HARMONOGRAM PUBLIKACJI/CFP
„Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze” nr 35 (2025)
Call for Papers
Literatura rosyjska wobec doświadczenia totalitaryzmu
Po roku 1917 twórcom literatury rosyjskiej — w wyniku przejęcia władzy przez bolszewików — przyszło funkcjonować w całkowicie zmienionej rzeczywistości. Początkowo były to przede wszystkim ogromny chaos i niepewność wywołane wojną domową i komunizmem wojennym. Następnie, w roku 1921, zarządzeniem Lenina wprowadzona została Nowa Polityka Ekonomiczna, która spowodowała względną stabilizację społeczno-gospodarczą. Niemal do końca lat 20. pisarze rosyjscy posiadali ograniczony zakres wolności, która wraz z końcem dekady i przejęciem pełni władzy przez Stalina w krótkim czasie została całkowicie ograniczona. O ile w latach dwudziestych Rosja/Związek Radziecki pozostawał — pomimo wysiłków władz — państwem raczej autorytarnym niż totalitarnym, to wraz z początkiem pierwszej pięciolatki (1929) mówić już trzeba wyłącznie o totalitaryzmie. Resztki wolności posiadane przez twórców literatury rosyjskiej zostały zlikwidowane wraz z powołaniem do życia Związku Pisarzy Radzieckich (1932) i narzuceniem im na pierwszym zjeździe Związku (1934) realizmu socjalistycznego jako jedynej w zasadzie metody twórczej (oczywiście w oficjalnym obiegu). Chociaż totalitarne okowy zostały nieco poluzowane po śmierci Stalina w roku 1953, to ani w czasach odwilży, a tym bardziej zastoju o powrocie do normalności nie mogło być mowy. Zapoczątkowała ją dopiero gorbaczowowska pieriestrojka, która umożliwiła podjęcie nowych, zakazanych dotąd tematów prezentowanych w poetykach nie mających wiele wspólnego z socrealizmem. Mogło się wówczas wydawać, że okres totalitaryzmu w Rosji skończył się definitywnie. Niestety, Rosję Putina ponownie trzeba uznać za klasyczne państwo totalitarne. Pisarze rosyjscy przebywający w Rosji raz jeszcze znaleźli się w sytuacji całkowitego ograniczenia swobody twórczej.
W ramach numeru tematycznego proponujemy podjęcie następujących tematów:
— twórcy literatury rosyjskiej wobec ograniczeń ze strony cenzury
— twórcy literatury rosyjskiej wobec ograniczeń realizmu socjalistycznego
— tabu w literaturze rosyjskiej
— zjawisko samizdatu
— socrealizm, konceptualizm, postmodernizm i inne zjawiska w podziemiu literackim
— literatura systemowa i pozasystemowa w okresie stalinowskim i po Stalinie
— krytyka władzy radzieckiej i realiów życia w ZSRR w utworach dopuszczonych do publikacji po roku 1953 (proza wiejska, proza liryczna, twórczość Jurija Trifonowa itp.)
— miejsce satyry w literaturze rosyjskiej
— temat łagrów, czystek, prześladowań w literaturze rosyjskiej
— sytuacja twórców pozasystemowych w czasach stalinowskich i po roku 1953
— totalitaryzm a emigracja wewnętrzna twórców literatury rosyjskiej
— miejsce dystopii i antyutopii w literaturze rosyjskiej
— literatura rosyjska wobec systemu totalitarnego w putinowskiej Rosji
Na teksty o objętości do 40 tys. znaków czekamy do końca 2024 roku. Językami publikacji są: język polski, angielski i rosyjski. Będziemy wdzięczni za przesyłanie tekstów poprzez platformę OJS (zakładka „Zgłoś tekst”): https://journals.us.edu.pl/index.php/RSL/about/submissions
„Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze” nr 34 (2024)
Call for Papers
Literatura i kultura postsowieckiej emigracji rosyjskiej
W książce Literatura rosyjska na wygnaniu, będącej pierwszą znaczącą próbą przedstawienia rosyjskiej literatury emigracyjnej okresu 1920–1939, Gleb Struwe konstatował, że nie nadszedł jeszcze czas na podsumowania, gdyż jest ona wciąż zjawiskiem żywym i podlega procesom wielokierunkowego rozwoju. Prawie sto lat później myśl ta okazuje się wciąż aktualna. Po roku 1991 ogłoszono koniec literatury emigracyjnej jako odrębnej gałęzi literatury rosyjskiej. Trzydzieści lat później obserwujemy intensywny rozwój twórczości rosyjskiej diaspory w różnych częściach świata. Po rozpadzie Związku Sowieckiego przewidywane wcześniej powroty uchodźców nie okazały się tak częste, jak kolejne wyjazdy z Rosji. Po fali emigracji ekonomicznej lat 90. nastąpił exodus wywołany niezgodą na powrót totalitarnego reżimu. Obecnie zmienia się zarówno misja jak i poczucie tożsamości pisarzy nowej fali emigracji. Twórcy, którzy opuścili Rosję po 1991 roku, przyjęli różne postawy wobec kultury nowego kraju i rodzimej: stan przejściowy, transkulturowy; asymilacja w nowej kulturze i przyjęcie nowej tożsamości; silna więź z kulturą Rosji przy jednoczesnej niezgodzie na jej dogmaty ideologiczne.
Ostatnia fala rosyjskiej emigracji, będąc wciąż jeszcze in statu nascendi, pozostaje zjawiskiem mało zbadanym. Celem proponowanego przez nas spotkania będzie zatem refleksja naukowa nad dorobkiem twórców rosyjskich, którzy opuścili kraj po rozpadzie Związku Sowieckiego.
Zapraszamy do dyskusji nad następującymi tematami związanymi z postsowiecką falą emigracji rosyjskiej:
— tendencje rozwojowe literatury rosyjskiej poza granicami kraju po 1991 roku;
— różne aspekty twórczości nowych przedstawicieli diaspory rosyjskiej;
— refleksja nad tradycjami literatury rosyjskiej i kultury zachodniej w dziełach; emigrantów nowej fali;
— związki twórczości pisarzy fali postsowieckiej z literaturą fal poprzednich.
Na teksty o objętości do 40 tys. znaków czekamy do końca 2023 roku. Językami publikacji są: język polski, angielski i rosyjski. Będziemy wdzięczni za przesyłanie tekstów poprzez platformę OJS (zakładka „Zgłoś tekst”): https://journals.us.edu.pl/index.php/RSL/about/submissions
„Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze” nr 33 (2023)
Call for Papers
Dyskurs postkolonialny, postzależnościowy i posttotalitarny w literaturze i kulturze państw Europy Środkowej i Wschodniej
Rozważania w tegorocznym numerze mają na celu umieszczenie państw Europy Środkowej i Wschodniej oraz ich literatur i kultur w perspektywie postkolonialnej/posttotalitarnej/postzależnościowej. Biorąc pod uwagę skomplikowaną i nierzadko tragiczną historię tych obszarów, wydają się one wręcz predysponowane do tego rodzaju badań. Proponujemy krytyczne odczytanie literatur i kultur zarówno tych państw, które w swojej historii występowały najczęściej (chociaż nie zawsze) w roli agresora/zaborcy/kolonizatora — raz jeszcze za przykład może posłużyć Rosja i literatura rosyjska, na różne sposoby udzielająca wsparcia imperialnym wysiłkom państwa, niemniej w kluczu tym można też sytuować Polskę lub Węgry — jak i tych, które zmuszone były dawać odpór państwom i kulturom silniejszym, mającym za sobą nie tylko siłę zbrojną, ale także wsparcie instytucji państwowych i kulturalnych. W regionie Europy Środkowej i Wschodniej tego rodzaju zaborcze postawy były, zwłaszcza w przeszłości, czymś zwyczajnym i skutkowały kontrnarracją ze strony kultur słabszych, usiłujących dać odpór narracjom zaborców/kolonizatorów. Jako przykład mogą posłużyć zmagania kultury czeskiej z niemiecką, słowackiej z węgierską, ukraińskiej i białoruskiej z rosyjską i polską, litewskiej z polską czy serbskiej z chorwacką. Wykaz ten można kontynuować jeszcze długo, włączając doń również aktualne konflikty.
W ramach aktualnego numeru proponujemy namysł nad takimi zagadnieniami, jak:
— formy pośredniego uczestnictwa pisarzy w strategiach kolonizacyjnych, unifikacyjnych, marginalizujących, powstrzymujących terytoria podległe/podbite/przyłączane/anektowane od przemawiania własnym głosem,
— udział elit intelektualnych danego narodu i państwa w opracowywaniu rozwiązań retorycznych, służących maskowaniu ekspansjonistycznej natury i skłonności,
— odejście od traktowania tekstów kultury jako „niewinnych” i „przezroczystych” i uznanie ich za środki służące zdobywaniu i utrzymywaniu kolonialnych posiadłości,
— obecność w literaturze i kulturze pośredniczących technik władzy,
— rosyjska a radziecka forma imperializmu,
— stereotypy narodowe, kulturowe, obyczajowe funkcjonujące w języku zaborców/kolonizatorów na temat narodów podporządkowanych (i odwrotnie),
— kondycja kultur zdekolonizowanych/posttotalitarnych,
— egzystencja pogranicza i kresów, marginalizacja, wykluczenie,
— doświadczenie okupacyjnej i kolonialnej zależności.
Na teksty o objętości do 40 tys. znaków czekamy do końca 2022 roku. Językami publikacji są: język polski, angielski i rosyjski. Będziemy wdzięczni za przesyłanie tekstów poprzez platformę OJS (zakładka „Zgłoś tekst”): https://journals.us.edu.pl/index.php/RSL/about/submissions
