„Cóż można by więcej wyszperać?” Józef Pilch jako użytkownik, twórca i krytyk archiwum

Katarzyna Szkaradnik

doi:10.31261/SSP.2022.19.07

Opublikowane: 2022-04-15

Tom 19 Nr 1 (2022)

„Cóż można by więcej wyszperać?” Józef Pilch jako użytkownik, twórca i krytyk archiwum

Katarzyna Szkaradnik

Dział: Rozprawy i artykuły

https://doi.org/10.31261/SSP.2022.19.07

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest praktyce archiwalnej Józefa Pilcha – znanego śląskiego bibliofila, pamiętnikarza, biografa i działacza kulturalnego z Ustronia, a przede wszystkim historyka amatora badającego i popularyzującego dzieje Śląska Cieszyńskiego. Nawiązując do typologii Uriela Orlowa – który artystów zainteresowanych realnym i metaforycznym archiwum podzielił na archive users, archive makers i archive thinkers – autorka szkicu rozpatruje działalność Pilcha jako użytkownika, twórcy i krytyka archiwum. Ten chłopski samouk nie tylko korzystał z materiałów zgromadzonych w archiwach i bibliotekach naukowych, by swoimi opracowaniami kształtować świadomość historyczną lokalnej społeczności. Tworzył również własne archiwa – można tak interpretować zgromadzony przez niego (pod kątem słownika) zasób wyrażeń miejscowego narzecza, bogatą bibliotekę, zawierającą wiele unikatowych publikacji i dokumentów, a także jego dziennik i korespondencję zachowaną w archiwum domowym. I wreszcie Pilch poddawał krytycznemu namysłowi archiwum rozumiane jako instrument władzy, czego dowodzą choćby jego publikacje dotyczące PPS-WRN i dziejów ustrońskich Żydów.

Słowa kluczowe:

archiwum , Józef Pilch , historia Śląska Cieszyńskiego , pamięć zbiorowa , źródła

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Szkaradnik, K. (2022). „Cóż można by więcej wyszperać?” Józef Pilch jako użytkownik, twórca i krytyk archiwum. Śląskie Studia Polonistyczne, 19(1), 1–20. https://doi.org/10.31261/SSP.2022.19.07

Cited by / Share

Bibliografia

Bewicz Piotr, Sitkiewicz Aleksandra, 2015: Zmagania z postmodernizmem i koncepcje archiwum według La Capry, Derridy i Foucaulta. „Archeion”, T. 116, s. 98–110. Pobrano z: https://www.archiwa.gov.pl/images/docs/archeion/archeion116.pdf [25.02.2022].
Google Scholar

Certeau Michel de, 2009: Pisanie historii. Ustanawianie źródeł i redystrybucja przestrzeni. Przeł. Paweł Mościcki. W: Tytuł roboczy. Archiwum. Red. Magdalena Ziółkowska, Andrzej Leśniak. T. 3. Muzeum Sztuki, Łódź, s. 4–6.
Google Scholar

Czermińska Małgorzata, 2000: Autobiograficzny trójkąt: świadectwo, wyznanie i wyzwanie. Universitas, Kraków.
Google Scholar

Derrida Jacques, 2016: Gorączka archiwum. Impresja freudowska. Przeł. Jakub Momro. IBL PAN, Warszawa.
Google Scholar

Domańska Ewa, 2005: Mikrohistorie. Spotkania w międzyświatach. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Google Scholar

Domańska Ewa, 2012: Historia egzystencjalna. Krytyczne studium narratywizmu i humanistyki zaangażowanej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Foucault Michel, 1977: Archeologia wiedzy. Przeł. Andrzej Siemek. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Heska-Kwaśniewicz Krystyna, 1974: Józef Pilch. „Poglądy”, nr 2, s. 2.
Google Scholar

Konstrukcja i estetyzacja archiwów. Lutz Dammbeck w rozmowie z Krzysztofem Pijarskim, 2008. W: Tytuł roboczy. Archiwum. Red. Magdalena Ziółkowska, Andrzej Leśniak. T. 1. Muzeum Sztuki, Łódź, s. 44–54.
Google Scholar

Kozłowska Zuzanna, 2017: Skanując doświadczenie. Smak, zapach i dotyk w archiwum immersyjnym. „Czas Kultury”, nr 2, s. 26–33. Pobrano z: https://czaskultury.pl/wp-content/uploads/woocommerce_uploads/2021/03/26-33_SkanujacDoswiadczenie_ZK_CzasKultury_2_2017-e93rrs.pdf [25.02.2022].
Google Scholar

Kraskowska Ewa, 2015: Źródło. „Forum Poetyki”, nr 2 (jesień), s. 98–101. https://doi.org/10.14746/fp.2015.2.26695.
Google Scholar

Nora Pierre, 2009: Między pamięcią i historią: „Les lieux de Mémoire”. Tłum. Paweł Mościcki. W: Tytuł roboczy. Archiwum. Red. Magdalena Ziółkowska, Andrzej Leśniak. T. 2. Muzeum Sztuki, Łódź, s. 4–12.
Google Scholar

[Pięćdziesiąt] lat „Społem” w Ustroniu, 1977. „Kronika”, nr 7, s. 6.
Google Scholar

Pilch Józef, 1978: Ustroń 1939–1945. Przyczynek do dziejów ludności miasta w okresie wojny i okupacji. Wyd. 2. popr., rozsz. Związek Bojowników o Wolność i Demokrację, Ustroń (wyd. 1. – 1970).
Google Scholar

Pilch Józef, 1980: Ustroń – kolebką spółdzielczości spożywczej. „Kalendarz Beskidzki”, s. 42–45.
Google Scholar

Pilch Józef, 1987: Z dziejów Robotniczego Stowarzyszenia Kulturalno-Oświatowego „Siła” na Śląsku Cieszyńskim (1908–1939). Instytut Śląski, Opole.
Google Scholar

Pilch Józef, 1990: Polskie pierwodruki cieszyńskie. Macierz Ziemi Cieszyńskiej – Towarzystwo Miłośników Regionu, Cieszyn.
Google Scholar

Pilch Józef, 1991: PPS-WRN na Śląsku Cieszyńskim. „Kalendarz Cieszyński”, s. 36–46.
Google Scholar

Pilch Józef, 1995: W kręgu ustrońskiej synagogi. „Pamiętnik Ustroński”, R. 8, s. 13–45. Pobrano z: http://www.tmu.ustron.pl/fotki/161/pliki/PU%208%2C%201995%20r..pdf [25.02.2022].
Google Scholar

Pilch Józef, 2013: Dziennik. Zapiski bibliofila i dziejopisa z lat 1963–1995. Red. Katarzyna Szkaradnik. Galeria na Gojach, Ustroń.
Google Scholar

Pilch Józef, Suchta Wojsław, 1993: W kręgu „Pamiętnika”. [Z Józefem Pilchem rozmawia Wojsław Suchta]. „Gazeta Ustrońska”, nr 51/52, s. 8–9. Pobrano z: http://archiwum.ustron.pl/media/gazeta/1993/51.pdf [25.02.2022].
Google Scholar

Rewerenda Magdalena, 2016: Wytwarzanie archiwum. §1000 Anny Baumgart. „Narracje o Zagładzie”, nr 2, s. 271–282. https://doi.org/10.31261/NoZ.2016.02.17.
Google Scholar

Rodak Paweł, 2011: Między zapisem a literaturą. Dziennik polskiego pisarza w XX wieku (Żeromski, Nałkowska, Dąbrowska, Gombrowicz, Herling-Grudziński). Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar

Rosner Edmund, 1993: Józef z Gojów, miłośnik ludzi i książek. W: Józef Pilch wśród książek. Muzeum Hutnictwa i Kuźnictwa, Ustroń, s. 4–7.
Google Scholar

Sadzik Piotr, 2014: Czy można mówić o tym, o czym mówić nie można? Analiza kategorii archiwum jako figury władzy w pismach Michela Foucaulta. „Praktyka Teoretyczna”, nr 1 (11), s. 195–219. https://doi.org/10.14746/pt.2014.1.9.
Google Scholar

Skwarczyńska Stefania, 2006: Teoria listu. Oprac. Elżbieta Feliksiak, Mariusz Leś. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
Google Scholar

Steedman Carolyn, 2009: Przestrzeń pamięci: w archiwum. Tłum. Paweł Mościcki. W: Tytuł roboczy. Archiwum. Red. Magdalena Ziółkowska, Andrzej Leśniak. T. 2. Muzeum Sztuki, Łódź, s. 16–23.
Google Scholar

Szczepański Jan, 1995: O Józefie Pilchu wspomnienie. „Gazeta Ustrońska”, nr 43, s. 4.
Google Scholar

Szkaradnik Katarzyna, 2015: Niedaleko pada książka od jabłoni. O symbolach biograficznych dwóch ustrońskich bibliofilów. „Konteksty Kultury”, T. 12, nr 4, s. 409–425. https://doi.org/10.4467/23531991KK.16.4776.
Google Scholar

Szkaradnik Katarzyna, oprac. [koncepcja, oprac. naukowe i przedmowa], 2020: „W atmosferze ksiąg, gór i bliskich dusz”. Wybór korespondencji Józefa Pilcha z lat 1936–1995. Galeria na Gojach, Ustroń.
Google Scholar

(WISZ) [Wilhelm Szewczyk], 1972: Do użytku wewnętrznego? „Trybuna Robotnicza”, 29–30.04.1972 (Magazyn niedziela), s. 4.
Google Scholar

Wiślicz Tomasz, 2008: Smak archiwum i zapach krwi. Dwa poziomy badań terenowych historyka. W: Obserwacja uczestnicząca w badaniach historycznych. Zbiór studiów. Red. Barbara Wagner, Tomasz Wiślicz. Inforteditions, Zabrze, s. 113–118.
Google Scholar

Zahradnik Stanisław, 2000: Jestem szczęśliwy, że miałem takiego przyjaciela. „Kalendarz Ustroński”, s. 136–140.
Google Scholar

Zieniewicz Andrzej, 2011: Pakty i fikcje. Autobiografizm po końcu wielkich narracji (szkice). Elipsa, Warszawa.
Google Scholar

Tom 19 Nr 1 (2022)
Opublikowane: 2022-08-10

ISSN: 2084-0772

eISSN: 2353-0928

Wydawca

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Prześlij tekst