Archiwum Derridy – „archiwum” Derridy. Połączenia i konflikty
Abstrakt
Punktem wyjścia artykułu jest rozpoznanie, że w dotychczasowej recepcji Gorączki archiwum Jacques’a Derridy – pracy inaugurującej tak zwany zwrot archiwalny w humanistyce – nie został poruszony problem związku między prywatnym archiwum Derridy a przedstawioną przez niego w książce koncepcją „archiwum”. Celem artykułu jest wykazanie, że Gorączka… może być potraktowana jako wypowiedź quasi- czy też kryptoautobiograficzna. Inspirując się paradygmatem tropów Carla Ginzburga, autor artykułu analizuje fakty z życia Derridy opisywane w biografii filozofa autorstwa Benoît Peetersa, fragmenty dwóch filmów dokumentalnych dotyczących autora O gramatologii, w których oprowadza on ekipę filmową po swoim mieszkaniu, oraz wypowiedzi z wywiadów dotyczące stosunku francuskiego filozofa do gromadzenia materiałów archiwalnych. Z kolei zakończenie artykułu, w którym wspomniany zostaje list, jaki Derrida wysłał do rektora University of California, stanowi podstawę refleksji nad nieoczekiwanym konfliktem między rozwijaną w Gorączce… krytyką „archontycznej” kontroli nad archiwum a praktyką.
Słowa kluczowe
gorączka archiwum; archiwum humanisty; zwrot archiwalny; Jacques Derrida; Benoît Peeters
Bibliografia
Derrida Jacues, 1980: La carte postale: de Socrate a Freud at au-dela. Flammarion, Paris.
Derrida Jacques, 2001: „Entre le corps écrivant et l’écriture…”. Entretien avec Daniel Ferrer. „Genesis”, vol. 17 (1), s. 59–72.
Derrida Jacques, 2004: Letter from Jacques Derrida to Ralph J. Cicerone, then Chancellor of UCI. (English translation as sent to Cicerone). http://www.jacques-derrida.org/Cicerone.html [dostęp: 15.02.2022].
Derrida Jacques, 2012: „Zapomniałem mego parasola”. W: Ostrogi. Style Nietzschego. Przeł. Bogdan Banasiak. Wyd. 2. Wydawnictwo Officyna, Łódź, s. 87–100.
Derrida Jacques, 2016: Gorączka archiwum. Impresja freudowska. Przeł. Jakub Momro. Instytut Badań Literackich PAN – Wydawnictwo, Warszawa.
Derrida Jacques, 2017: Archive Fever: A Freudian Impression. University of Chicago Press, [s.l.].
Dick Kirby, Ziering Kofman Amy, dir., 2003: Derrida. [Wideo]. https://www.youtube.com/watch?v=LZzxcJKuMbA&list=PL315_89c5wMPAHm4a5s0XvSeVLaTt8MMy&index=2 [dostęp: 15.02.2022].
Ernst Wolfgang, 2004: The Archive as Metaphor. From Archival Space to Archival Time. Open!, 3.09.2004. https://www.onlineopen.org/thearchive-as-metaphor [dostęp: 15.02.2022].
Ernst Wolfgang, 2011: Archive, Storage, Entropy: Tempor(e)alities of Photography = Archiwum, przechowywanie, entropia: tempor(e)alności fotografii. Tłum. Małgorzata Skotnicka. W: Archive as Project – the Poetics and Politics of the (Photo)archive = Archiwum jako projekt – poetyka i polityka (foto)archiwum. Red. Krzysztof Pijarski. Tłum. Katarzyna Bartoszyńska el al. Archeologia Fotografii, Warszawa, s. 56–78.
Fathy Safaa, dir., 2008: D’ailleurs, Derrida = Derrida’s elsewhere. First Run/Icarus Films. YouTube, 22.10.2013. https://www.youtube.com/watch?v=JMQDUrQ6ctM [dostęp: 15.02.2022].
Ginzburg Carlo, 2006: Tropy. Korzenie paradygmatu poszlakowego. Tłum. z wł. Tadeusz Sierotowicz. „Zagadnienia Filozoficzne w Nauce”, nr 39, s. 8–65.
Krzykawski Michał, 2017: „J’accepte”. Jacques Derrida’s Cryptic Love by Unsealed Writing. Avant, vol. 8, no. 2, s. 39–50. https://doi.org/10.26913/80202017.0112.0003.
Peeters Benoît, 2013: Derrida: A Biography. Transl. Andrew Brown. Polity, Cambridge.
Pijarski Krzysztof, 2011: Archiwum jako projekt – poetyka i polityka (foto)-archiwum. W: Archive as Project – the Poetics and Politics of the (Photo)archive = Archiwum jako projekt – poetyka i polityka (foto)archiwum. Red. Krzysztof Pijarski. Tłum. Katarzyna Bartoszyńska el al. Archeologia Fotografii, Warszawa, s. 1–23.
Rivenburg Roy, 2007: Were Sex and Punishment Behind Feud for Archives? Los Angeles Times [Preprint], 25.02.2017, 12:00. https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2007-feb-25-me-derrida25-story.html [dostęp: 15.02.2022].
Steedman Carolyn, 2001: Something She Called a Fever: Michelet, Derrida, and Dust. „The American Historical Review”, vol. 106, no. 4, s. 1159–1180. https://doi.org/10.2307/2692943.
Steedman Carolyn, 2009: Przestrzeń pamięci: w archiwum. Tłum. Paweł Mościcki. „Tytuł Roboczy. Archiwum”, nr 2, s. 16–23.
Szalewska Katarzyna, 2017: Topo-grafie archiwum – o genealogii i melancholii. W: Świadectwa pamięci. W kręgu źródeł i dyskursów (od XIX wieku do dzisiaj). Red. Elżbieta Dąbrowicz, Beata Larenta, Magdalena Domurad. Alter Studio, Białystok, s. 249–264. http://hdl.handle.net/11320/7594 [dostęp: 9.09.2021].
Tagg John, 2011: The Archiving Machine or, The Camera and the Filing Cabinet = Maszyna archiwizacyjna – lub aparat fotograficzny i szafa kartotekowa. Tłum. Krzysztof Pijarski. W: Archive as Project – the Poetics and Politics of the (Photo)archive = Archiwum jako projekt – poetyka i polityka (foto)archiwum. Red. Krzysztof Pijarski. Tłum. Katarzyna Bartoszyńska el al. Archeologia Fotografii, Warszawa, s. 24–55.
Ulicka Danuta, 2010: Zwrot archiwalny (jak ja go widzę). „Teksty Drugie”, nr 1/2, s. 159–164.
Ulicka Danuta, 2017: „Archiwum” i archiwum. „Teksty Drugie, nr 4, s. 273–302. https://doi.org/10.18318/td.2017.4.17.
Ulicka Danuta, 2020: Rzut oka na nowoczesne polskie literaturoznawstwo teoretyczne. W: Wiek teorii: sto lat nowoczesnego literaturoznawstwa polskiego. Red. Danuta Ulicka. IBL, Warszawa, s. 9–140.
Żurek Łukasz, 2020: Co umożliwia księgozbiór filologa? Przypadek Stefana Szymutki. „Forum Poetyki”, nr 22 (jesień), s. 52–66. https://doi.org/10.14746/fp.2020.22.27424.
Uniwersytet Warszawski Polska
https://orcid.org/0000-0003-0000-9278
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
