Kuratorstwo archiwum? Przypadek Themersonów

Honorata Sroka

doi:10.31261/SSP.2022.19.04

Opublikowane: 2022-04-22

Tom 19 Nr 1 (2022)

Kuratorstwo archiwum? Przypadek Themersonów

Honorata Sroka

Dział: Rozprawy i artykuły

https://doi.org/10.31261/SSP.2022.19.04

Abstrakt

Artykuł dotyczy warszawskiego Archiwum Themersonów, które przez blisko trzy dekady było przygotowywane do upublicznienia przez Jasię Reichardt. Krytyczka sztuki jednak nie tylko zajęła się uporządkowaniem tych zbiorów, lecz także była pośredniczką pomiędzy artystami, instytucją i odbiorcami. Kuratorowanie archiwum jest w tym przypadku wysiłkiem przybliżenia poszczególnych części zbiorów poprzez wytwarzanie narracji na temat historii pojedynczych artefaktów. Większość materiałów jest przez kuratorkę archiwum obudowana szerokim kontekstem biograficznym. W tekście proponuję własną koncepcję kuratorstwa zbiorów archiwalnych. W rozwinięciu ujęcia opisuję sposoby ekspozycyjne Reichardt, czyli jej strategie prezentacji i obecności w Archiwum Themersonów. Odchodzę od klasycznych ujęć teorii archiwów – w działaniach kuratorki widzę nie tyle próby ograniczania nam dostępu do wiedzy o artystach, chęci strzeżenia ich zbiorów, ile zabiegi organizacyjne, które mają na celu przedstawienie spójnej koncepcji udostępnienia materiałów. Zwracam także uwagę na to, że Reichardt jako wieloletnia kuratorka wystaw sztuki, autorka licznych artykułów oraz dyrektorka Whitechapel Art Gallery w Londynie w sposób wysoce oryginalny przeniosła swoje doświadczenia zawodowe na grunt archiwistyki.

Słowa kluczowe:

Franciszka Themerson , Stefan Themerson , archiwum , kuratorstwo , Jasia Reichardt , awangarda

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Sroka, H. (2022). Kuratorstwo archiwum? Przypadek Themersonów. Śląskie Studia Polonistyczne, 19(1), 1–18. https://doi.org/10.31261/SSP.2022.19.04

Cited by / Share

Bibliografia

Derrida Jacques, 2016: Gorączka archiwum. Impresja freudowska. Przeł. Jakub Momro. Instytut Badań Literackich PAN – Wydawnictwo, Warszawa.
Google Scholar

Domańska Ewa, 1999: Mikrohistorie. Spotkania w międzyświatach. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Google Scholar

Foucault Michel, 1977: Archeologia wiedzy. Przeł. Andrzej Siemek. Słowem wstępnym opatrzył Jerzy Topolski. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Gańczarczyk Iga, 2018: Entropia w archiwum. [Wykład]. YouTube, Cricoteka, 30.01.2018. https://www.youtube.com/watch?v=GQEJDnyKwq8&ab_channel=Cricoteka [dostęp: 7.07.1921].
Google Scholar

Graham Beryl, Cook Sarah, 2010: Rethinking Curating. Art after New Media. Foreword by Steve Dietz. MIT Press, Cambridge, Massachusetts.
Google Scholar

Jakimiak Agnieszka, 2016: Między teatrem a muzeum. Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna im. Ludwika Solskiego w Krakowie. Praca magisterska, udostępniona dzięki uprzejmości autorki.
Google Scholar

Kopcińska Klara, 2021: Archiwum Stefana i Franciszki Themersonów doczekało się katalogu. Polska Agencja Prasowa, 5.03.2021, aktualizacja: 5.03.2021, 12:30. https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C827460%2Carchiwum-stefana-i-franciszki-themersonow-doczekalo-sie-katalogu.html [dostęp: 7.07.2021].
Google Scholar

Korespondencja Franciszki i Stefana Themersonów z Ludwikiem Walewskim. Archiwum Themersonów, Biblioteka Narodowa w Warszawie. [Materiały archiwalne przedakcesyjne].
Google Scholar

Kraskowska Ewa, 2018: „Tyłem, ale naprzód”. Studia i szkice o Themersonach. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Google Scholar

Kraskowska Ewa, 2020: Selfie z Themersonem. „Czas Kultury”, nr 3, s. 161–167. Pobrano z: https://czaskultury.pl/wp-content/uploads/2021/03/EKraskowska_SelfieZThemersonem_CzasKultury_3_2020.pdf [10.02.2021].
Google Scholar

Lejeune Philippe, 2001: Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii. Red. Regina Lubas-Bartoszyńska. Przekł. Wincenty Grajewski et al. Universitas, Kraków.
Google Scholar

List Jasi Reichardt do Hanny Segal z 9.08.1998 roku. Archiwum Themersonów, Biblioteka Narodowa w Warszawie. [Materiały archiwalne przedakcesyjne].
Google Scholar

Marzec Lucyna, 2019: Archiwum w biografii. Biograf/ka w archiwum. „Poznańskie Studia Polonistyczne”, nr 35, s. 371–391. https://doi.org/10.14746/pspsl.2019.35.17.
Google Scholar

Obrist Hans Ulrich, 2016: Krótka historia kuratorstwa. Tłum. Martyna Nowicka. Korporacja Ha!art, Kraków.
Google Scholar

Polit Paweł, 2020: Franciszki Themerson gry z narracją. „Czas Kultury”, nr 3, s. 154–160. Pobrano z: https://czaskultury.pl/wp-content/uploads/2021/03/PPolit_FranciszkiThemersonGryZNarracja_CzasKultury_3_2020.pdf [10.02.2022].
Google Scholar

Przyboś Julian, 2018: Domowe archiwum Przybosia. http://przybos.edu.pl/pl/archiwum_domowe [dostęp: 7.07.2021].
Google Scholar

Reichardt Jasia, 2018: Piętnaście podróży z Warszawy do Londynu. Przeł. Joanna Błachnio. Muzeum Sztuki–Żydowski Instytut Historyczny, Łódź–Warszawa.
Google Scholar

Reichardt Jasia, Wadley Nick, 2020: The Themerson Archive Catalogue, 3-vol. set. Vol. 1–3. MIT Press–Themerson Estate London, Cambridge, Massachusetts.
Google Scholar

Sady Małgorzata, 2020: W londyńskim Archiwum Themersonów i dalej. „Konteksty”, nr 1–2, s. 79–84.
Google Scholar

Sendyka Roma, 2015: Obsesja list (Barthes, Shōnagon, Sontag). W: Eadem: Od kultury „ja” do kultury „siebie”. O zwrotnych formach w projektach tożsamościowych. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków, s. 347–380.
Google Scholar

Słodkowski Jędrzej, 2015: Niezwykli Themersonowie. Gigantyczne archiwum po artystach jest już w Polsce. Gazeta Wyborcza, 29.01.2015, 01:01. https://wyborcza.pl/7,75410,17327140,niezwykli-themersonowiegigantyczne-archiwum-po-artystach-jest.html [dostęp: 7.07.2021].
Google Scholar

Szymańska Agnieszka, 2013: Główne podmioty świata sztuki. Refleksje na temat roli kuratora. „Kultura i Społeczeństwo”, nr 4, s. 167–181. Pobrano z: https://journals.pan.pl/dlibra/publication/100821/edition/86839/content [10.02.2022].
Google Scholar

Themerson Franciszka, Themerson Stefan, 1940–1942: Korespondencja wzajemna Franciszki i Stefana Themersonów z lat 1940–1942. [T. 2]. Archiwum Themersonów, Biblioteka Narodowa w Warszawie. Rps akc. 22852. https://polona.pl/item/korespondencjawzajemna-franciszki-i-stefana-themersonow-z-lat-1940-1942-t-2,OTA2NTM1ODE/0/#info:metadata [dostęp: 7.07.2021]. [Materiały archiwalne przedakcesyjne].
Google Scholar

Themerson Franciszka, Themerson Stefan, 1947–1974a: Korespondencja wzajemna Franciszki i Stefana Themersonów z lat 1947–1974. [T. 1]. Archiwum Themersonów, Biblioteka Narodowa w Warszawie. Rps akc. 20240. https://polona.pl/item/korespondencjawzajemna-franciszki-i-stefana-themersonow-z-lat-1947-1974-t-1,MzU0MTUxNTE/0/#info:metadata [dostęp: 7.07.2021]. [Materiały archiwalne przedakcesyjne].
Google Scholar

Themerson Franciszka, Themerson Stefan, 1947–1974b: Korespondencja wzajemna Franciszki i Stefana Themersonów z lat 1947–1974. [T. 2]. Archiwum Themersonów, Biblioteka Narodowa w Warszawie. Rps akc. 20241. https://polona.pl/item/korespondencjawzajemna-franciszki-i-stefana-themersonow-z-lat-1947-1974-t-2,MzU0MTUxNTU/232/#item [dostęp: 7.07.2021].
Google Scholar

Themerson Franciszka, Themerson Stefan, 2019: Niewysłane listy. Przeł. i oprac. Joanna Błachnio. Fundacja Terytoria Książki–Żydowski Instytut Historyczny, Gdańsk–Warszawa.
Google Scholar

Themerson Stefan, Grosz Irena, 1966: List Stefana Themersona do Ireny Grosz z 1966 roku. Muzeum Sztuki w Łodzi, Archiwum Biblioteki. Sygn. DS/1013.
Google Scholar

Wadley Nick, 2019: Franciszka Themerson. Themerson Estate–Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia w Gdańsku–Muzeum Sztuki, Londyn–Gdańsk–Łódź.
Google Scholar

Tom 19 Nr 1 (2022)
Opublikowane: 2022-08-10

ISSN: 2084-0772

eISSN: 2353-0928

Wydawca

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Prześlij tekst