Przestrzeń w projekcie “DAU” (reż. Ilja Chrżanowski). Konteksty
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest analizie przestrzeni w projekcie “DAU”, reżyserowanym przez Ilję Chrżanowskiego we współpracy m.in. z Jekateriną Oertel, Aleksiejem Sljusarczukiem i Ilją Permakowem. Filmy fabularne i dokumentalne, składające się na projekt, kręcone były w latach 2009–2012, głównie w Charkowie, w specjalnie wybudowanym dla tego celu mieście-instytucie naukowym. Celem artykułu jest zbadanie wybranych rozwiązań przestrzennych w projekcie, ich kontekstualizacja, w konsekwencji czego możliwe staje się powiązanie sfery architektonicznej z sferą behawioralną i cielesnością bohaterów. Narzędziem metodologicznym, wspomagającym ogląd wybranych przestrzeni tekstu, jest kategoria podziemia, zakorzeniona w utworze Notatki z podziemia Fiodora Dostojewskiego. W procesie interpretacji autorka zwraca uwagę na zakodowane w materii ciała i architektury związki z mechanizmami opresji, funkcjonującymi w systemie totalitarnym.
Słowa kluczowe
DAU; Chrżanowski; przestrzeń; podziemie; system totalitarny
Bibliografia
Bonitzer, Pascal. “Le Secret derrière la porte.” Cahiers du cinéma, no. 251/252 (1974). Citation from: Saul Friedlander. Refleksje nazizmu. Trans. Marcin Szuster. Warszawa: WUW, 1982.
Cavendish, Philip. “DAU: Outside and Beyond History.” Apparatus, no. 14 (2022). Accessed August 1, 2023. https://doi.org/10.17892/app.2022.00014.304.
Daraiseh, Isra and M. Keith Booker. “Jokes from Underground: The Disintegration of the Bourgeois Subject and the Progress of Capitalist Modernization from Dostoevsky to Todd Phillips’s Joker.” Literature/Film Quarterly 48, no. 3 (2020). Accessed August 1, 2023. https://lfq.salisbury.edu/_issues/48_3/jokes_from_underground_the_disintegration_of_the_bourgeois_subject_and_the_progress_of_capitalist_modernization_from_dostoevsky_to_todd_phillips_joker.html.
Dolin, Anton. “‘Dau’ — eto fil’m ili serial? Kak yego smotret’? Pravda, chto na s’’yemkakh bylo nasiliye? Anton Dolin otvechayet na glavnyye voprosy o proyekte Il’i Khrzhanovskogo.” Meduza, January 24, 2019. https://meduza.io/feature/2019/01/24/dau-eto-film-ili-serial-kak-ego-smotret-pravda-chtona-s-emkah-bylo-nasilie [Долин, Антон. “‘Дау’ — это фильм или сериал? Как его смотреть? Правда, что на съемках было насилие? Антон Долин отвечает на главные вопросы о проекте Ильи Хржановского.” Медуза, January 24, 2019. https://meduza.io/feature/2019/01/24/dau-eto-film-iliserial-kak-ego-smotret-pravda-chto-na-s-emkah-bylo-nasilie].
Dolin, Anton. “Prizrak svobody: Anton Dolin — o strastyakh po ‘Dau’ Il’i Khrzhanovskogo i samom proyekte.” Iskusstvo kino, January 29, 2019. https://kinoart.ru/opinions/phantom-of-dau [Долин, Антон. “Призрак свободы: Антон Долин — о страстях по ‘Дау’ Ильи Хржановского и самом проекте.” Искусство кино, January 29, 2019. https://kinoart.ru/opinions/phantom-of-dau].
Groys, Boris. “Aleksandr Deineka: The Eternal Return of the Athletic Body.” In Aleksandr Deineka (1899–1969): An Avant-garde for the Proletariat, edited by Erica Witschey and Erika Wolf. Madrid: Fundación Juan, 2011.
Harrison, Lonny. Archetypes from underground. Notes on the Dostoevskian self. Waterloo: Wilfrid Laurier University Press, 2016.
Januszkiewicz, Michał. “Człowiek jako rzecz albo oblicza reifikacji.” In Człowiek i rzecz. O problemach reifikacji w literaturze, filozofii i sztuce, edited by Seweryna Wysłouch and Bogumiła Kaniewska. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1999.
Lipovetsky, Mark. “DAU. Dir. Ilya Khrzhanovsky. Paris: Phenomen Films, 2019. 330 minutes. Color.” Slavic Review, no. 2 (2021). Accessed August 1, 2023. https://doi.org/10.1017/slr.2021.98.
Makarova, Evgeniya. “Soviet, Sacred, Sexual: The Carnivalised Architecture in Khrzhanovskiy’s DAU.” Apparatus, no. 14 (2022). Accessed August 1, 2023. https://doi.org/10.17892/app.2022.00014.308.
Morley, Rachel. “‘The Grinding of Sand on Tiles…’. Forms of Female Subjectivity in ‘DAU. Katya Tanya’.” Apparatus, no. 14 (2022). Accessed August 1, 2023. https://doi.org/10.17892/app.2022.00014.293.
Murawski, Michał. “Pearls Before Swine. An Interview with Denis Shibanov, the Architect of DAU.” Apparatus, no. 14 (2022). Accessed August 1, 2023. https://doi.org/10.17892/app.2022.00014.295.
Wanner, Adrian. “The Underground Man as Big Brother: Dostoevsky’s and Orwell’s Anti-Utopia.” Utopian Studies, no. 8 (1997): 77–88.
Yampol’skiy, Mikhail. “Dau. Ekstsess, isteriya, razrusheniye.” Seans, January 23, 2019, https://seance.ru/articles/dau-yampolski-fragmentum/ [Ямпольский, Михаил. “Дау. Эксцесс, истерия, разрушение.” Сеанс, January 23, 2019, https://seance.ru/articles/dau-yampolski-fragmentum/].
Zaezjev, Alexandre. “From Dusk till DAU: The Rise of Heterotopic Cinema in the Times of Pandemic.” Baltic Screen Media Review, no. 8 (2020): 69–80.
Zaezjev, Alexandre. “Gesamtkunstwerk Khrzhanovskiy? The Project DAU and the Legacy of Moscow Conceptualism.” Apparatus, no. 14 (2022). Accessed August 1, 2023. https://doi.org/10.17892/app.2022.00014.309.
Zvonkine, Eugénie and Anatoli Vlassov. “‘DAU is a process’. A Conversation with Director Ilya Khrzhanovskiy.” Apparatus, no. 14 (2022). Accessed August 1, 2023. https://doi.org/10.17892/app.2022.00014.299.
“DAU.” Accessed August 1, 2023. https://www.dau.com/en/about-us.
UAM
https://orcid.org/0000-0002-0433-9920
Beata Waligórska-Olejniczak – doktor habilitowana nauk humanistycznych, kierownik Zakładu Komparatystyki Literacko-Kulturowej w Instytucie Filologii Rosyjskiej i Ukraińskiej UAM. Autorka książek: Współczesne kino rosyjskie w obliczu traum wojennych. Kontekst literacki i kulturowy (2020); „Moskwa-Pietuszki” Wieniedikta Jerofiejewa i „Pulp Fiction” Quentina Tarantino w kluczu montażowego czytania (2013); „Sceniczny gest” w sztuce A. P. Czechowa „Mewa” i „taniec wyzwolony” jako estetyczny kontekst Wielkiej Reformy Teatralnej (2009); „Sacrum” w drodze. Jest także redaktor naczelną czasopisma „Studia Rossica Posnaniensia”. Zainteresowania badawcze: współczesne kino rosyjskie, literatura modernizmu rosyjskiego, komparatystyka interdyscyplinarna i intermedialna.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
