Ograniczanie Irlandii. Badania (po)nad granicami i literatura rozbiorowa
Abstrakt
Referendum w Zjednoczonym Królestwie zorganizowane 23 czerwca 2016 roku, a następnie brexit formalnie przeprowadzony na początku 2020 roku i sfinalizowany po upłynięciu okresu przejściowego z początkiem 2021 roku wpływają znacząco na status granicy na wyspie Irlandia. Po opuszczeniu przez Zjednoczone Królestwo Unii Europejskiej granica oddzielająca Republikę Irlandii od Irlandii Północnej stała się także granicą Unii Europejskiej. Nawet jeśli z dnia na dzień życie mieszkańców Irlandii korzystających z przejść granicznych nie zmieniło się diametralnie, to powolne, dalekosiężne zmiany zachodzą w samej świadomości Irlandczyków i Brytyjczyków, a także w uwarunkowaniach ekonomicznych i perspektywach społeczno-politycznych po obu stronach nowej/starej granicy. Spojrzenie na jej historię oraz kontekst kulturowy i geopolityczny, jaki proponuje niniejszy esej, opiera się na badaniach z obszaru border studies. Poszerzenie eseju o wybrane aspekty badań nad pamięcią kulturową pozwala na ukazanie interesów i aspiracji mieszkańców terenów przygranicznych, którzy oparcie znajdują we własnej tradycji kulturowej i dyskursach literackich. Celem tego artykułu jest ukazanie wielowymiarowości takiego pojęcia jak granica w okolicznościach zdefiniowanych przez wyniki brytyjskiego referendum z 2016 roku. Optyka i retoryka mocarstwowa, tak chętnie stosowania przez rządzących Zjednoczonym Królestwem konserwatystów, na czele z Borisem Johnsonem, nie uwzględnia wymiaru lokalnego, regionalnego i mniejszościowego. W przypadku najbardziej poszkodowanych mieszkańców Irlandii Północnej (obok Szkocji) status niepogodzonej z opuszczeniem Unii Europejskiej mniejszości paradoksalnie przysługuje 56% głosujących w referendum dorosłych obywateli tego regionu.
Słowa kluczowe
granica; Irlandia Północna; brexit; pamięć kulturowa; literatura rozbiorowa; nacjonalizm
Bibliografia
Alexander Neal, 2010: Ciaran Carson: Space, Place, Writing. Liverpool: Liverpool University Press.
Anderson Darran, 2020: Inventory. A River, A City, A Family. London: Chatto & Windus.
Bernard Anna, 2010: Forms of Memory: Partition as a Literary Paradigm. „Alif: Journal of Comparative Poetics”, no. 30, s. 9–33.
Carr Garrett, 2017: The Rule of the Land: Walking Ireland’s Border. London: Faber & Faber.
Carson Ciaran, 1995: Jacta Est Alea. „Poetry”, October–November: Contemporary Irish Poetry, s. 20. [Online:] https://www.poetryfoundation.org/poetrymagazine/browse?contentId=39374 [dostęp: 31.12.2018].
Cleary Joe, 2004: Literature, Partition and the Nation-State: Culture and Conflict in Ireland, Israel and Palestine. Cambridge: Cambridge University Press.
Deane Seamus, 1998: Czytając w ciemności. Tłum. Janusz Ruszkowski. Poznań: Zysk i S-ka.
Diener Alexander, Hagen Joshua, 2010: Introduction: Borders, Identity and Geoplitics. In: Borderlines and Borderlands: Political Oddities at the Edge of the Nation State. Eds. Alexander C. Diener, Joshua Hagen. Lanham–Boulder–Toronto–New York–Plymouth, UK: Rowman & Littlefield Publishers, s. 1–14.
Drong Leszek, 2019: Tropy konfliktu. Retoryka pamięci kulturowej we współczesnej powieści północnoirlandzkiej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Erll Astrid, 2011: Travelling Memory. „Parallax”, vol. 17 (4), s. 4–18.
Erll Astrid, 2018: Homer: A Relational Mnemohistory. „Memory Studies”, vol. 11 (3), https://doi.org/10.1177/1750698018771858, s. 274–286.
EU Referendum, 2016: EU Referendum: Northern Ireland Votes to Remain. 24.07.2016. [Online:] https://www.bbc.com/news/uk-northern-ireland-36614443 [dostęp: 30.12.2018].
Fenton Siobhán, 2018: The Good Friday Agreement. London: Biteback Publishing.
Greenblatt Stephen, 2009: Cultural Mobility: A Manifesto. Cambridge: Cambridge University Press.
Heaney Seamus, 1998: [from: Whatever You Say Say Nothing]. In: Idem: Opened Ground: Selected Poems 1966–1996. London: Faber & Faber, s. 131–133.
Heaney Seamus, 2001: The Border Campaign. In: Idem: Electric Light. London: Faber & Faber, s. 18.
Heslinga Marcus Willem, 1971: The Irish Border as a Cultural Divide: A Contribution to the Study of Regionalism in the British Isles. Assen: Van Gorcum.
Hutchinson Wesley, 2018: The Northern Ireland Troubles: What Was There to Photograph? „Przegląd Kulturoznawczy”, nr 3 (37), https://doi.org/10.4467/20843860PK.18.020.10105, s. 365–380.
Keefe Patrick Radden, 2018: Say Nothing: A True Story of Murder and Memory in Northern Ireland. London: William Collins.
Kubicka Emilia, 2012: O pojęciu granicy – raz jeszcze. „Linguistica Copernicana”, nr 1(7), s. 209–227.
Mars Sylvia de et al., 2018: Bordering Two Unions: Northern Ireland and Brexit. Bristol: Policy Press.
McCurry Cate, 2018: State Papers. „Belfast Telegraph”, 29.12.2018. [Online:] https://www.belfasttelegraph.co.uk/news/northern-ireland/state-papers-claims-of-shoottokill-policy-by-the-ruc-at-theheight-of-troubles-had-grave-implications-for-garda-cooperationsaid-dublin-justice-minister-37663624.html [dostęp: 30.12.2018].
Nash Catherine, Reid Bryonie, Graham Brian, 2013: Partitioned Lives: The Irish Borderlands. London–New York: Routlege.
The Northern Ireland Peace Agreement, 1998. [The Agreement reached in the multi-party negotiations 10 April 1998]. [Online:] https://peacemaker.un.org/sites/peacemaker.un.org/files/IE%20GB_980410_Northern%20Ireland%20Agreement.pdf [dostęp: 30.12.2018].
Northern Ireland Statistic & Research Agency, 2012: Census 2011. Key Statistics for Northern Ireland. December 2012. [Online:] https://www.nisra.gov.uk/sites/nisra.gov.uk/files/publications/2011-census-results-key-statistics-northern-ireland-report-11-december-2012.pdf [dostęp: 31.12.2018].
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
