Próba ożywienia przeszłości. Metapowieść Aleksieja Makuszyńskiego "Город в долине"
Abstrakt
Niniejszy artykuł poświęcony jest kwestii relacji między przeszłością a teraźniejszością w metapowieści Miasto w dolinie, napisanej przez rosyjskiego pisarza emigracyjnego Aleksieja Makuszyńskiego. Rozważania koncentrują się na postaci głównego bohatera, który podejmuje nieudaną próbę napisania powieści o wojnie domowej w Rosji. Celem artykułu jest ukazanie przyczyn i kluczowych aspektów przedstawionego przez Makuszyńskiego obrazu twórczej porażki, który został zbudowany wokół takich opozycji jak przeszłość–teraźniejszość, osobiste–historyczne, pamięć–wyobrażenie oraz jest ściśle związany z kwestiami interakcji między autorem a tekstem czy fikcją a historią. Najważniejsze wnioski są takie, że Miasto w dolinie potwierdza niemożność wykorzystania tekstu literackiego jako narzędzia wskrzeszania przeszłości, a dzieło nie może zastąpić pamięci i przekształcić tego, co historyczne, w to, co osobiste. Literatura i historia mogą się uzupełniać, ale pełna ich synteza jest a priori niemożliwa.
Słowa kluczowe
Miasto w dolinie; Aleksiej Makuszyński; metaproza; pamięć i historia; literatura emigracji poradzieckiej
Bibliografia
Aleksey Makushinskiy o romane ‘Gorod v doline’,” oktyabr’ 2021, https://www.youtube.com/watch?v=jHUvHLNdf_s. Accessed 23 May 2024 [“Алексей Макушинский о романе ‘Город в долине’,” октябрь 2021, https://www.youtube.com/watch?v=jHUvHLNdf_s. Дата обращения: 23 мая 2024].
Apresyan, Yuriy. “Kak ponimat’ ‘Dar’ Nabokova.” https://danefae.org/pprs/levin/derenik.htm. Accessed 23 May 2024 [Апресян, Юрий. “Как понимать ‘Дар’ Набокова.” https://danefae.org/pprs/levin/derenik.htm. Дата обращения: 23 мая 2024].
Bykov, Dmitriy. “Pochemu nevozmozhen segodnya russkiy roman — ni na sovremennom, ni na istoricheskom materiale, da i fantastika davno ne videla proryvov?” Novaya gazeta, no. 49, 2012, https://ru-bykov.livejournal.com/1386609.html. Accessed 23 May 2024 [Быков, Дмитрий. “Почему невозможен сегодня русский роман — ни на современном, ни на историческом материале, да и фантастика давно не видела прорывов?” Новая газета, № 49, 2012, https://ru-bykov.livejournal.com/1386609.html. Дата обращения: 23 мая 2024].
Chugriyeva, Yekaterina. “Poetika goroda v romane A. Makushinskogo ‘Gorod v doline’.” Filologicheskiye issledovaniya, no. 1, 2015, https://academy.petrsu.ru/journal/article.php?id=2887. Accessed 23 May 2024 [Чугриева, Екатерина. “Поэтика города в романе А. Макушинского ‘Город в долине’.” Филологические исследования, № 1, 2015, https://academy.petrsu.ru/journal/article.php?id=2887. Дата обращения: 23 мая 2024].
Khirsh, Marianna. “Chto takoye postpamyat’.” Transl. Kharlanova, Kseniya. http://pmem.ru/index.php?id=7364. Accessed 23 May 2024 [Хирш, Марианна. “Что такое постпамять.” Перев. Харланова, Ксения. http://pmem.ru/index.php?id=7364. Дата обращения: 23 мая 2024].
Kollingvud, Robin Dzhordzh. Ideya istorii. Avtobiografiya. Transl. Aseyev, Yuriy. Moskva: Nauka, 1980 [Коллингвуд, Робин Джордж. Идея истории. Автобиография. Перев. Асеев, Юрий. Москва: Наука, 1980].
Lipovetskiy, Mark. “Iz predystorii russkogo postmodernizma (metaproza Vladimira Nabokova ot ‘Dara’ do ‘Lolity’).” Russkiy postmodernizm (Ocherki istoricheskoy poetiki). 44–106. Yekaterinburg: Ural’skiy gosudarstvennyy pedagogicheskiy universitet, 1997 [Липовецкий, Марк. “Из предыстории русского постмодернизма (метапроза Владимира Набокова от ‘Дара’ до ‘Лолиты’).” Русский постмодернизм (Очерки исторической поэтики). 44–106. Екатеринбург: Уральский государственный педагогический университет, 1997].
Makushinskiy, Aleksey. Gorod v doline. Sankt-Peterburg: Aleteyya, 2013 [Макушинский, Алексей. Город в долине. Санкт-Петербург: Алетейя, 2013].
Matveyeva, Yuliya. “Tema Grazhdanskoy voyny v Rossii v sovremennoy russkoy literature: perspektivy dvizheniya, ili zaversheniye kul’turnogo tsikla? (A. Makushinskiy, L. Yuzefovich).” Przegląd Wschodniosłowiański, no. IX/2, 2018: 101–134 [Матвеева, Юлия. “Тема Гражданской войны в России в современной русской литературе: перспективы движения, или завершение культурного цикла? (А. Макушинский, Л. Юзефович).” Przegląd Wschodniosłowiański, № IX/2, 2018: 101–134].
Nora, Pierre. “Między pamięcią i historią: Les lieux de Mémoire.” Transl. Mościcki, Paweł. Tytuł roboczy: Archiwum, no. 2, 2009: 4–12.
Rikër, Pol’. Pamyat’, istoriya, zabveniye. Transl. Blauberg, Irina, Vdovina, Irena, Machul’skaya, Ol’ga, Tavrizyan, Gayane. Moskva: Izdatel’stvo gumanitarnoy literatury, 2004 [Рикёр, Поль. Память, история, забвение. Перев. Блауберг, Ирина, Вдовина, Ирена, Мачульская, Ольга, Тавризян, Гаянэ. Москва: Издательство гуманитарной литературы, 2004].
Savel’yeva, Marina. “Posvyashchayetsya ‘Dvigubskim’.” Kreshchatik, no. 3, 2012, https://magazines.gorky.media/kreschatik/2012/3/posvyashhaetsya-dvigubskim.html. Accessed 23 May 2024 [Савельева, Марина. “Посвящается ‘Двигубским’. ” Крещатик, № 3, 2012, https://magazines.gorky.media/kreschatik/2012/3/posvyashhaetsya-dvigubskim.html. Дата обращения: 23 мая 2024]
Stavitskaya, Mayya. “Sindrom Samozvantsa.” Berlin. Berega, no. 1, 2024: 146–149 [Ставитская, Майя. “Синдром Самозванца.” Берлин. Берега, № 1, 2024: 146–149]
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
https://orcid.org/0000-0002-9963-1798
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
