Odblokować alternatywną przyszłość. Performatywna poezja Tomasza Bąka
Abstrakt
W artykule twórczość poetycka Tomasza Bąka analizowana jest pod kątem odzyskania wyobraźni na temat przyszłości. Poeta krytykuje system kapitalizmu postfordowskiego i jednocześnie eksploruje pole myślenia utopijnego. Autor tekstu przedstawia sposób, w jaki poezja może być odpowiedzią na kryzys wyobraźni spowodowany paraliżem realizmu kapitalistycznego Marka Fishera. Poemat Bailout Tomasza Bąka jest jasną deklaracją pozytywnej przyszłości, która będzie realną alternatywą dla procesu kasowania przyszłości, czyli bardzo ważnego paradygmatu semiokapitalizmu i kapitalizmu postfordowskiego.
Słowa kluczowe
humor; krytyka ideologii; kapitalizm postfordowski; performans; poezja zaangażowana
Bibliografia
Ahmed Sara, 2013: Ekonomie afektywne. Przeł. Monika Glosowitz. „Opcje”, nr 1–2, s. 16–23.
Auslander Philip, 2007: Presence and Resistance. Postmodernism and Cultural Politics in Contemporary American Performance. The University of Michigan Press, Michigan.
Badiou Alain, 2010: Byt i zdarzenie. Przekł. Paweł Pieniążek. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Bąk Tomasz, 2011: Kanada. Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, Poznań.
Bąk Tomasz, 2016: [beep] Generation. Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, Poznań.
Bąk Tomasz, 2018: Utylizacja. Pęta miast. Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, Poznań.
Bąk Tomasz, 2019: Bailout. Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, Poznań.
Berardi Franco, 2009: Precarious Rhapsody. Semiocapitalism And the Pathologies of the Post-alpha Generation. Minor Compositions, London.
Berardi Franco, 2011: After the Future. AK Press, Edinburgh–Oakland–Baltimore.
Berardi Franco, 2018: Breathing. Chaos and Poetry. Semiotext(e), South Pasadena.
Braidotti Rosi, 2014: Po człowieku. Przekł. Joanna Bednarek, Agnieszka Kowalczyk. Przedmowa do wyd. pol. Joanna Bednarek. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Carlson Marvin, 2007: Performans. Przeł. Edyta Kubikowska. Red. nauk. wyd. pol. Tomasz Kubikowski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Dean Jodi, Fisher Mark, 2014: We Can’t Afford to Be Realists. A Conversation. W: Reading Capitalist Realism. Ed. Alison Shonkwiler, Leigh Claire La Berge. University of Iowa Press, Iowa, s. 26–38.
Deleuze Gilles, 1989: Masochism. Coldness and Cruelty. Trans. Jean McNeil, Aude Willm. Zone Books, New York.
Deleuze Gilles, 2016: Krytyka i klinika. Przeł. Bogdan Banasiak, Paweł Pieniążek. Wydawnictwo Officyna, Łódź.
Dowbor Ladislau, 2020: Poza kapitalizm. Nowa architektura społeczna. Przeł. Zbigniew Marcin Kowalewski. Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa.
Fisher Mark, 2020: Realizm kapitalistyczny. Czy nie ma alternatywy? Przeł. i posłowiem opatrzył Andrzej Karalus. Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa.
Glosowitz Monika, 2019: Maszynerie afektywne. Literackie strategie emancypacji w najnowszej polskiej poezji kobiet. Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.
Gräbner Cornelia, 2007: Off the Page and Off the Stage: the Performance of Poetry and Its Public Function. University of Amsterdam, Amsterdam.
Haiven Max, 2014: Crises of Imagination, Crises of Power. Capitalism, Creativity and the Commons. Zed Books, London–New York.
Kaczmarski Paweł, 2018: Wysoka łączliwość. Szkice o poezji współczesnej. Fundacja na rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza, Wrocław.
MacAloon John J., red., 2009: Rytuał, dramat, święto, spektakl. Wstęp do teorii widowiska kulturowego. Przekł. Katarzyna Przyłuska-Urbanowicz. Posłowie do wyd. pol. Wojciech Dudzik. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Marks Karol, [1947]: Wojna domowa we Francji. Rozdział V: Komuna Paryska. https://www.marxists.org/polski/marks-engels/1871/wdwf/05.htm [dostęp: 20.05.2021].
McKenzie Jon, 2011: Performuj albo… Od dyscypliny do performansu. Wstęp i przekł. Tomasz Kubikowski. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków.
Stiegler Bernard, 2019: Ukonstytuować Europę. 1: W świecie, który nie ma wstydu. Współpraca Jean-Marc Adolphe et al. Tłum. Michał Krzykawski. Red. Kajetan Maria Jaksender. Wydawnictwo Eperons-Ostrogi, Kraków.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
