„Językami mówić będę”. Détournement i sequelizacja albo język(i) poetycki(e) Tomasza Bąka
Abstrakt
W krytycznych syntezach dotyczących rodzimej poezji najnowszej Tomasz Bąk jest wymieniany wśród najważniejszych autorów debiutujących w ostatniej dekadzie. Badacze wpisują projekt tego twórcy we wciąż aktualizowaną dyskusję nad formami poetyckiego zaangażowania, natomiast często pomijają aspekt pracy autora Bailoutu w językach, która w jego wierszach organizowana jest na przynajmniej dwóch płaszczyznach. W niniejszym artykule podjęto próbę prześledzenia mechanizmów „mówienia językami” w kolejnych książkach Bąka. Pierwszy poziom pracy poety w językach wynika z zastosowania debordiańskiego détournement, dzięki któremu autor „przechwytuje” obce rejestry, języki mediów, dyskursów społecznych, neoliberalnej ekonomii. Drugi poziom dotyczy sequeliczności, objawiającej się czerpaniem z tradycji, blagowaniem formuł, powtarzaniem fraz innych poetów, a wreszcie własnych idiomów. Ta echolaliczność dykcji łączy się w konstrukcie podmiotu określanego „kolektywem schizofrenicznym”, co stanowi poświadczenie niezwykle konsekwentnej synchroniczności całego projektu Bąka.
Słowa kluczowe
détournement; sequel; echolalia; kolektyw; schizoanaliza; Tomasz Bąk; język poetycki
Bibliografia
Bąk Tomasz, 2012: Kanada. Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, Poznań.
Bąk Tomasz, 2016: [beep] Generation. Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, Poznań.
Bąk Tomasz, 2018: Utylizacja. Pęta miast. Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, Poznań.
Bąk Tomasz, 2019: Bailout. Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, Poznań.
Bąk Tomasz, Glosowitz Monika, Kujawa Dawid, 2016: To nie jest kolejna rozmowa dla oswojonych. „artPapier”, nr 3 (291). http://artpapier.com/index.php?page=artykul&wydanie=296&artykul=5372 [dostęp: 23.08.2020].
Chorzewska Paulina, 2018: Utylizacja słowa na M. do formy wierszowej. „Mały Format”, nr 4. http://malyformat.com/2018/04/utylizacja-slowa-m-formy-wierszowej/ [dostęp: 23.08.2020].
Debord Guy, 2016: Społeczeństwo spektaklu; oraz Rozważania o społeczeństwie spektaklu. Przeł. oraz wstępem i komentarzem opatrzył Mateusz Kwaterko. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Deleuze Gilles, Guattari Félix, 2017: Anty-Edyp. Przeł. Tomasz Kaszubski. [Gilles Deleuze: Kapitalizm i schizofrenia. T. 1]. Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Ginsberg Allen, 2009: Collected Poems. Penguin, London.
Kaczmarski Paweł, 2017: Sinusoida. O metodzie poetyckiej Tomasz Pułki. W: Tomasz Pułka: Wybieganie z raju. 2006–2012. Biuro Literackie, Stronie Śląskie, s. 397–408.
Kaczmarski Paweł, 2018a: Jaśnierynek. (Spóźnione) uwagi o „[beep] Generation” Tomasza Bąka. W: Idem: Wysoka łączliwość. Szkice o poezji współczesnej. Fundacja na rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza, Wrocław, s. 150–159.
Kaczmarski Paweł, 2018b: Z czułością łasicokondy. W: Idem: Wysoka łączliwość. Szkice o poezji współczesnej. Fundacja na rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza, Wrocław, s. 191–206.
Kałuża Anna, 2016: Przechwycenia. „Dwutygodnik”, nr 181. https://www.dwutygodnik.com/artykul/6462-przechwycenia.html [dostęp: 20.08.2020].
Koronkiewicz Marta, 2015: Konrad Góra: Życie i forma. „artPapier”, nr 17 (281). http://artpapier.com/index.php?page=artykul&wydanie=278&artykul=5138 [dostęp: 22.08.2020].
Kristeva Julia, 2017: Séméiotiké. Studia z zakresu semanalizy. Z francuskiego przeł. Tomasz Stróżyński. Fundacja Terytoria Książki–Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk.
Kujawa Dawid, 2015: Gdzie ma się schować takie życie? (Andrzej Sosnowski: „Dom ran”). „artPapier”, nr 19 (283). http://artpapier.com/index.php?page=artykul&wydanie=286&artykul=5189 [dostęp: 20.08.2020].
Mackiewicz Paweł, 2015: Sequel. O poezji Marcina Sendeckiego. Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury, Poznań.
Myers John Bernard, 1969: The Poets of the New York School. The University of Pennsylvania, New York.
Orliński Marcin, 2008: Pomiędzy kamienicą a światem zewnętrznym. „Twórczość”, nr 1, s. 92–93.
Orska Joanna, 2013: Obywatel poeta. W: Eadem: Republika poetów. Poetyckość i polityczność w krytycznej praktyce. Wydawnictwo EMG, Kraków, s. 241–298.
Potts Rolf, 2006: The Last Antiwar Poem. The Nation. 14.11.2006. https://www.thenation.com/article/archive/last-antiwar-poem/ [dostęp: 23.08.2020].
Pułka Tomasz, 2017: Wybieganie z raju. 2006–2012. Biuro Literackie, Stronie Śląskie.
Sendecki Marcin, 2012: Błam 1985–2011. Biuro Literackie, Wrocław.
Skurtys Jakub, 2020: Kolektyw schizofreniczny. W: Idem: Wspólny mianownik. Szkice o poezji i krytyce po 2010 roku. Fundacja na rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza, Wrocław, s. 149–159.
Sommer Piotr, 2018: Z tej i z tamtej strony okna. (Pewnej pracowni na Manhattanie). W: Idem: O krok od nich. Karakter, Kraków, s. 695–727.
Żurek Łukasz, 2018: Schizofrenia zabiera mnie do domu. „Dwutygodnik”, nr 6 (239). https://www.dwutygodnik.com/artykul/7878-schizofrenia-zabiera-mnie-do-domu.html [dostęp: 23.08.2020].
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
