Upadek muru berlińskiego w wybranych filmach fabularnych i dokumentalnych – od medialnej gorączki po perspektywę symbolicznego pośrednika
Abstrakt
W artykule zaproponowano spojrzenie na mur berliński przez pryzmat wybranych filmów fabularnych i dokumentalnych odnoszących się do wydarzeń roku 1989. Punktem wyjścia rozważań jest założenie, że wymiar medialny był szczególnie istotny na końcowym etapie historii muru berlińskiego. Telewizja odegrała ważną rolę między innymi w dokumentowaniu kolejnych etapów przełomu politycznego roku 1989, co odzwierciedlone zostało w analizowanych filmach. Sposoby prezentowania w nich telewizyjnego medium w kontekście upadku muru berlińskiego nie tylko odnoszą się do historycznych okoliczności, w jakich to medium funkcjonowało, lecz także mają symboliczny potencjał, pozwalają bowiem również w murze dostrzec swoiste medium określające niezwykły charakter granicy niemiecko-niemieckiej.
Słowa kluczowe
mur berliński; rok 1989; film; telewizja; medium
Bibliografia
Brzezińska Marta, 2014: Spektakl – granica – ekran. Mur berliński w filmie niemieckim. Atut, Wrocław.
Burnett Simon, 2007: Ghost Strasse. Germany’s East Trapped Between Past and Present. Black Rose Books, Montreal.
Dayan Daniel, Katz Elihu, 1992: Media Events. The Live Broadcasting of History. Harvard University Press, Cambridge–London.
Die Mauer [Mur], 1990. Reż. Jürgen Böttcher. NRD.
Die Unberührbare [Nietykalna], 2000. Reż. Oskar Roehler. Niemcy.
Filipowicz Stanisław, 1988: Mit i spektakl władzy. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Frey Mattias, 2013: Postwall German Cinema. History, Film History, and Cinephilia. Berghahn Books, New York–Oxford.
Good Bye, Lenin!, 2003. Reż. Wolfgang Becker. Niemcy.
Hanke Helmut, 1990: Kommunikation in Aufruhr – Medien im Wandel. „Rundfunk und Fernsehen. Zeitschrift für Medien und Kommunikationswissenschaft”, Jg. 38, No. 3, s. 319–327.
Hertle Hans-Hermann, 2011: The Berlin Wall Story. Biography of a Monument. Ch. Links Verlag, Berlin.
Jabłońska Urszula, 2016: Zrób sobie mur. W: Mur. 12 kawałków o Berlinie. Red. Agnieszka Wójcicka. Wydawnictwo Czarne, Wołowiec. E-book [mobi].
Ladd Brian, 1998: The Ghosts of Berlin. Confronting German History in the Urban Landscape. University of Chicago Press, Chicago.
Leipzig im Herbst [Lipsk jesienią], 1989. Reż. Gerd Kroske, Sebastian Richter, Andreas Voigt. NRD.
Makulatur [Makulatura], 1989. Reż. Kerstin Süske. NRD.
Memory of Berlin [Pamięć Berlina], 1998. Reż. John Burgan. Niemcy.
Mitchell W.J.T., 1994: Picture Theory. Essays on Verbal and Visual Representation. University of Chicago Press, Chicago–London.
Mitchell W.J.T., 2013: Czego chcą obrazy? Pragnienia przedstawień, życie i miłości obrazów. Przeł. Łukasz Zaremba. Narodowe Centrum Kultury, Warszawa.
O’Brien Mary-Elizabeth, 2012: Post-Wall German Cinema and National History. Utopianism and Dissent. Camden House, Rochester–New York.
Paul Gerhard, Hrsg., 2008: Das Jahrhundert der Bilder. 1949 bis heute. Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen.
Schabowskis Zettel – Die Nacht als die Mauer fiel [Notatka Schabowskiego – noc, w którą upadł mur], 2009. Reż. Marc Brasse, Florian Huber. Niemcy.
Sonnevend Julia, 2016: Stories without Borders. The Berlin Wall and the Making of a Global Iconic Event. Oxford University Press, Oxford.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
