Po-słowie katowickiej neoawangardy. Wokół tekstów Antoniego Halora i Zygmunta Stuchlika
Abstrakt
Głównym celem artykułu jest otwarcie dyskusji na temat literackich i okołoliterackich wątków twórczości górnośląskich artystów – Antoniego Halora i Zygmunta Stuchlika. Bohaterowie szkicu należą do katowickiego środowiska neoawangardowego, zrzeszonego wokół grupy Oneiron, której właściwy czas aktywności przypada na przełom lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku. Autorka analizuje relacje, łączące tekstowe i wizualne wątki dorobku obu twórców. Artykuł składa się z dwu części: pierwsza zawiera wstępne rozpoznanie Kopertografiki Halora, będącej prekursorskim przejawem sztuki poczty w kraju, a także krótką analizę kilku tłumaczeń autora, wydawanych w pojedynczych egzemplarzach, w formie książek artystycznych. Druga część tekstu poświęcona została Stuchlikowi i analizie jego onirycznych małych próz oraz wiersza, pozostającego dotąd w zbiorach archiwalnych.
Słowa kluczowe
Oneiron; mail art; Kopertografika; neoawangarda; sen; symetria
Bibliografia
[b.a.], 1966: Świetny pomysł Halora. „Dookoła Świata”, nr 28.
Bachelard Gaston, 1975: Dom rodzinny i dom oniryczny. W: Idem: Wyobraźnia poetycka. Wybór pism. Wyboru dokonał Henryk Chudak. Przeł. Henryk Chudak, Anna Tatarkiewicz. Przedmowa Jan Błoński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Battisini Matilde, 2002: Symbole i alegorie. Tłum. Karolina Dyjas. Warszawa: Wydawnictwo Arkady.
Białkowski Grzegorz, 1968: Nauka a poezja. W: Ruchome granice. Szkice i studia. Red. Marian Grześczak. Gdynia: Wydawnictwo Morskie.
Bogusz Marian, 1966: Metafizyka materii. „Kultura”, nr 12.
Bolecki Włodzimierz, 2002: Modernizm w literaturze polskiej XX wieku: rekonesans. „Teksty Drugie”, nr 4.
Cirlot Juan-Eduardo, 2007: Oko. W: Idem: Słownik symboli. Przekł. Ireneusz Kania. Wyd. 2 (dodruk). Kraków: Znak.
Deleuze Gilles, Guattari Félix, 2016: Czym jest literatura mniejsza? W: Eidem: Kafka. Ku literaturze mniejszej. Tłum. Anna Zofia Jaksender, Kajetan Maria Jaksender. Wstęp, red. nauk., sprawdzenia zgodności z oryginałem Cezary Rudnicki. Posłowie Kajetan Maria Jaksender. Kraków: Wydawnictwo Eperons-Ostrogi.
Diderot Denis, 1953: Traktat o ślepcach. W: Idem: Wybór pism filozoficznych. [Przekł. Julian Rogoziński, Julia Hartwig]. Warszawa: Państwowy Instytu Wydawniczy.
Donne Jonh, [b.r.]: Medytacja XVII. Tłum. Antoni Halor. Archiwum prywatne Antoniego Halora w Siemianowicach Śląskich. Rękopis.
Dudek Zenon Waldemar, 2007: Jungowska psychologia marzeń sennych. Teoria, praktyka, interpretacje. Wyd. 2 poszerz. Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury Eneteia.
Dziamski Grzegorz, 1995: Mail art, czyli każdy jest twórczy. W: Idem: Awangarda po awangardzie. Od neoawangardy do postmodernizmu. Poznań: Wydawnictwo Fundacja Humaniora.
Fiedorczuk Julia, Beltrán Gerardo, 2015: Ekopoetyka. Ekologiczna obrona poezji. [Biblioteka Iberyjska]. Warszawa: Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich (Uniwersytet Warszawski)–Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego (Warszawa).
Franz Marie-Louise von, 2015: Wykład 8. W: Eadem: Alchemia. Wprowadzenie do symboliki i psychologii. Tłum. Małgorzata Kalinowska. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Gawlik Paweł, Waniek Laura, 2018: O katowickiej grupie Oneiron. W: Awangarda/Underground. Idee, historie, praktyki w kulturze polskiej i czeskiej. Red. Agnieszka Karpowicz, Weronika Parfianowicz, Xawery Stańczyk. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Halor Antoni, 1960–1966: Kopertografika. Archiwum prywatne Jakuba Halora w Siemianowicach Śląskich.
Halor Antoni, 2003: Legenda i prawda. Wokół wybranych mitów w kulturze śląskiej. Uniwersytet Śląski w Katowicach. Katowice. Manuskrypt.
Jung Carl Gustav, 1993: O istocie snów. Tłum. Robert Reszke. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Jung Carl Gustav, 2016: Archetypy i nieświadomość zbiorowa. Przeł. Robert Reszke. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Koziołek Krystyna, 2017: Dotyk literatury. W: Eadem: Czas lektury. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Meyrink Gustav, 1967: Zegarmistrz. Tłum. Antoni Halor. [Książka artystyczna]. Siemianowice: [wydawnictwo własne]. Archiwum prywatne Antoniego Halora w Siemianowicach Śląskich.
Meyrink Gustav, 1993: Zegarmistrz. Tłum. Leszek Matela. „Nie z Tej Ziemi”, nr 3.
Meyrink Gustav, 2020: Der Uhrmacher – Prag – Fiktion. 13.07.2020. [Online:] https://aventin.de/der-uhrmacher-12-fiktion-von-gustav-meyrink [dostęp: 10.09.2020].
Orska Joanna, 2018: Nauka chodzenia. O tekstach programowych późnej awangardy. W: Nauka chodzenia. Teksty programowe późnej awangardy. T. 1. Red. Wojciech Browarny, Paweł Mackiewicz, Joanna Orska. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Rypson Piotr, wybrał i oprac., 1985: Mail art czyli Sztuka poczty. Warszawa: Akademia Ruchu.
Sławek Tadeusz, 2019a: Kafka. Życie w przestrzeni bez rozstrzygnięć. Mikołów: Instytut Mikołowski.
Sławek Tadeusz, 2019b: [Wywiad w dniu 25 czerwca 2019]. Przeprowadziła Joanna Szweda. Katowice. Archiwum prywatne autorki.
Sobolewska Anna, 1999: Jak sen jest zrobiony? Poetycka materia snu. W: Oniryczne tematy i konwencje w literaturze polskiej XX wieku. Red. Ilona Glatzel, Jerzy Smulski, Anna Sobolewska. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Strzemiński Władysław, 1958: Teoria widzenia. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Stuchlik Zygmunt, 2008: Relacje z nocnych podróży. Katowice: Śląsk.
Stuchlik Zygmunt, 2019: [Wywiad w dniu 4 września 2019]. Przeprowadziła Joanna Szweda. Orzesze. Archiwum prywatne autorki.
Urbanowicz Andrzej, 2006: Dotknięcia, ślady. W: Oneiron – ein esoterischer Künstlerkreis aus Kattowitz / Ezoteryczny krąg artystów z Katowic. Hrsg. Peter Mrass et al. Übers. Jacek Mrass. Katowice: „KOS”.
Villon François, 1461: Wielki Testament. Tłum. Tadeusz Boy-Żeleński. Wolne lektury. [Online:] https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/wielki-testament.html [dostęp: 11.09.2020].
Zagrodzki Janusz, red., 2004: Katowicki underground artystyczny po 1953 roku. Oprac. Stanisław Ruksza. Katowice: Galeria Sztuki Współczesnej BWA.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
