Powrót do domu. Odbudowa zniszczonej planety w "2312" Kima Stanleya Robinsona
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest znaczeniu Ziemi w futurologicznej wizji prezentowanej przez Kima Stanleya Robinsona w powieści 2312 utrzymanej w gatunku fikcji klimatycznej. Intensywny rozwój technologiczny wraz z postępującą degradacją środowiska naturalnego posłużyły za fundament pesymistycznej perspektywy, której wynikiem w dyskursie literackim stał się motyw opuszczenia naszej planety w celu budowania życia na nowo w innych częściach wszechświata. Robinson przeciwstawia temu kierunkowi w myśleniu o przyszłości narrację optymistyczną, skupioną wokół odbudowy i powrotu do korzeni. Tekst stanowi analizę takiego ujęcia, ukazuje też spekulacyjny charakter obrazu ludzkości nakreślonego w powieści Robinsona. Celem artykułu jest ponadto wskazanie powiązań między utworem a rozwijającym się w przestrzeni science fiction nurtem – solarpunkiem.
Słowa kluczowe
fikcja klimatyczna; science fiction; solarpunk; utopia; ecocriticism; Kim Stanley Robinson
Bibliografia
Angus Ian, 2016: Facing the Anthropocene. Fossil Capitalism and the Crysis of the Earth System. Monthly Review Press, New York.
Barcz Anna, 2016: Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej. Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice.
Bińczyk Ewa, 2018: Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Bookchin Murray, 1992: Urbanization Without Cities. The Rise and Decline of Citizenship. Black Rose Books, Montreal–New York.
Crutzen Paul J., Stoermer Eugene F., 2000: The „Anthropocene”. „Global Change Newsletter”, no. 41, s. 17–18.
Dincher Andrew, 2017: Foreword: On the Origins of Solarpunk. W: Sunvault. Stories of Solarpunk and Eco-Speculation. Eds. Phoebe Wagner, Brontë Christopher Wieland. Upper Rubber Boot Books, Nashville, s. 7–8.
Dzienniak-Pulina Daniela, 2016: Zamrożeni czy ugotowani? Analiza dyskursu medialnego o zmianach klimatu na podstawie artykułów w „Newsweeku” i „Polityce” 2010–2014. W: Style życia w perspektywie zrównoważonego rozwoju. Red. Jolanta Klimczak, Katarzyna Ponikowska. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 141–158.
Flynn Adam, 2014: Solarpunk. Notes Toward a Manifesto. Hieroglyph. https://hieroglyph.asu.edu/2014/09/solarpunk-notes-toward-a-manifesto/ [dostęp: 30.07.2022].
Fortuna Piotr, 2022: Solarpunk now! Dwutygodnik.com. https://www.dwutygodnik.com/artykul/9952-solarpunk-now.html [dostęp: 17.11.2022].
Gajewska Grażyna, 2021: Przez fantastykę do ekokrytyki. Zwrot ku science fiction. „Przestrzenie Teorii”, nr 35, s. 311–330. https://doi.org/10.14746/pt.2021.35.15.
Klichowski Michał, 2014: Narodziny cyborgizacji. Nowa eugenika, transhumanizm i zmierzch edukacji. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Kundzewicz Zbigniew W., Benestad Rasmus E., Ceglarz Andrzej, 2017: Postrzeganie zmian klimatu i polityki łagodzenia zmian klimatu
w Polsce i Norwegii. W: Zmiany klimatu i ich wpływ na wybrane sektory w Polsce. Red. Zbigniew W. Kundzewicz, Øystein Hov, Tomasz Okruszko. [Ridero], Poznań, s. 231–261.
Lubawa Katarzyna, 2019: Solarpunk – optymistyczna alternatywa dla cyberpunku. ResearchGate. https://www.researchgate.net/publication/341111163_Solarpunk_-_optymistyczna_alternatywa_dla_cyberpunku [dostęp: 17.11.2022].
Maj Krzysztof M., 2014: Allotopia – wprowadzenie do poetyki gatunku. „Zagadnienia Rodzajów Literackich”, T. 57, z. 1, s. 89–105.
Manifest Solarpunka, 2020. Tłum. Martyna Łysiakiewicz, Paweł Ngei. https://www.re-des.org/manifest-solarpunka-polski/ [dostęp: 17.11.2022].
Markley Robert, 2009: Falling into Theory: Simulation, Terraformation, and Eco-Economics in the Mars Trilogy. W: Kim Stanley Robinson Maps the Unimaginable: Critical Essays. Ed. William J. Burling. McFarland & Company, Inc., Jefferson–London, s. 122–143.
Markley Robert, 2019: Kim Stanley Robinson. University of Illinois Press, Urbana.
Mazurkiewicz Adam, 2014: Z problematyki cyberpunku. Literatura – sztuka – kultura. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Meadows Donella H., Randers Jørgen, Meadows Dennis L., 2004: Limits of Growth: The 30-Year Update. Chelsea Green Publishing Company, White River Junction, Vermont.
Meadows Donella H. et al., 1973: Granice wzrostu. Tłum. Wiesława Rączkowska, Stanisław Rączkowski. Wstęp Kazimierz Secomski. Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
Milner Andrew, 2013/2014: The Sea and Eternal Summer: Science Fiction, Futurology and Climate Change. „Australasian Journal of Ecocriticism and Cultural Ecology”, vol. 3, s. 125–131. Pobrano z: https://openjournals.library.sydney.edu.au/index.php/Swamphen/article/view/10612/10490 [11.04.2023].
Owens Connor, 2016: What is Solarpunk?. Solarpunk Anarchist. https://solarpunkanarchists.com/2016/05/27/what-is-solarpunk/ [dostęp: 30.07.2022].
Robinson Kim Stanley, 2012: 2312. Orbit, New York.
Robinson Kim Stanley, 2013: 2312. Tłum. Małgorzata Koczańska. Fabryka Słów, Lublin
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy Polska
https://orcid.org/0000-0001-9243-9966
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
