogo yazyka [Национальный корпус русского языка] <http://www.ruscorpora.ru> (dostęp: 20.09.2020)
Sorokin, Yuriy, Mikhaleva, Irina. „Pretsedentnyy tekst kak sposob fiksatsii yazykovogo soznaniya.” Yazyk i soznaniye: paradoksal'naya ratsional'nost’, Moskva: IYA RAN, 1993. 98-117 [Сорокин, Юрий, Михалева, Ирина. „Прецедентный текст как способ фиксации языкового сознания.” Язык и сознание: парадокcальная рациональность. Москва: ИЯ РАН, 1993. 98-117].
Vlakhov, Sergey, Florin, Sider. Neperevodimoye v perevode, Moskva: Mezhdunarodnyye otnosheniya, 1980 [Влахов, Сергей, Флорин, Сидер. Непереводимое в переводе, Москва: Международные отношения, 1980].
Yevgen'yeva, Anastasiya (ed.). Slovar' russkogo yazyka v chetyrekh tomakh, izd. 2-oye, ispr. i dopoln., Moskva: Russkiy yazyk, 1981 [Евгеньева, Анастасия (гл. ред.). Словарь русского языка в четырех томах, изд. 2-ое, испр. и дополн., Москва: Издательство «Русский язык», 1981].

ŹRÓDŁA
Chekhov, Anton. „Muzhiki.” Chekhov, Anton. Izbrannyye proizvedeniya v 3 tomakh, tom 3, Moskva: Khudozhestvennaya literatura, 1976 [Чехов, Антон. „Мужики.” Чехов Антон. Избранные произведения в 3 томах, том 3. Москва: Художественная литература, 1976].
Czechow, Antoni. Chłopi, przeł. Irena Bajkowska [w:] Czechow, Antoni. Opowiadania, t. 2, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1979.
Dostoyevskiy, Fedor. „Zapiski iz Mertvogo doma.” Dostoyevskiy Fedor. Povesti i rasskazy v dvukh tomakh, tom 1, Moskva: Khudozhestvennaya lityeratura, 1979 [Достоевский, Федор. „Записки из Мертвого дома.” Достоевский, Федор. Повести и рассказы в двух томах, том 1, Москва: Художественная литература, 1979].
Dostojewski, Fiodor. Wspomnienia z domu umarłych, przeł. Czesław Jastrzębiec-Kozłowski, Warszawa: PIW, 1957.
Gogol', Nikolay. „Noch' pered Rozhdestvom.” Gogol', Nikolay. Sochineniya v dvukh tomakh, tom 1, Moskva: Khudozhestvennaya literatura, 1971 [Гоголь, Николай. „Ночь перед Рождеством.” Гоголь, Николай. Сочинения в двух томах, том 1, Москва: Художественная литература, 1971].
Gogol, Mikołaj. Noc wigilijna, przeł. Jerzy Brzęczkowski, [w:] Gogol M., Opowiadania, Warszawa: Czytelnik, 1965, s. 19-70.
Gor'kiy, Maksim. Detstvo. V lyudyakh. Moi universitety, Moskva: Khudozhestvennaya literatura, 1975 [Горький, Максим. Детство. В людях. Мои университеты. Москва: Художественная литература, 1975].
Gorki, Maksym. Wśród ludzi, przeł. Krystyna Bilska, Warszawa: Książka i Wiedza, 1952.
Ostrovskiy, Aleksandr. „Groza.” Ostrovskiy, Aleksandr. Polnoye sobraniye sochineniy, Moskva: GIKHL, 1951 [Островский, Александр. „Гроза.” Островский, Александр. Полное собрание сочинений, Москва: ГИХЛ, 1951].
Ostrowski, Aleksander. Burza, przeł. Jerzy Jędrzejewicz [w:] Antologia dramatu rosyjskiego, 1, red. Maria Mazur, Warszawa: Czytelnik, 1952.
Pasternak, Boris. Doktor Zhivago, Moskva: Knizhnaya palata, 1989 [Пастернак, Борис. Доктор Живаго, Москва: Книжная палата, 1989].
Pasternak, Borys. Doktor Żywago, przeł. Ewa Rojewska-Olejarczuk, Warszawa: PIW, 1990.
Paustovskiy, Konstantin. Dalekiye gody, Moskva: AST–Astrel', 2007 [Паустовский, Константин. Далекие годы, Москва: АСТ–Астрель, 2007].
Paustowski, Konstanty. Dalekie lata, przeł. Jerzy Jędrzejewicz, Warszawa: Czytelnik, 1974.
Sholokhov, Mikhail. Tikhiy Don, Rostov-na-Donu: Rostovskoye knizhnoye izdatel'stvo, 1971 [Шолохов, Михаил. Тихий Дон, Ростов-на-Дону: Ростовское книжное издательство, 1971].
Szołochow, Michał. Cichy Don, przeł. Andrzej Stawar, Wacław Rogowicz, Warszawa: Książka i Wiedza, 1982.
Sholokhov, Mikhail. Podnyataya tselina, Rostov-na-Donu: Rostovskoye knizhnoye izdatel'stvo, 1972 [Шолохов, Михаил. Поднятая целина, Ростов-на-Дону: Ростовское книжное издательство, 1972].
Szołochow, Michał. Zorany ugór, przeł. Andrzej Stawar, Warszawa: Czytelnik, 1954.
Tolstoy, Aleksey. Khozhdeniye po mukam, Moskva: Khudozhestvennaya literatura, 1987 [Толстой, Алексей. Хождение по мукам, Москва: Художественная литература, 1987].
Tołstoj, Aleksy. Droga przez mękę, przeł. Władysław Broniewski, Warszawa: PIW, 1970.
Tolstoy, Lev. „Anna Karenina.” Tolstoy, Lev. Sobraniye sochineniy v 22 tomakh, tom 8-9, Moskva: Khudozhestvennaya literatura, 1983 [Толстой, Лев. „Анна Каренина.” Толстой, Лев. Собрание сочинений в 22 томах, том 8-9, Москва: Художественная литература, 1983].
Tołstoj, Lew. Anna Karenina, przeł. K. Iłłakowiczówna, PIW, Warszawa 1970, tom 2.
Tolstoy, Lev. „Voskreseniye.” Tolstoy, LevN. Sobraniye sochineniy v 22 tomakh, tom 13, Moskva: Khudozhestvennaya lityeratura, 1983 [Толстой, Лев. „Воскресение.” Толстой, Лев. Собрание сочинений в 22 томах, том 13, Москва: Художественная литература, 1983].
Tołstoj, Lew. Zmartwychwstanie, przeł. Wacław Rogowicz, Warszawa: Książka i Wiedza, 1986. Google Scholar

Roman Zbigniew Lewicki

olaro@vp.pl
https://orcid.org/0000-0002-6580-5796

Affiliation:

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Profesor, językoznawca, kierownik Katedry Językoznawstwa Słowiańskiego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Absolwent rusycystyki Uniwersytetu Leningradzkiego (1977). Zainteresowania naukowe: lingwistyka przekładu, językoznawstwo ogólne, współczesny język rosyjski. Autor ponad 130 prac naukowych oraz licznych przekładów. Publikował w Polsce, Rosji, Czechach, Austrii, Niemczech, Luksemburgu, Hiszpanii, Serbii. Wykładał także na Uniwersytecie w Saarbrücken (Niemcy). Promotor w 12 ukończonych przewodach doktorskich. Ważniejsze publikacje: Przekład wobec zjawisk podstandardowych, Lublin 1986; Konotacja obcości w przekładzie, Lublin 1993; Obcość w odbiorze przekładu, Lublin 2000; Chrześcijaństwo. Słownik rosyjsko-polski. Warszawa 2002; Polsko-rosyjski słownik nazw własnych, Lublin 2008; Zagadnienia lingwistyki przekładu, Lublin 2017 oraz 34 artykułów biobibliograficznych o lingwistach rosyjskich w: Stammerjohann, H. (ed.). Lexicon Grammaticorum. Who’s Who in the History of World Linguistics. Max Niemeyer Verlag, Tübingen 1996, 2^ndEd., revised and enlarged, vol. I–II, Max Niemeyer Verlag, Tübingen 2009. Inicjator i redaktor serii "Przekład – Język – Kultura" (I-V, Lublin 2002-2018).

Kontakt: olaro@vp.pl

No. 2 (174) (2021)
Published: 2021-03-20

ISSN: 0137-298X

10.31261/pr

Publisher

Polskie Towarzystwo Rusycystyczne oraz Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Submit

One Russian verbal realogism in translational confrontation

Abstract

Keywords:

Roman Zbigniew Lewicki

Information